ابوذر خمش آیا*:

همانگونه که می دانیم مجازات حبس، شلاق حتی اعدام نمی توانند بهترین راه حل جهت پیشگیری و برخورد با مجرمان باشد. به نظر اینجانب مجازات جایگزین بجای مجازات احصاء شده فوق (البته در بعضی از جرایم) می توانند اثرات مثبت و تاثیرگذارتری درجامعه داشته باشند. بیان این نکته نیز حائز اهمیت می باشد که در بعضی از جرایم نیز بدلیل قبیح بودن عمل مرتکب با فضای جامعه ، فرهنگ و ... باید اشد مجازات اعمال گردد.

غالباً احکام دادگاه ها را با جزای نقدی ، حبس، شلاق و حکم های این چنینی می شناسیم اما گاهی با احکام متفاوتی مثل ارائه مقاله علمی یا دادن گل به همسر برخورد می کنیم.

داستان این احکام جالب چیست؟
مدتی است که از ماجرای معروف سگ کشی و حواشی مربوط به آن می گذرد و در این مدت همه منتظر بودند دادگاه برای این متهم چه مجازاتی در نظر میگیرد ؟ در دادگاهی در استان اردبیل این متهم در حکمی جالب به 74 ضربه شلاق و هفته ای یک جلسه آموزش نحوه برخورد با حیوانات بمدت یک سال محکوم شد ! شاید صدور چنین احکامی در گام نخست عجیب به نظر برسد ؛ اما در واقع ترفندی برای اصلاح این قبیل متهمانی است که سابقه کیفری ندارد؛ البته این اولین بار نیست که در دادگاههای کشور احکام اینچنین صادر میشود و مصادیق زیادی دارد. بر اساس ماده 66 قانون مجازات اسلامی ((مرتکبان جرائم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها نود و یک روز تاشش ماه حبس است به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند.))
البته استفاده از این مقررات برای مجرمان و محکومانی است که سابقه کیفری نداشته اند یا از سابقه کیفری آنها بیشتر از 5 سال نگذشته باشد.

هدیه دادن گل و عدم استعمال دخانیات:
در سال 88 یکی از شعب دادگاههای استان فارس شخصی محکوم شد که به همسرش سالانه 10 روز گل هدیه کند، در غیر اینصورت با سه ماه و یک روز حبس مواجه خواهد شد. این مرد با اتهام رها کردن زندگی مشترک و ترک نفقه و ضرب و شتم همسرش مورد تعقیب قرار گرفته بود و دادگاه پس از رسیدگی او را به سه ماه و یک روز حبس محکوم کرد؛ اما با توجه به نداشتن سابقه کیفری متهم برای اصلاح تحکیم مبانی خانوادگی و زندگی مشترک محکومیت او را به مدت سه سال معلق کرد ، مشروط بر اینکه زوج دستورات زیر را انجام دهد : 1 – پرداخت بموقع نفقه زوج 2 – هدیه دادن یک شاخه گل به مدت سه سال هر سال 10 روز ، به نحوی که پایان نوبت دهم سالگرد ازدواج زوجین باشد 3 – استفاده از نصایح یکی از علمای مذهبی به تشخیص دادستان در سالروز ازدواج در هر سال ، 4 – خودداری از استعمال دخانیات .
 

خرید لوازم کمک آموزشی:
در سال 92 هم یکی از قضات دادگاه انقلاب شهرستان نایین در بخشی از احکام قضایی ، محکومان را به تهیه و خرید کتاب و لوازم کمک آموزشی برای مدارس محروم سیستان و بلوچستان ملزم کرد که این اقدام او علاوه بر اثرات اصلاحی و تربیتی در رفتار و کردار مجرمین ، تقدیر و تشکر فرهنگیان و مسئولان آموزش و پرورش استان را از اقدام اصلاحی این قاضی به دنبال داشت . این قاضی انگیزه خود را از صدور این احکام ، اقدامی در راستای ارتقای سطح فرهنگی و تربیتی مناطق محروم سیستان و بلوچستان که بیش از سایر بر مناطق در معرض آسیب ورود مواد مخدر قرار دارند ، عنوان کرد .
 

