جواد لقمان زاده
سال 95 آخرین سال عملکرد دولت یازدهم پشت سر گذاشته شد و در روزهای ابتدایی سال 96 که همزمان روزشمار انتخابات هم به کار افتاده و حسن روحانی بهدنبال راه یابی به دور دوم ریاست جمهوری برای تثبیت و به نتیجه رساندن بسیاری از طرح ها و برنامه های استارت خورده در دور اول است، فرصتی مناسب برای بررسی عملکرد چهار ساله دولت فراهم شده است تا با نقد و بررسی منصفانه بتوان به ارزیابی روشنی از چهارسال گذشته دست یافت.
برخی از تحلیل گران بر این باورند که ارزیابی عملکرد دولت ها باید بر اساس میزان توفیق آنها در تحقق شعارها و وعده های انتخاباتی آنها باشد، اما واقع گرایان با نگاهی دقیق تر درک می کنند که نامزدهای انتخابات همواره برای کسب رای دست به دامن بسیاری از شعارها و اهدافی می شوند که در عمل توان یا ابزار تحقق آنها را ندارند. آنچه که می تواند معیار ارزیابی عملکرد دولت روحانی در حدود چهار سال گذشته قرار گیرد، خروجی تصیمات و برنامه های اجرا شده دولت اعتدال در سطوح و بخش های مختلف است که بررسی جز به جز آن در این مجال ممکن نیست و به  این ترتیب جا دارد به آنچه که در طول یک سال آخر به طور جدی دنبال شد و دولت توانست با قدرت برخی دستاوردهای خود را به تثبت رسانده و به حوزه ملموس زندگی ایرانیان وارد کند، اشاراتی شود:

- نتایج اقتصادی برجام

در حال حاضر دیگر زمانی برای تحلیل مزیت های برجام نیست چون از هر زاویه ای این توافق مانعی بر انباشت مشکلات بین المللی ایران در سطوح مختلف اقتصادی و سیاسی و دیپلماتیک بوده و تداوم آن به سود کشور خواهد بود. آنچه در طول اجرای برجام بیشتر برای مردم ملموس شد عبارت است: از ثبات بازار ارز، تبدیل مسکن به کالای مصرفی و نه سرمایه ای، ثبات برخی بازارها که بعضا به رکود تعبیر شده، ورود هواپیماهای ایرباس جدید به ناوگان حمل و نقل هوایی کشور، دامنه دار شدن مبادلات بانکی و مالی با جهان خارج و برخورد قاطعانه ایران با هر نوع تمدید و تعقیب تحریم های جدید از سوی هر کشور یا نهاد بین المللی به پشتوانه برجام، توسعه مراودات هیات های تجاری و بازرگانی و بدنبال آن ورود گردشگران خارجی، بازگرداندن توليد نفت به سطح پيش از تحريم‌ها.

- تعمیق مفهوم اعتدال

مباحث پیرامون مفهوم اعتدال طی چهار سالی که از کار دولت روحانی گذشت زیاد و پراکنده بوده اما مفهوم واقعی اعتدال را در عملکردها  باید جستجو کرد. پیگیری برنامه ها فارغ از محدودیت ها یا مزیت هایی خاص برای طیف های مختلف سیاسی، برخورد با افراط در حوزه های فرهنگی و اجتماعی، بازسازی فضای مجازی که  فرصت را برای مخالف و موافق دولت در نقد صریح٬ به شکل چشم گیری باز کرد و فرصت دهی به مخالفان دولت در بیان ایده ها و افکارشان و در بسیاری از موارد سکوت در برابر مخالفان، از نمونه های عینی اعتدال در منش دولت یازدهم است.

-  ترغیب امید، تشویق تدبیر

ثبات و آرامش روانی و اقتصادی در دولت فعلی بویژه بعد از برجام و شفاف شدن دستاوردهای آن، به نوعی ترغیب امید را در نهاد جامعه در پی داشت و در عین حال تدبر و اندیشه در طراحی و برنامه ریزی و عمل و اقدام، تبعات مشهود گسترش امید در لایه های مختلف جامعه با هدف رسیدن به توفیق بیشتر در سایه آرامش بوده است.

-  کنترل تورم

شکی نیست که تورم به اندازه رکود بلای جان رونق اقتصادی است اما دولت توانست با کنترل تورم زمینه های رشد پایدار را فراهم کند هرچند که هنوز به رشد مطلوب در مقطع فعلی دست نیافته ایم. در واقع دولت با مقاومت زیاد، تورمی را کنترل کرد که افسارگسیخته به جان مردم افتاده بود و این رضایت حداقلی مردم نسبت به جلوگیری از پیشروی تورم را بدنبال داشت.

با نگاهی کلی و اجمالی به این دستاوردها، می توان به ارزش بنیادهایی که دولت اعتدال پایه گذاری کرد، پی برد اما تردیدی نیست که ضعف ها هم همواره وجود دارند و توجه و اهتمام به کاهش یا رفع آنها الزامیست برای بهبود عملکرد و اعتمادآفرینی برای مردمی که در خرداد سال 92 به دولت روحانی رای امید دادند. اکنون در آستانه انتخابات، مواردی چون حذف سریع رکود، خشکاندن ریشه های فساد، عینی سازی حقوق شهروندی، ترغیب اجماع و همدلی میان سطوح مختلف قدرت می تواند ملاک هایی باشد که مردم با آنها به دولت روحانی رأی قبولی خواهند داد.
آنچه اکنون پیش روی ماست، برگزاری سالم و شفاف انتخابات 96 است. انتخاباتی که می تواند جان تازه به کالبد برنامه های اصلاحی و اعتدالی دولت روحانی بدمد.

جواد لقمان زاده - مدرس دانشگاه