روزنامه جام جم-فاطمه مرادزاده: دریاخواری و ساحل‌خواری در جنوب کشور گرچه (به دلایلی همچون دوری از مرکز و شرایط جوی) بسیار دیرتر از شمال کشور آغاز شد، اما متاسفانه باید اذعان کرد که این رویه هم‌اکنون با سرعت زیادی در این مناطق در حال پیشروی است. اگر در شمال کشور نیمی از تغییر کاربری‌ها و ساحل‌خواری‌ها مربوط به بخش خصوصی است، در سواحل جنوبی کشور تقریبا تماما نهادهای دولتی و عمومی هستند که بیشتر پا در این عرصه خطرناک گذاشته و درحال اجرای پروژه‌هایی هستند که گرچه با هدف توسعه و پیشرفت شهری شکل می‌گیرد، اما آسیبی که در درازمدت به طبیعت و بویژه اکوسیستم دریایی وارد می‌کند، به مراتب تبعاتی سنگین‌تر از منافعش دارد.

اجرای این گونه طرح‌ها را بوضوح می‌توان در استان و شهر بوشهر مشاهده کرد که مجری آنها نیز نهادهای دولتی همچون استانداری، شهرداری، اداره بنادر و فازهای پارس جنوبی است. البته این نهادها در جواب پیگیری‌های خبرنگار ما، وجود هرگونه تخلفی را در اجرای طرح‌های خود تکذیب کردند، اما شکایات اداره محیط زیست استان و اعتراضات و نامه‌نگاری‌های نامحدود و البته بی‌سرانجام شرکت آب منطقه‌ای به بخش قضایی استان می‌تواند تا حدی نمایشگر وضعیت حاکم بر استان و سواحل آن باشد.

به بهانه رشد گردشگری...

محمدمهدی طیاری، یکی از فعالان محیط‌ زیست بوشهر با اشاره به چندین طرح در حال اجرا در سواحل بوشهر توسط نهادهای دولتی و شهری می‌گوید: ساخت دهکده گردشگری، ساخت بارانداز، اسکله، استقرار بزرگ‌ترین چرخ و فلک خاورمیانه در پارک شغاب و احداث فانوس دریایی در جایگاه پیشین مجتمع تیو چند نمونه از این طرح‌هاست که تمامی آنها با خشکاندن بخش‌هایی از خورها و سواحل دریا با نخاله‌های ساختمانی، شن و خاک در حال اجراست.

دهکده گردشگری که طیاری و چند نفر دیگر از فعالان محیط زیست بوشهر به آن اشاره می‌کنند، طرح بزرگی است که قرار است در چهار فاز و در گستره‌ای به وسعت 85 هکتار در منطقه ساحلی بوشهر به اجرا درآید. اما آنچه انتقادات زیادی را نسبت به اجرای این طرح برانگیخته، انجام آن در پهنه سواحل و خور سلطانی بوشهر پس از خشکاندن این مناطق بوسیله نخاله‌های ساختمانی و خاکریزی است. خورها بخش‌هایی از دریا (حدفاصل بخش عمیق دریا و سواحل) هستند که عمقی کمتر از 6 متر دارند و زیستگاه آبزیان و یک اکوسیستم بسیار حساس دریایی به شمار می‌روند.

طیاری با اشاره به این‌که ساخت و ساز در چنین منطقه حساسی طبق قانون کاملا غیرقانونی است، می‌گوید: این در حالی است که هیچ گونه ارزیابی زیست محیطی برای این طرح انجام نشده است.

وی به ساخت بارانداز 400 هکتاری در خورهای جزیره نگین توسط اداره بنادر بوشهر و چند شرکت دیگر نیز اشاره کرده و می‌افزاید: این طرح نیز بدون اخذ مجوز زیست محیطی آغاز شد و در نهایت پس از اعتراضات فراوان، اداره محیط زیست وارد ماجرا شد و اداره بنادر را به پرداخت جریمه 800 میلیون تومانی موظف کرد.

