اتحادخبر: اگر تا پیش از این تنها هشدار‌هایی مبنی بر قاچاق پیاز زعفران به چین یا ورود زعفران بی‌کیفیت چینی به بازار جهانی داده می‌شد، اکنون چشم بادامی‌ها پا را از این فراتر گذاشته و در یک اقدام حساب شده در صدد قبضه کردن بازار جهانی زعفران هستند، تا جایی که به تازگی اعلام شده است: « چین اقدام به کشت زعفران کرده و به همین دلیل ورود زعفران ایرانی به چین ممنوع است.»

تزلزل در بازار زعفران

بسیاری از فعالان اقتصادی ارزش گران‌ترین ادویه جهان را برابر با طلا می‌دانند و خوشبختانه شرایط اقلیمی ایران به گونه‌ای است که سطح وسیعی را می‌توان به کشت زعفران اختصاص داد. به همین دلیل در تاریخ صادرات کشورمان، این محصول کشاورزی همواره از جایگاه خاصی برخوردار بوده و پس از پسته مهم‌ترین محصول صادراتی غیرنفتی کشور محسوب می‌شود. بر اساس برآوردها ایران حدود ۹۳ درصد سطح زیرکشت و تولید زعفران دنیا را در اختیار دارد، اما به دلیل کاستی‌هایی که در این زمینه وجود دارد، صادرکنندگان همواره با مشکلاتی گریبان‌گیر بوده‌اند و به ویژه در چند ماه اخیر به دلیل نوسانات شدید قیمت زعفران، خرید این محصول از کشاورز و فروش و صادرات آن دچار مشکلاتی شده که این اتفاق آمار صادرات زعفران را کاهش داده است.

 آمار منتشرشده از سوی گمرک هم گواه وضعیت نه چندان مطلوب صادرات زعفران نسبت به سال‌های گذشته است. چنانکه در سه ماه منتهی به خرداد سال ۹۵، چهار تن  زعفران بسته‌بندی  صادر شده است. گفتنی است این تعداد به ارزش شش میلیون و ۱۹۶ هزار و ۸۹۰ دلار معادل ارزش ریالی ۱۸۷ میلیارد و ۵۹۳ میلیون و ۴۷۴ هزار و ۹۶۵ برای کشور ارزآوری داشته است. اما برای بررسی آمار سالانه بهتر است گزارش‌های مربوط به سال گذشته را مورد بررسی قرار دهیم. در سال ۹۴ بیش از ۳۵۰ تن زعفران در کشور تولید شده و از این میزان حدود ۱۳۰ تن به کشورهای دیگر صادر شده است.

این در حالی است که در سال ۹۳، میزان تولید زعفران ۷۰ تن کمتر از سال ۹۴ بود و در آن سال حدود ۱۶۰ تن زعفران صادر شد. حال اگر به طور درصدی محاسبه کنیم، متوجه می‌شویم که در سال گذشته فقط حدود ۳۵ درصد زعفران تولید شده در کشور به بخش صادرات اختصاص یافت و در سال پیش از آن حدود ۶۰ درصد زعفران از کشور صادر شد. پس این آمار نشان می‌دهد که در یک و نیم سال اخیر جایگاه ایران در بازار بین‌المللی زعفران دچار تزلزل شده است.

قد علم کردن چشم‌بادامی‌ها

اتکای اقتصاد کشور به درآمد‌های نفتی باعث آسیب‌پذیری اقتصاد ایران شده است. یکی از راه‌های مقابله با این چالش، توسعه تولیداتی است که ضمن بهبود وضع اقتصاد داخلی، سبب افزایش صادرات غیرنفتی ‌شود. به همین دلیل در دهه‌های گذشته کشور ایران صادرات زعفران خود را به بالاترین حد خود رساند و همواره جایگاه خود را به عنوان بزرگ‌ترین کشور صادرکننده زعفران حفظ کرده است و همیشه ۴۱ کشور در جهان خریدار طلای سرخ ایران بوده‌اند. اما صادرات زعفران گاهی با بی‌تدبیری‌هایی مواجه شده است و خام‌فروشی این محصول کمیاب در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مشکلات موجود در صنعت تولید و صادرات زعفران كشور است كه به دليل نبود صنايع تبديلی و بسته‌بندی كافی در مناطق زعفران‌خيز پديد آمده و هر ساله زيان‌هايی را به كشاورزان و بازار صادراتی اين محصول وارد می‌كند. سال‌های زیادی است که پیاز زعفران به چین و افغانستان قاچاق می‌شود و در سال‌های اخیر این دو کشور شروع به تولید زعفران کرده‌اند.

اما این موضوع همواره از سوی مسئولان و مقامات مربوطه رد شده است. باید اشاره داشت که حفظ اعتبار نام زعفران ایران در جهان و استفاده از مزيت اقتصادی اين محصول در رشد و توسعه منطقه‌، سرمايه‌گذاری در زمينه احداث كارخانجات تبديلی و بسته‌بندی را طلب مي‌كند. متاسفانه اكنون فقط حدود ۲۰ درصد محصول زعفران تولیدی کشور پس از خريداری، بسته‌بندی می‌شود و مابقی محصول به ناچار به صورت فله‌ای در اختيار واسطه‌ها و دلالان قرار می‌گيرد. در این سال‌ها وجود واسطه‌ها در بازار از تثبيت قيمت زعفران جلوگيری كرده و روند افزايش قيمت آن را به وجود آورده است.

همچنین به دلیل نبود بسته‌بندی مناسب زعفران که در روند تولید و کشت و تجارت آن تاثیر بسزایی دارد، سهم ایران از تجارت زعفران در جهان کاهش یافته است. علاوه بر این، تقلب در تهیه این محصول از مشکلات این حوزه است که همزمان با افزایش قیمت آن، از سوی برخی سودجویان در بازارهای داخلی و خارجی رواج یافته است. به نحوی که اسپانیا زمانی یکی از تولیدکنندگان عظیم زعفران ایران بود که اکنون هم این روند ادامه دارد، اما با این تفاوت که پس از واردات و بسته‌بندی محصول، آن را به نام زعفران اسپانیایی به دیگر کشورها صادر می‌کند.

 شاید به دلیل تمام این سهل‌انگاری‌هاست که امروز برخی کشورها نظیر چین واردات زعفران ایرانی به کشور خود را ممنوع کرده‌اند. به گزارش ایلنا نایب‌رئیس شورای ملی زعفران از رکود در بازار خرید و فروش زعفران خبر داد و گفت: به تازگی چین اقدام به کشت زعفران کرده است و به همین دلیل مسئولان چینی ورود زعفران ایرانی به کشورشان را ممنوع اعلام کرده‌اند.

غلامرضا میری با اشاره به اینکه ۳۰ درصد از زعفران تولیدی کشور در داخل مصرف می‌شود، در زمینه وضعیت صادرات زعفران به چین پیش از ممنوعیت و تاثیر آن در ارزآوری این محصول اظهار داشت: سالانه ۳۰ تا ۴۰ تن زعفران به چین صادر می‌شد که با ممنوعیت اعمال‌شده این بازار را از دست دادیم. البته افرادی هستند که به صورت غیرقانونی اقدام به این کار می‌کنند که باید ریسک و خطر صادرات غیرقانونی را نیز درنظر بگیرند./ج