- واریز حقوق بازنشستگان با رقم ویژه !!!
- تصاویر جنجالی مجری زن تلویزیون باکو در کنار سفیر ایران و در محل سفارتخانه/ عکس
- کاظم صدیقی از سخنرانان شب قدر دانشگاه امام صادق حذف شد + بهانه عجیب!
- استان بوشهر رتبه سوم جذب گردشگر و ورود مسافر در کشور را دارد
- برخورد توهین آمیز رئیس صمت دشتستان با نمایندگان برخی اصناف شهرستان
- یوسفی؛ مدیری با نگاه فرهنگی
- تاجگردون: ۱۴۰۳ سال خیلی سختی است / رأی ندادن خاتمی یک علامت است
- تصاویر دیدنی از تیپ و استایل نوروزی پریناز ایزدیار
- طارمی- آزمون و حالا قایدی: چه خط حملهای!
- مالیات ارزش افزوده ۱۰ درصدی ابلاغ شد
اتحاد خبر-قاسم تنگسیرنژاد: برای فهم بهتر مفهوم روانکاوی، مطالعه نظریات ژاک لاکان، متفکر فرانسوی، بسیار سودمند است. لاکان، بحث هایی در خصوص رابطه زبان شناسی و روانکاوی و گفتمان صورت داده است. این موضوع یکی از پدیده هایی است که در چند دهه اخیر مورد توجه جدی قرار گرفته و مقوله گفتمان، جای خود را کم کم از نظریه های روان کاوی، در نقد ادبی ...
اتحاد خبر-قاسم تنگسیرنژاد: ه مواره موضوعات مربوط به بیماران روانی، آسیب ها و اختلالات روانی و به طور کلی «مسائل روانشناختی» از موضوعات جذاب دنیای درام بوده است. از سویی «از آنجا که درام آیینه زمان خود از هر جهت محسوب می شود، از هنگام طرح مسائل مربوط به ناخودآگاه تاکنون و ادعای تحلیل رفتن شخصیت به غرایز و در راس آن ها لیبیدو (libido ) و نیز نیازهای سرکوب شده انسان، کمپلکس ها (complex) به دلیل تضاد آن ها با تابوهای اجتماعی، به تقریب نزدیک به یقین می توان گفت کمتر اثر دراماتیکی در قرن بیستم تحت تاثیر این اندیشه ها قرار نداشته اند.»1 به همین جهت اهمیت این نوع درام در تئاتر معاصر بیش از پیش است. چه بسا کمتر درامی را مشاهده می کنیم که از دایره شمول ادعای بالا خارج باشد. از طرفی روانکاوی و دسترسی به عمق ناخودآگاه شخصیت ها جذاب ترین موضوع در این میان است.
برای فهم بهتر مفهوم روانکاوی، مطالعه نظریات ژاک لاکان، متفکر فرانسوی، بسیار سودمند است. لاکان، بحث هایی در خصوص رابطه زبان شناسی و روانکاوی و گفتمان صورت داده است. این موضوع یکی از پدیده هایی است که در چند دهه اخیر مورد توجه جدی قرار گرفته و مقوله گفتمان، جای خود را کم کم از نظریه های روان کاوی، در نقد ادبی، فلسفه، علوم سیاسی و جامعه شناسی نیز باز کرد. کامل ترین تعریف از گفتمان را، زبان شناس فرانسوی، «امیل نیس» ارائه می کند و در تعبیر آن می گوید : موضوعی که با وجوهی از زبان سروکار دارد که تنها می توان با ارجاع آن به گوینده، پاره ای از گفته ها را بیان نماید. به همین خاطر، او نیز مانند یورگن هابرماس، گفتمان را در معنایی بسیار گسترده به مثابه افق مطلق فهم پذیری، تلقی می کند. لاکان نیز با نوعی چرخش پساساختارگرایانه، به این نتیجه رسید که برای رسیدن به ناخودآگاه هیچ راهی وجود ندارد جز از طریق ایجاد و برقرار ساختن بستر گفتمان بین روانکاو و بیمار
.
