اتحادخبر- دکترجواد لقمان زاده: چرخ‌ اقتصاد بالاخره چرخيد و با تصويب نهايي برجام در پي گزارش مديركل آژانس بين المللي انرژي اتمي، ديوار ترك خورده تحريم‌ها فرو ريخت تا هم چرخ سانتريفيوژها بچرخد، هم چرخ زندگي مردم.
به اين ترتيب در اولين روز از اجراي برجام، به گفته رييس اتاق بازرگاني ايران هزار ال سي باز شد و سوئيفت هم اعلام كرد تحريم‌هاي بانكي برچيده خواهد شد. به اين ترتيب بزرگراه تبادلات مالي بين بانكي براي ايراني‌ها مجددا باز خواهد شد تا خون تازه‌اي در رگ‌هاي اقتصادي كشور جريان پيدا كند.
اما آنچه كه در فضاي جديد سياسي و اقتصادي بايد مد نظر قرار بگيرد، مديريت شرايط اقتصادي و سياسي پس از برجام است. در فضاي اقتصادي، آنچه كه مهمتر از همه به نظر مي‌رسد، مديريت روند واردات به كشور است. بنا به گفته فعالان اقتصادي، در فضاي پس از تحريم كشورهايي كه تا كنون پشت ديوار تحريم مانده بودند، علاقه‌مند هستند كه بازار بزرگ و بكر ايران را در اختيار بگيرند و در اين شرايط وظيفه ماست كه نوع همكاري براي واردات كالاها را مشخص و تعيين كنيم كه درهاي بازار ايران با چه شرايطي و براي چه كشورهايي باز خواهد شد. ضمن اينكه توجه به صادرات و رويكرد اقتصاد مقاومتي بايد همچنان مورد توجه باشد تا در فضاي رونق كسب و كار اقتصادي، بتوان پايه‌هاي توليد و صادرات را محكم كرد.
به عبارت ديگر، تولید در ایران باید در شرایط پس از تحریم به گونه‌ای مدیریت شود که قدرت رقابت داشته باشد؛ چراکه با توجه به نیازهای بخش تولید و شرایط قیمت و کیفیت و رقابت، نوعی هجمه به بازار وارد می‌شود که اگر کنترل نشود، تولید آسیب خواهد دید.
از سوي ديگر، قطعا برداشته شدن تحريم‌ها می‌تواند شرایط پیش روی صنایع ایران را بهبود دهد. صنایع ایران در  سال‌های گذشته به دلیل وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها ضربه خورده است. با وجود اینکه باید به عملکرد دولت در مهار تورم سرکش نمره خوبی داد، اما هنوز هم اقتصاد ایران در رکود قرار دارد و بر همین اساس هم دولت و هم فعالان بخش خصوصی تلاش می‌کنند به سمت خروج از رکود حرکت کنند. ولی رسیدن به دوران رونق اقتصادی نیاز به پیش شرط‌های مشخصی دارد. دولت در رفتار و شیوه عملکرد نشان داده که اتکاء خاصی به بخش خصوصی دارد. بنابراین در صورتی که تحریم‌ها برداشته شود، بخش خصوصی کشور فعال تر از گذشته رفتار می‌کند.
در خصوص تبعات و رفتارهاي سياسي و بين المللي پس از رفع تحريم‌ها و اجرايی‌ شدن برجام، اين پرسش ايجاد مي‌شود كه شرایط سیاست خارجی ایران در منطقه به چه سمت ‌و سویی خواهد رفت و آیا جایگاه جمهوری اسلامی ایران نسبت به گذشته در معادلات بين المللي ارتقا خواهد یافت؟ براي پاسخ به اين پرسش بايد رفتارها و موضع‌گيري كشورها به ويژه كشورهاي منطقه خاورميانه و حاشيه خليج فارس را مد نظر قرار داد تا بتوان در اين زمينه به پاسخ نسبتا مشخصي دست يافت.
به عقيده بسياري از تحليل‌گران، بدون شک اجرايی‌ شدن برجام باعث ناخشنودی رقبای منطقه‌ای ایران می‌شود که صحبت‌های علنی پادشاه اردن و وزیر امورخارجه عربستان مؤید این مسأله است و این ناامیدی به‌این ‌دلیل است که آنها به ‌خوبی می‌دانند برداشته ‌شدن موانع ظالمانه در چند سال اخیر، از جمله لغو تحریم‌های ضد ایرانی باعث آزاد شدن انرژی ذخیره ‌شده ایران خواهد شد و به اين ترتيب ایران مي‌تواند سیاست‌های اصولی خود در منطقه را با قدرت بیشتری پیگیری کند و با دستان بازتری به پیاده‌سازی اهداف ملی و منطقه‌ای خود که مبتنی‌بر اعاده صلح و ثبات در منطقه است، بپردازد.
موضوع ديگري كه مي‌توان با استناد به آن به پرسش فوق پاسخ داد، ناراحتي رژيم صهيونيستي و لابي آنها در كنگره آمريكا از اجراي برجام است. بدون شك سران رژيم صهيونيستي در سالهاي گذشته تمام تلاش خود را به كار برده‌اند تا ايران را از روند تصميم‌گيري‌هاي جهاني خارج كنند اما با به نتيجه رسيدن برجام، قطعا ديپلماسي ايران حرف‌هاي زيادي براي گفتن خواهد داشت كه كمترين نتيجه آن، انزواي لابي صهيونيستي در مراكز تصميم‌گيري جهاني خواهد بود.
علاوه بر اين، مختومه شدن پرونده هسته‌اي ايران، به جهانيان نشان داد كه بكارگيري تدبير با زبان ديپلماسي مي‌تواند بسياري از گره‌هاي كور بين المللي را باز كند و اين روش مدل خوبي براي حل ساير مسائل از جمله موضوع سوريه و مقابله با گروه تروريستي داعش ارائه خواهد كرد.
در واقع آنچه كه رييس جمهور و تيم وزارت خارجه از همان ابتدا بر آن تاكيد داشتند، در پيش گرفتن رويكرد تعامل همراه با حفظ و تامين منافع ملي و عزت ايراني در تعامل با دنيا بود كه برجام و دو سال كار بي وقفه روي پرونه هسته‌اي، نشان داد كه زبان ديپلماسي بر تهديد و تحريم غلبه كرده و مي‌توان با روش‌هاي ديپلماتيك بسياري از مشكلات را مرتفع نمود.
نگاهي به رويكرد وزارت امور خارجه در خصوص مسائل منطقه‌اي نيز  به خوبي اين ادعا را ثابت مي‌كند كه با تعقل و تصميم‌گيري درست و به هنگام مي‌توان از بروز بسياري از تنش‌ها جلوگيري كرد./ب

مدرس دانشگاه