نگهداری از یک راس الاغ:
در سال 88 مردی در استان فارس با آتش زدن عمدی یک راس الاغ زنده را کشته بود با حکم جالب دادگاه مواجه شد. کشاورز 53 ساله¬ای در استان فارس الاغ بلاصاحب که وارد مزرعه کاهو او شده و به مزرعه خسارت زده بود را با ریختن بنزین به آتش کشید و به همین خاطر یکی از شعب دادگاههای استان فارس که حسب کیفرخواست دادستان به پرونده رسیدگی می¬کرد ، او را مجرم اعلام کرد و حکم به محکومیت او و به تحمل 50 ضربه شلاق صادر کرد . در ادامه دادگاه نیز به لحاظ وضعیت خاص و فقدان پیشینه کیفری و سوابق مثبت محکوم علیه از اجرای حکم شلاق خودداری و محکومیت او با شرایط دیگری معلق شد تا در صورت اجرای آنها محکومیت شلاق اجرا نشود در رای دادگاه آمده بود : ((محکوم علیه مکلف است به جای تحمل شلاق و به عنوان مجازات جایگزین اولاً نسبت به فراگیری 2 حدیث از معصومین (ع) با مضامین مهربانی با حیوانات و رفتار شایسته با حیوانات اقدام کند ، ثانیاً بمدت یکسال از کاشتن کاهو در مزرعه خودداری کند و ثالثاً یک راس الاغ بلاصاحب را به مدت سه ماه نگهداری و تغذیه وی را به عهده گیرد.))
 

نوشتن مقاله درباره شهدا:
سال گذشته هم جوانی از اهالی خوشاب با قطع برق در خلال یادواره شهدا در این روستا در دی ماه باعث اخلال در نظم این برنامه گشت و مورد پیگیری قضایی قرار گرفت. قاضی در این پرونده به جای فرستادن جوان به زندان و یا جریمه نقدی او را موظف به پژوهش و تهیه مقاله درباره شهدا نمود. دادگاه برای این جوان تحمل شش ماه حبس تعزیری و تحمل هفتاد ضربه شلاق تعزیری با اعتصاب ایام بازداشت قبلی صادر کرد، اما بدلیل فقدان سابقه کیفری و جوان بودن متهم به حالت تعلیق مراقبتی به مدت یکسال صادر شد . متهم در قبال این تعلیق مکلف شد در ایام تعلیق مقاله کاملی بصورت ماشین نویسی شده و در خصوص زندگی-نامه شهدای روستای خوشاب شهرستان فراشبند مشتمل بر مشخصات محلی ، سن و زمان شهادت ، محل شهادت، عملیاتهایی که شهید در آنها حضور داشته و نتیجه و خلاصه ای از آن عملیات، مدت حضور این شهدا در جبهه و وصیت نامه و عکس های آنها را تهیه و به دادگاه و حوزه مقاومت بسیج تحویل دهد.
 

پاکسازی ساحل:
این دو جوان هم که متهم به برداشت 20 کیلوگرم مرجان از سواحل بوشهر بودند، بنا بر حکم قاضی پرونده به جای زندان و جریمه نقدی ، باید به مدت سه ماه روزهای جمعه سال ساحل بوشهر را از میدان رئیسعلی دلواری تا گمرک پاکسازی کنند . این قاضی به استناد ماده 1 لایحه قانونی مجازات صید غیرمجاز از دریای خزر و خلیج فارس و همچنین تصویب نامه های پروانه شکار و صید و بهای جانوران وحشی و با هدف آگاهی این دو متخلف از مخرب بودن کارشان و آشنایی آنها با چگونگی حفاظت محیط زیست این حکم را صادر کرده است./س

*دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق