اتحادخبر: روزهای سه شنبه در تقویم انجمن گردشگران دشتستان ​"در روستا​" نامگذاری شده که هر هفته با کمک اعضاء انجمن به معرفی یکی از روستاهای دشتستان می پردازد، این هفته در یک گفتگوی مجازی، اقای حاج حیدر نیکنام به معرفی روستای خیرَک از توابع بخش اِرم دشتستان پرداختند.

  انجمن گردشگران دشتستان

روستای خیرَک

 
در ميان رشته كوههاي زاگرس نگين درخشاني در بستر زيباي طبيعت مي درخشد. نام اين نگين، روستاي خيرك از توابع بخش ارم و آخرين روستا ي شهرستان دشتستان در مرز بوشهر - فارس قرار دارد كه تكيه گاهش كوههاي بلند و استواري است كه با كوههاي ديگر گردن فرازي كرده و قد علم مي نمايد.

جمعیت
این روستا در دهستان ارم قرار داشته و براساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۱۶۷نفر (۴۲خانوار) می‌باشد.
حدود جغرافیایی
 فاصله روستای خیرک تا مرکز بخش حدود ۱۲ کیلومتر و تا مرکز شهرستان یعنی شهر برازجان حدود ۷۸ کیلومتر می باشد.
 این روستا در شمال شرقی مرکز بخش ارم یعنی تنگ ارم قرار دارد.
روستای خیرک از شمال به روستای شکرک و از مشرق به روستای سرمشهد بخش جره و بالاده شهرستان کازرون و از جنوب به روستای پشت پر و از مغرب به کوه کِله شاخ محدود می باشد.

طبیعت زیبای روستای خیرک
 روستاهای شکرک و خیرک در ١۵تا ٢٠ کیلومتری شهر تنگ ارم دشتستان واقع شده است. این روستاها دارای اب و هوایی کوهستانی و مرغوب و دارای باغات مرکباتی از قبیل پرتقال، لیمو شیرین و ترش، نارنج، انجیر، سیب ترش و باغات انار می باشد. این روستاها دارای مناظر زیبایی که در زبان عامیانه تنگ خیرک گفته می شود این تنگه دارای انواع درختان از قبیل بادام وحشی، بنه، انجیر کوهی و…. می باشد.

در این تنگه رودخانه ای جاری هست که در تمام فصول سال دارای آب می باشد که از ویژگی اب این رودخانه شیرین، گوارا و خنک بودن آب آن حتی در فصل تابستان است که در نوع خود بی نظیر هست.
در ایام نوروز مسافران زیادی از اکثر نقاط ایران برای گردشگری به این روستا مسافرت می کنند و از مناظر زیبای این روستاها که دارای مناطق کوهستانی و جنگلهای سر به فلک کشیده اند دیدن می کنند.

مسیر از برازجان به سمت روستای خیرک
برای رفتن به روستای خیرک از مرکز شهرستان پس از گذشتن از پاسگاه و گلوگاه شهید صلاحی و بعد از پل نمازگاه بطرف جنوب تغییر مسیر میدهیم و راه تنگ ارم را در پیش گرفته و تا روستای رود فارياب ادامه میدهیم پس از گذشتن حدود دو کیلومتر به دوراهی خیرک و شکرک می‌رسیم و مسیر را بطرف غرب ادامه داده پس از گذشتن از روستای آبگرم و عبور از روستای زیبای شکر و ادامه مسیر به روستای بسیار زیبا و دیدنی خیرک می‌رسیم .

شغل اهالی خیرک
درآمد اهالی روستا از راه  دامداری، باغداری و کشاورزی تامین میشود .
انار و لیمو و پرتقال این منطقه زبانزد است ما بیشتر سعی میکنیم این محصولات را در فصل خودش از این منطقه خریداری کنیم.

جاذبه های گردشگری خیرک
آسیاب آبی خیرک تا همین چند سال پیش فعال بود و آرد کل عشایر آن منطقه را تامین میکرد .
 یکی دیگر از جاذبه های گردشگری خیرک تنگ خیرک میباشد که با وجود آب روان و چشمه آب شیرین قابل شرب و طبیعت بکر کوهستانی و وجود گونه های گیاهی و درختی مختلف هر چه بیشتر به جذابیت این منطقه افزوده است .
از دیگر جاذبه گردشگری روستای خیرک میتوان به کوشک خیرک یا قلعه خیرک اشاره نمود :
اين بناي دوره قاجاريه در روستاي خيرك شهرستان دشتستان واقع شده و به شماره 16246 در تاريخ 24 آبان ماه 1385 در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است.
اين بنا در موقعيت جغرافيايي 51 درجه و 36 دقيقه طول شرقي و 29 درجه و 15 دقيقه عرض شمالي قرار گرفته و ارتفاع نسبي آن از سطح دريا 920 متر است.
طول آن 30، عرض 30 و ارتفاع نيز 2 متر بوده و مساحت آن 900 متر مربع مي باشد.

