برترین ها: «ستاد مبارزه با چرندیات» عنوانِ یک جریان بود که با صفحه ای در فیسبوک شروع به کار کرد و بسیار قوی و حساب شده به جنگ دروغ های اینترنتی و شایعاتی که به عنوان واقعیت به خورد مردم داده می‌شد، رفت.

در این سری مطالب سعی داریم به کمک داده های این صفحه و سایت های مرتبط، به بررسی دروغ ها و شایعات مشهوری که در هر از چند گاهی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به راه می افتند بپردازیم و با مستندات آن ها را برای شما تحلیل کنیم تا شاید قدم کوچکی در مسیر آگاه سازی مخاطبان عزیز باشد و باعث شود مِن بعد هر چیزی را که در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی دیدیم، سریع باور نکنیم. جدا از این گونه موارد، سعی در معرفی تکنیک های مبارزه با شایعات و مغالطه ها را در این سری مطالب داریم. با ما همراه باشید.

******

 

سوژه اول؛ ابداع اعداد انگلیسی توسط خوارزمی

 

باز هم حس وطن پرستی برخی هموطنان آن ها را مجبور به دروغ بافی کرده است تا یک شایعه قوی و قابل باور دیگر بین مردم دست به دست شود و باعث ترویج نا آگاهی میان مردم گردد.

متن شایعه

«اعداد انگلیسی را در اصل خوارزمی، دانشمند بزرگ ابداع نموده است. در این اعداد هر عدد با تعداد زاویه شناسایی می شود. یعنی عدد ۱ دارای یک زاویه٬ ۲ دارای دو زاویه تا ۹ که نه زاویه دارد.»…

 
پاسخ شایعه

این شایعه قدیمی به صورت بین المللی و به انواع گوناگون منتشر گردیده است و ریشه نحوه ی نگارش اعداد انگلیسی در بسیاری جاها به تاریخچه طراحیِ هندسی عربی  و در ایران به خوارزمی ریاضی دان ایرانی نسبت داده شده است و آنچه در مورد ارتباط  تعداد زاویه های  موجود در شکل و طرح اعداد با تاریخچه طراحی و نگارش آنها بیان شده است،  شایعه ای ساختگی بیش نیست.

 

 اعداد انگلیسی در حقیقت ریشه هندی/سانسکریت دارند و که تاریخچه نگارش آنها به ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می رسد و امروزه  اصطلاحا اعداد هندی-عربی نامیده می شوند. این اعداد هندی در طول زمان در حوزه ایرانی و توسط توسط خوارزمی و دیگر ریاضی‌دانان ایرانی تکامل یافته اند. خوارزمی  ریاضی دان برجسته ایرانی این اعداد را از خط دیوانگاری هندیان فرا گرفته بود. پس از فتح ایران، اعراب آن را از ایرانیان آموختند و اروپاییان نیز آن را در اندلس فراگیر نمودند. لذا بگونه ای نحوه نوشتن اعداد انگلیسی که امروز جهانی شده است را اروپائیان از طریقه ی نگارش اعداد توسط خوارزمی و دیگر ریاضی‌دانان ایرانی فرا گرفته‌اند.

 

ادعای شایعه مبنی بر انتساب تعداد زوایای موجود در شکل و طرح اعداد به تاریخچه طراحی و نگارش آنها، ادعایی بی اساس است. با دقت در تصویر شایعه می توان مشاهده نمود که شکل اعداد در آن،  با طرح رایج و مرسوم اعداد  انگلیسی تفاوت فاحشی دارند. برای مثال می توان عدد ۷ با یک زایده در پایین، عدد ۸ به شکل دو مثلث و عدد ۹ با زواید بسیار را نام برد. این اعداد در هیچ برهه زمانی، هرگز به این شکل استفاده نمی شده اند. با دقت در سیستم عددنویسی براهمی که در حقیقت جد گرافیکی سیستم عددنویسی هندی – عربی محسوب می گردد، نیز می توان به این نکته پی برد.

---

 

 سوژه دوم؛ استفاده از خون دام بعنوان افزودنی رنگ چای!

 

 اگر اخیراً با این شایعه برخورد کرده اید و این موضوع باعث شده در استفاده از چای کیسه ای مردد شوید، کاملاً در اشتباهید، زیرا چنین شایعاتی کاملاً بی اساس است.

 

متن شایعه

«چای خوش طعم خونی

دوستی دارم که در برزیل پزشک ناظر بر کشتارگاه بود او می گفت آنجا می دیدم که خونها را بسته بندی می کنند و برای جایی ارسال می کردند… کنجکاو شدم و از آنها پرسیدم این خونها را چکار می کنید؟ گفتند خونها را برای کارخانه اسانس چای ارسال می کنیم. در آنجا این خونها فرآوری شده و بصورت پودر می آید. این پودرهابه عنوان افزودنی رنگ مجاز برای چای استفاده خواهد شد.به نقل از جناب مهندس خوشنویسان از مدیران سازمان صنعت معدن و تجارت قم.توضیح :واقعیت آنست که به علت حساسیت مردم خصوصا جوامع اسلامی دسترسی به این گونه اطلاعات بسیار سخت است و معمولا دراختیار کسی قرار نمی دهند.گاها این پودر خون به سایر کشورها مثل سریلانکا، هند و … هم صادر می شود. صدها تن چای از کشور خارج می شود و با افزودن  رنگ، عطر و طعم دهنده به آن با چندین برابر قیمت و خروج ارز سنگین مجددا به کشور بازمی گردد. سالانه حدود هفت صد میلیون دلار ارز کشور بخاطر چای وارداتی صرف می شود. گاها افزودنی های مصنوعی خطرناک دیگری (به غیر از پودر خون) به چایی به عنوان رنگ دهنده، طعم دهنده و چای اضافه می شود. از روی طعم و بو نمی توان چای مناسب را تشخیص داد. روش تشخیص چای سالم: چای را دم کنید اگر بعد از گذشت یک ساعت تغییر رنگ داد و کدر شد نشانه وجود مواد افزودنی به آن است. ایجاد تغییر در رنگ و کدر شدن چای نشانه وجود افزودنی به چای است این افزودنی هر چیزی ممکن است باشد. چای خوب با گذشت زمان کدر نمی شود و روی آن چربی نمی بندد.»