به گفته این فعال محیط زیست، اهمیت خورها و مناطق ساحلی به این دلیل است که زیستگاه لارو آبزیان و موجودات ریز دریایی چون پلانکتون‌ها و همچنین مرجان‌ها محسوب شده و با خشکاندن و نابودی آنها، شاهد نابودی تدریجی نسل ماهی‌ها و تخریب بخش مهمی از چرخه زیستی دریایی می‌شویم که نابودی کل اکوسیستم دریایی را به دنبال خواهد داشت.

پاسخ جالب متولیان

در کوران این اعتراض‌ها، پاسخ ادارات و نهادهای متولی شنیدنی است. حسین دلشب، مدیرکل محیط زیست بوشهر، در گفت‌وگو با جام‌جم مدعی است در دوره مدیریت خود جلوی هرگونه طرح غیرقانونی در بوشهر را گرفته و یا شکایت به مراجع قضایی برده است. وی در خصوص دهکده گردشگری نیز می‌گوید که چندی پس از آغاز ساخت، غیرقانونی بودن آن را اعلام کرده و مانع اجرای آن شده و حتی به مراجع قضایی شکایت کرده است. البته این شکایت در حالی است که ساخت دهکده و خشکاندن خورها و سواحل پس از توقفی کوتاه، دوباره از سرگرفته شده و همچنان ادامه دارد.

غلامعلی میگلی‌نژاد، شهردار بوشهر نیز در گفت‌وگو با جام‌جم هرگونه تعرض به خورها و سواحل بوشهر را تکذیب کرده و می‌گویدکه قویا جلوی این‌گونه طرح‌های غیرقانونی در بوشهر را گرفته و اجازه نمی‌دهد که قصه سواحل شمال کشور در سواحل بوشهر تکرار شود.

وی ساخت فانوس ساحلی را به دلیل اصرار مردم بوشهر در منطقه غیرساحلی دانسته و درخصوص کامیون کامیون نخاله ساختمانی نیز که راهی خورها در سرتاسر بوشهر از جمله پارک شغاب و دهکده گردشگری می‌شود، اظهار می‌دارد که مالک این کامیون‌ها شهرداری نیست و گاهی برخی افراد به صورت انفرادی به تخلیه نخاله‌های ساختمانی خود اقدام می‌کنند.

بهمن گشتاسب، مدیر دفتر رودخانه و سواحل شرکت آب منطقه‌ای بوشهر نیز به عنوان متولی اصلی حفاظت از حرایم دریا و سواحل می‌گوید: این مدیریت تمام تخلفات صورت گرفته را با جدیت تمام رصد و پیگیری کرده و درخصوص آنها با ادارات مجری طرح‌ها و مراجع قضایی استان نامه نگاری کرده که این نامه‌نگاری‌ها تاکنون به آزادسازی 22 هکتار از سواحل طی سال 93 و 94 منتج شده است.

توسعه ناپایدار

احسان عابدی، رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج‌فارس بوشهر با تائید ساخت و سازهای بی‌شمار در کل سواحل جنوب کشور و همچنین سواحل بوشهر، از این رویه که توسعه ناپایدار نامیده می‌شود، گلایه کرده و به جام‌جم می‌گوید: یکی از این طرح‌ها، توسط شهرداری درحال اجراست که این نهاد ابتدا مجتمع غیرقانونی تیو را که پس از خشکاندن دریا ساخته شده بود، تخریب کرد، اما در اقدامی عجیب نخاله‌های مجتمع تخریب شده را به دریا ریخت تا روی آن فانوس علم کند، این در حالی است که آن منطقه زیستگاه مرجان‌های بسیار نادری است که هم‌اکنون دانشمندان درحال مطالعه بر روی آنها برای درمان پوکی استخوان هستند. /ع