مفهوم دیگر در نظریه های روانکاوی ژاک لاکان، مفهوم سوژه یا فاعل شناساگر است . این مفهوم که کاربرد زیادی در اغلب رشته های علوم انسانی و علوم اجتماعی دارد، به اندازه اسمش، مبهم است اما تا حدودی می توان ریشه آن را نزد امانوئل کانت و یا رنه دکارت پیدا کرد. این مفهوم در واقع بیانگر کنشی است در برابر برتری جویی یا امتیاز دادن به مفهوم خود در تفکر اومانیستی. این برداشت، حاصل کار لاکان و لوئی آلتوسر است . لاکان سوژه را کاملا متمایز از مفهوم من می داند. لوئی آلتوسر نیز به بررسی و تحلیل فرایند تبدیل انسانها به سوژه تحت تاثیر ایدئولوژی می پردازد.
نظریه انتقال لاکان نیز از دیگر ابداعات اوست. شوشانا فلمن نظریه پرداز ادبیات امریکا ) ضمن بررسی و نقد آثار هنری جیمز، به بسط و گسترش آن به عرصه نقد ادبی و نظریه فرهنگی اقدام نمود. در این نظریه با دو مفهوم انتقال (transference ) و ضد انتقال ( counter transference ) سروکار داریم. مقوله انتقال در نظریه های روانکاوی ژاک لاکان، به روند تحقق خواسته ها و آرزوهای ناخودآگاه به ویژه در وضعیت تحلیلی، اشاره دارد. نمونه هایی از خاطرات ایام کودکی به روانکاو ( درمانگر ) انتقال داده می شود. بسیاری از روانکاوان؛ اهمیت زیادی برای این موارد در روند تحلیل روانکاوانه خود از وضعیت بیمار قائل هستند. فروید، انتقال را شکلی از جابه جایی تاثیرات یا بارهای عاطفی و احساسی شخص، تلقی می کرد که با آن باید همانند دیگر عارضه ها برخورد کرد. انتقال ها در واقع مواردی تازه از محرک ها و تحریکات و تخیلاتی هستند که در روند تحلیل توسط روانکاو پیدا و کشف می شوند. ژاک لاکان، نظریه آنا فروید در باره گفتار درمانی را می پذیرد اما به بسط و تفسیر آن می پردازد . به نظر او، کلام یا گفتار ( speech ) تنها ابزار واسط برای تحلیل در احوال بیماران است . لذا کلام و زبان را علاوه بر مواردی که آنا فروید گفته بود، باید در همه ی کاربستهای روانکاوی دنبال نماییم.
این همه آن چیزی بود که نمایش «چند زاویه از یک برخورد» سعی داشت به آن دست پیدا کند و به مفهومی از روانکاوی به آن معنا دست یازد اما کاملا ناموفق بود. «چند زاویه از یک برخورد» داستان درباره دو دختر اروپایی است – لوشا و نرکاسس - که یکی از آن ها بر اثر اتفاقی تروریستی و دیگری – ظاهرا – بر اثر بلایی طبیعی برادران شان را از دست داده، دچار اختلال روانی شده اند و اکنون تحت درمان دو روانپزشک قرار دارند. شخصیت های نمایش (لوشا و نرکاسس) بر اثر یک اتفاق سهمگین دچار فوبیا - ترس مرضی - از اطرافیان شده و در برابر مسلمانان واکنش شدیدی نشان می دهند. ظاهرا نرکاسس به همراه برادرش در کنسرتی در فرانسه - که نیروهای وابسته به گروه دولت اسلامی (داعش) به آن حمله کردند و باعث کشته شدن شماری از شهروندان فرانسوی شدند – حضور داشته و از حادثه جان سالم به در برده است. او که شاهد مرگ برادرش و تعداد زیادی از هم وطنانش به دست «افراطی های خشونت طلب» بوده اکنون خود را به