 
پاسخ شایعه

این شایعه که به صورت گسترده ای در حال انتشار است است، برای اولین بار توسط یک کانال تلگرامی مطرح شده و در هیچ وب سایت و منبع اطلاع رسانی معتبر دیگری درج نگردیده است.

در اکثر کشورهای جهان از جمله ایران، خون دام هایی که در کشتارگاه ها ذبح می شوند پس ازجمع آوری و خشک کردن، به عنوان آرد خون و یا پودر خون در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و تهیه و استفاده از آن مساله ای مخفی و یا عجیبی نیست.

 

 

پودر خون، بعنوان ماده ای که دارای ۸۰ درصد پروتئین می باشد بعنوان مکمل خوراک دام و تامین کننده پروتئین غذایی دام ها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین به عنوان یک کود ارگانیک با سطح نیتروژن بالا در صنعت کشاورزی نیز به کار می رود.

استفاده از پودر خون به عنوان افزودنی در چای، ادعایی بی اساس است. چرا که این محصول دارای بوی مخصوص به خود میباشد که استشمام آن حتی برای حیوانات نیز چندان دلچسب نیست و برای غنی کردن خوراک دام  با این محصول می بایست طی دوره های چند ماهه دام را نسبت به آن عادت داد.

علاوه بر اینکه پودر خون هرگز در لیست افزودنی های مجاز خوراکی  در سازمان بهداشت جهانی نمی باشد، در جستجو در منابع برای افزودنی های غیرمجاز چایِ سیاه، نامی از پودر خون  یا دیگر فراورده های خونی مشاهده نمی گردد.

برخلاف ادعای شایعه، کدر شدن چای بعد از دم کشیدن امری کاملا عادی می باشد. چای هایی که در آنها از اسانس‌ و رنگ‌های غیرمجاز استفاده شود، پس از دم کردن سیاه می‌شوند. ضمن اینکه چای سالم ته نشین نمی‌شود و مزه آن نیز تا حدودی تلخ است. یک راه دیگر برای آزمایش رنگ طبیعی چای، ریختن چای خشک در آب سرد است. اگر رنگ پس دهد یعنی رنگ مصنوعی به آن اضافه شده است.

 

 هدف از انتشار این مطلب توسط یک کانال تلگرامی،‌ تنها استفاده از حساسیت کاربران برای اطلاع رسانی و بازنشر گسترده ی یک هشدارِ جعلیِ مرتبط با حوزه سلامت عمومی بوده است تا در پی آن اعضای کانال خود را افزایش دهند که متاسفانه با عدم وجود فرهنگ تحقیق و بررسی مطالب توسط بسیاری از کابران فضاهای مجازی، ‌در رسیدن به خواسته خود موفق نیز بوده اند. 

پ.ن: راه های تشخیص چای تقلبی

---

 
سوژه سوم؛ تصویری از جاده خاص مریوان به سنندج!

این تصویر متعلق به ایران نیست ، بلکه مربوط به ورودی یک غار در نیومکزیکوی آمریکا می باشد.

متن شایعه

" جاده خاصی که مانندش در هیچ جای دنیا نیست و اکثریت مردم هم از بودنش خبر ندارند.
جاده مریوان به سنندج .30کیلومتر مانده به مریوان از سمت میدان حزب الله به سمت اورامانات "

پاسخ شایعه

این تصویر مربوط به ایران و جاده مریوان به سنندج نیست، بلکه متعلق به نیومکزیکو آمریکا می باشد. این عکس از ورودی غارهای کارلزبد، "Carlsbad Caverns" است که در پارک ملی نیومکزیکو قرار دارد! این پارک در شمال ایالت نیومکزیکو و در شهرستان "ریو اریبا" است.

 

مسیر پیچ در پیچ ورودی غار، جاده نیست و عرض آن تنها مناسب تردد عابرین پیاده است!

---

 

 سوژه چهارم؛ روزی به نام «روز کوروش» در هیچ تقویم بین‌المللی نیست

چند سالی‌ست که از روز ۲۹ اکتبر میلادی برابر با ۷ آبان خورشیدی، چه در دنیای مجازی و چه در دنیای واقعی و حتی سیاسی ایران، به عنوان روز جهانی کوروش بزرگ یاد می‌شود. گویا اولین بار در اوایل دهه‌ی ۸۰ خورشیدی «انوشیروان کیهانی‌زاده» روزنامه‌نگار روزنامه‌ی شرق و تاریخ‌نویس این نشریه، در ستونی به نام «روزنامک» به این مسئله اشاره کرد. ایشان مدعی شده بود که این روز در تقویم بین‌المللی به نام (sirius day) و جهت بزرگداشت یاد و نام کوروش بزرگ پادشاه هخامنشی، نام‌گذاری شده است. کمپین بین‌المللی نجات آثار پاسارگاد نیز در سال ۲۰۰۶ در اقدامی این روز را روز کوروش نامیده است. اما آیا روز کوروش یک نام‌گذاری بین‌المللی است؟