قلعه بر روي ارتفاعات مشرف به رودخانه واقع شده و گفته مي شود سكونت گاه كارگزاران دولتي يا آمد و شد دسته جات كوچك اعزامي به اين منطقه بوده است.
حياط آن از آخورهاي متعدد و جاي بستن و نگهداري اسبان بوده و در جبهه جنوب شرقي آن برجي مكعب شكل در 2 طبقه به صورت شاه نشين براي استراحت بزرگان و نيز گارد حفاظتي مشاهده گردد.
اين شاه نشين داراي يك ورودي از طريق پلكاني كه از داخل يكي از اتاق هاي پايين بوده به طبقات بالا راه مي يافته است. مصالح به كار رفته در بنا از سنگ و گچ مي باشد و تيرهاي چوبي نيز براي پوشش سقف كار گذاشته اند.
به اختصار مي توان گفت طبقه دوم شاه نشين و طبقه اول اصطبل و اتاق هاي جانبي بوده است. اتاق هاي نشيمن پايين از جبهه غربي از بين رفته و تنها ديوارهاي ان باقي مانده است. مؤسس اين بنا يا سازنده آن شخصي به نام فتح الله بيگ بوده است.
 ولی متاسفانه با عدم رسیدگی  نهادهای مسئول مکانی برای دامداری گردیده .
خشک سالی های اخیر  وآب چشمه های این روستا چگونه میباشند ؟؟؟
رودخانه آب شیرینی که باغهای و روستای خیرک را آبیاری میکند یکی از سر شاخه های رود خانه دالکی می باشد این رودخانه از روستای پشت پر سر چشمه میگیرد و پس از پیوستن چشمه تنگ خیرک به آن روستای خیرک را آبیار و به سمت شکرک حرکت میکند
اما متاسفانه با برداشتهای بی رویه آب از ناحیه بالادستی و خشکسالی سالهای اخیر آب کمتری سهمیه باغداران این منطقه میگردد
و مسدود نمودن یکی از چشمه های اصلی و قرار دادن لوله برداشت جهت آب شرب اهالی نیز خود مزید بر علت کم آبی گردیده است
و اما ادامه رودخانه

 
این رودخانه پس از پیوستن چشمه های ریزی و درشتی در ناحیه شکرک و آبیاری این روستا در بین کوه دشت سوخته و کوهای رودفاریاب به روستای جمیله میرسد که متاسفانه در حدود ۶ کیلومتر بعد از جمیله از کنار کوه نمکی عبور و آب آن شور شده و به رود دالکی می پیوندد .
قدمت تاریخی روستای خیرک
این روستا همانطور که عرض کردم عشایر هستند و شاید حدود ۸۰ سال پیش اقدام به خانه سازی نموده اند ولی این کوشک و آسیاب آبی قدمت آنرا در زمان قاجار نشان میدهد
ولی با توجه به اینکه این روستا تا کوشک اردشير ۱۰ کیلومتر و از شرق تا سرمشهد که نقش برجسته بهرام ساسانی برداشتن تاج میان دو شیر است حدود ۱۵ کیلومتر بوده و یکی از شکارگاههای بهرام بوده است
لذا در قبل از ساسانیان مورد توجه بوده .
گویش و پوشش خیرک
زبان مردم خیرک ترکی و آداب و رسوم آنها هم عشایری میباشد .
 اهالی خیرک همه از تیره توابع و طایفه های پناهی، لُر توابع و اولاد میباشد و یک خانوار از طایفه بی جم که این طایفه بی جم اکثراً در شکرک می باشند
لباس زنان روستا همان لباس عشایری است .

فرهیختگان روستا
روستای خیرک مردمی باسواد و با فرهنگی بسیار بالا دارد.
این روستا حدود سی الی چهل نفر با تحصیلات دانشگاهی ، چند استاد دانشگاه سه نفر پزشک و متخصص را پرورش داده است .
که اکثراً تعطیلات خود را در روستا می‌گذرانند.

"گفتنی است این روستا مکانی مناسب است برای ساختن ویلاهای تفریحی کوچک و بزرگ برای جذب توریست."

صمیمانه تشکر میکنیم از جناب اقای حاج حیدر نیکنام که در معرفی و شناساندن روستای خیرک ما را یاری رساندند .

گردآورنده : ندا مزارعی