روانپزشکی سپرده که او را درمان کند. اولین مسئله نمایش در اینجا خود را می نمایاند. نمایشنامه در داستان گویی به شدت سر در گم و بلاتکلیف است. به طوری که حتی اطلاعات ابتدایی راجع به شخصیت ها و داستان نمایشنامه به مخاطبانش ارائه نمی دهد. مخاطب به طور کامل با دو بخش مجزا و نامربوط به هم روبه روست. بخش اول که داستانی رئالیستی است با این مضمون که لوشا و نرکاسس برای شرکت در مسابقات بین المللی بدمینتون وارد تهران می شوند و بر سر حجاب و وجود نیرهای امنیتی دچار چالش می شوند. پس از گذشت اندکی، نمایش به ناگاه وارد فضایی سورئالیستی شده و بازیگران برای نشان دادن ادامه داستان به تکنیک بازی در بازی و قراداد های نمایش سمبولیستی دست می زنند.در بخش دوم نمایش آن چنان سرگردان و سردرگم هست که پرسش های بنیادین متن نیز بی جواب باقی می مانند. به طور مثال مخاطب هرگز به طور واضح نمی داند لوشا کیست و چگونه به این آسایشگاه روانی، که محل وقوع نمایشنامه است، پا گذاشته است؟ یا اساسا روانپزشکان چه کسانی هستند و نحوه مراجعه بیماران به آنها چگونه بوده است؟ شخصیت ها بدون پرداخت و عقیم باقی می مانند. شبکه ارتباطی اشخاص به درستی شکل نمی گیرد و تکلیف اثر با خودش به هیچ وجه مشخص نیست. اثری که می بایست نمایان گر کابوس ها و هذیان های شخصیت های بیمار باشد، آشکارا به بیراهه می رود. طوری که به جای پیچیدگی دراماتیک، به سردرگمی کامل می رسد. روانپزشکان برای درمان بیماران شان به شکلی کاملا غیر منطقی، به طرح مسائل ایدئولوژیک و توجیه چگونگی برتری اسلام نسبت به سایر ادیان می پردازند. در این مسیر نویسنده در دره شعارزدگی سقوط می کند و دست و پا زدنش برای خروج از آن، راه به جایی نمی برد. پایان بندی نامناسب و عقیم نمایشنامه، ناکامی های متن را تکمیل می کند تا با نمایشنامه ای شعار زده، عقیم سردرگم و بدون پرداخت دراماتیک روبرو شویم.
در حوزه اجرا اما مسئله کمی فرق می کند. تلاش های کارگردان برای ارائه اثری روان، تصویرگر و با ریتمی مناسب قابل تامل است اما کامل نیست. کارگردان با طراحی نسبتا مناسب، سعی در القای فضای ذهنی شخصیت ها دارد، غافل از آن که ساختمان اثر را بر شالوده ای سست بنا نهاده است. او با طراحی یک دست سفید صحنه و استفاده از اشیایی که سراسر به قرمز رنگ هستند، سعی دارد کدهای نمایشنامه را به تصویر بکشد. البته طراحی و اجرای نور هم به یاری کارگردان می آید و در خلق فضای کلی اثر، به شدت تایثر گذار است. میزانسن ها و صحنه های نمایش، گاهی موفق و گاهی کاملا معمولی و پیش پا افتاده از آب درآمده اند. برای مثال صحنه قطع شدن برق هتل، بسیار هوشمندانه و دقیق از آب درآمده است. انعکاس سایه ها بر دیوارهای هتل، تصویر واضحی از آشفتگی روانی شخصیت ها را نشان می دهد. در عوض پایان بندی نمایش در اجرا نیز عقیم و نامفهوم باقی می ماند. حرکات بدنی و هماهنگ بازیگران، رقص روانپزشک (امینه فخری) و شعارهای لوشا و نرکاسس بی نهایت سردرگم کننده و نامفهوم اند.
در این میان تنها گروه بازیگران هستند که با ارائه بازی هایی قابل قبول، روان و هماهنگ این اثر نمایشی را تا حدودی نجات می دهند. گرچه برخی از آن ها در لحظاتی به تصنع می گرایند اما عملکرد آنان، به طور کلی قابل قبول است. بازی «رخساره شحنه راد» در نقش نرکاسس، منطقی، خلاقانه، با درایت و تحسین برانگیز است. او به دور از تصنع و بزرگنمایی، شخصیتی آرام، درونگرا و بیمار را ارائه می دهد که هر چه بیشتر به پیش می رود، لایه های زیرین شخصیتش بیشتر آشکار می گردد. او با درایت و طمانینه در نمایش رشد می کند و در پایان به یک بیمار روانی تمام عیار تبدیل می گردد. زیبایی بازی شحنه راد آنجا نمایان می شود که با اولین حضورش در صحنه به مخاطب می قبولاند شخصیتی مرموز و نامانوس است و در پایان حضورش، این موضوع را اثبات می کند. «فاطمه امیری» در نقش لوشا بازی مناسبی ارائه می دهد. هر چقدر نرکاسس کاراکتری درونگراست، لوشا شخصیتی کاملا برون گرا، هیستریک و اکتیو بوده که به تدریج به اوج می رسد. گرچه گاهی با بزرگنمایی بیش از حد لازم، به ورطه تصنع می افتد. اما در کل بازی قابل قبولی ارائه می نماید. او شخصیت را درک کرده و در بسیاری از لحظات از عهده نقش برآمده است. «محمد عسکر پور» شخصیتی دو وجهی دارد. در لحظاتی از نمایش شخصیتی پر استرس، اکتیو و عاشق و در لحظاتی کاملا آرام، منطقی و بی عاطفه است. عسکر پور تلاش می کند با ارائه بازی ساده وجوه شخصیت را عیان کند اما گاهی اوقات با ارائه بازی تصنعی از این امر باز می ماند گرچه در بسیاری از لحظات موفق عمل می کند. او در نهایت توانسته از عهده نقش برآید اما بازی او می توانست کامل تر، منطقی تر و خلاقانه تر باشد. «امینه فخری» بازی روان و به دور از تصنع ارائه می دهد. گرچه شخصیت او فاقد پیچیدگی های سایر شخصیت هاست. فخری با ارائه یک بازی ساده شخصیتی ساده و تک بعدی را به نمایش می گذارد.
موسیقی یکی از نکات مهم این نمایش بود. گرچه کامل و در لحظاتی منسجم نبود. حضور موسیقی در این نمایش گاهی بسیار به جا، منطقی و یاری دهنده و گاهی بی مورد، زائد و بی تاثیر بود. در آثار این چنینی موسیقی بار سنگینی را بر دوش می کشد و می تواند در خلق فضاهای نمایشی بسیار تاثیرگذار باشد. اتفاقی که در این اثر به طور کامل نیافتاده است.
در مجموع نمایش «چند زاویه از یک برخورد» اثری است که در حوزه اجرا بسیار موفق تر از متن است. نمایشی که می توانست اجرایی موفق باشد اما بنیانش را بر شالوده ای نااستوار بنا نهاد.
پی نوشت :
1- نقد تئاتر از نظر تا عمل، فرشید ابراهیمیان، انتشارات نمایش، تهران 1388
2- مبانی روانکاوی فروید لاکان؛ موللی، کرامت؛ نشر نی، ۱۳۸۷
3- پیشدرآمدی به ژاک لاکان؛ راباته، ژان میشل؛ محمدی، فتاح؛ فصلنامه ارغنون، شماره ۲۲، پاییز ۱۳۸۲
تازه ترین خبرها
- واریز حقوق بازنشستگان با رقم ویژه !!!
- تصاویر جنجالی مجری زن تلویزیون باکو در کنار سفیر ایران و در محل سفارتخانه/ عکس
- کاظم صدیقی از سخنرانان شب قدر دانشگاه امام صادق حذف شد + بهانه عجیب!
- استان بوشهر رتبه سوم جذب گردشگر و ورود مسافر در کشور را دارد
- برخورد توهین آمیز رئیس صمت دشتستان با نمایندگان برخی اصناف شهرستان
- یوسفی؛ مدیری با نگاه فرهنگی
- تاجگردون: ۱۴۰۳ سال خیلی سختی است / رأی ندادن خاتمی یک علامت است
- تصاویر دیدنی از تیپ و استایل نوروزی پریناز ایزدیار
- طارمی- آزمون و حالا قایدی: چه خط حملهای!
- مالیات ارزش افزوده ۱۰ درصدی ابلاغ شد
- جریمه تخلفات حادثه ساز ۵ برابر شد/ جزییات و زمان اعمال
- بیش از ۸.۵ میلیون تردد در جادههای بوشهر ثبت شد
- دکتر یوسفی؛ معتقد و عامل به تعامل صنعت نفت با محیط پیرامون
- مدیری با اشراف کامل
- قلب جوان 23 ساله دشتستانی اهدا شد/ تصاویر
- یک فروند شناور گردشگری بدلیل هنجار شکنی در بوشهر توقیف شد
- اگر رسایی به هیئت رئیسه برود باید برای مجلس تاسف خورد!
- اولین واریزی بزرگ برای معلمان در 1403
- مبالغ جرایم رانندگی بهروزرسانی شد
- توئیت معنادار حسن روحانی
- در آینده یکی از خبر ساز ترین باشگاههای فوتبال پایه ایران خواهیم بود
- هدایای باقیمانده پیاده روی برازجان قرعه کشی شد
- دبیر ستاد بزرگداشت هفته دولت در استان بوشهر منصوب شد
- استان بوشهر در اغلب شاخصهای اقتصادی رتبه اول تا پنجم را دارد
- توجه ویژه به کالای تهلنجی و تعاونی مرزنشینان در استان بوشهر
- ۹۶۵ بازرسی از مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی دشتستان انجام شد
- ۵۰ کلاس درس در شبانکاره برای اسکان مسافران نوروزی آماده شد
- همه دستگاهها برای کاهش وقوع جرایم همکاری کنند
- موارد تغییر کاربری غیر مجاز اراضی استان بوشهر بررسی شد
- ۵۷ هزار مسافر نوروزی در مدارس شهرستان گناوه اسکان داده شدند
- شهروندان و مسافران از اسکلههای مجاز در بوشهر استفاده کنند
- ۹۰ هزار مسافر وارد شهرستان عسلویه شد
- ۱۸۰۰ سما کارت بین توانخواهان بهزیستی استان بوشهر توزیع شد
- ۱۶۷ هزار مسافر توسط ناوگان حمل و نقل عمومی استان بوشهر جابجا شد
- ۲ ورزشکار بوشهری به اردوی تیم ملی بسکتبال جوانان دعوت شدند
- ترسم ای فَصاد گر فصدم کنی/ تیغ را ناگه تو برلیلی زنی
- جلسه ستاد ساماندهی سواحل استان بوشهر در استانداری
- لیگ برتری شدن تیم پارس جنوبی هیچگاه از ذهن مردم جم و جنوب استان پاک نخواهد شد
- غیبت آزمون به تیم ملی لطمه نمی زند/ جوان گرایی اتفاقی مثبت بود
- سپاهان از فردا تمریناتش را آغاز میکند
- معاون رئیسی: گفتهایم در پایان ۱۴۰۷ تورم باید تک رقمی شود / توانستهایم در سیاست خارجی گامهای بلندی برداریم / ما عضو شانگهای، بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا شدیم
- ارسال پُستی شیرخشک در ایام نوروز/ نگران کمبود شیرخشک نباشید
- وضعیت دارو در سالی که گذشت/ از صادرات تا مطالبات داروخانهها
- بازگشت احتمالی ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟
- ۷۰ درصد از اعتبارات سرمایهای استان بوشهر تخصیص یافت
- شناورهای تفریحی که هنجارهای اجتماعی را رعایت نکنند توقیف می شوند
- نجات ۳ نفر در ساحل گناوه/ امدادرسانی به یک فروند جت اسکی انجام شد
- ۴۵ کمپ اسکان گردشگران در استان بوشهر ایجاد شد
- آب های استان بوشهر متلاطم و مواج است/شنا و دریاگردی ممنوع
- مدیری پیشرو در مسئولیت های اجتماعی