اتحاد خبر: در آستانه انتخابات پیش روی مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری با حمید موذنی فعال سیاسی و مدنی به گفتگو نشستیم که توجه مخاطبان ارجمند اتحاد خبر را به آن جلب می کنیم:

* آغاز گفت و گو دوست دارم راجع به مسائل اجتماعی استان بپردازیم اما فکر می کنم با توجه به نکاتی که در گفت و گوی قبل ارائه کردید لازمه دوباره بروم سر مسائل سیاسی. به نظر شما، دلیل ازدحام ثبت نام کنندگان برای مجلس شورای اسلامی در این دوره از انتخابات به ویژه در مرکز استان یعنی شهر بوشهر را چه می دانید؟

- این رویکرد جدید در انتخابات مجلس در استان بیشتر متاثر از نتیجه انتخابات شورای شهر قبل است. همان گونه که پس از اعلام نتایج انتخابات شورای شهر چهارم در مطلبی در یکی از سایت های خبری استان ذکر کردم نتیجه این اتفاقات در شهر بوشهر نشان از سقوط طبقه متوسط شهری بود. بوشهری که نتایج انتخابات در آن همیشه فاخر، نخبه گرا، سیاسی و عقلایی بود در این دوره از انتخابات شورای شهر، بوشهری ها، بر خلاف  انتخابات هم زمانِ ریاست جمهوری  به کاندیداهایی رای دادند که حیرت تحلیل گران اجتماعی و سیاسی را در پی داشت. اما این اتفاق متاثر از سرایت آنومی مرکز و کلان شهرها به پیرامون بود در نتیجه بوشهری ها نیز نگاههای اجتماعی و سیاسی را کنار گذاشته و کاندیداهای حداقلی را برگزیدند. در واقع می توان گفت: در این دوره ی شورا،  منافع فردی و محله گرایی جای منافع  عمومی را گرفت. پس از آن هم این گفتمان استمرار یافت تا در  ثبت نام این دوره از انتخابات نیز شاهد این هستیم که هر محله و دسته و گروه نیز برای خود یک کاندیدا دارند. البته این وضعیت نشان از وضعیت سیاسی بدون احزاب واقعی نیز هست. بدون شک در نظام سیاسی حزبی مردم  خود را در برابر کاندیداهای حزبی مسئول و برنامه دار و پاسخگو می بینند، اما اینجا کاندیداها در وضعیت پوپولیستی اند و جامعه هم توده ای در نتیجه با این رویکردها روبرو می شویم.

اما شورای هماهنگی جبهه اصلاحات استان خواستار حضور حداکثری همه اصلاح طلبان شده بود؟

گرچه شورای هماهنگی اصلاح طلبان خواستار حضور حداکثری در ثبت نام شده اند اما این کاندیداها هیچ کدام به این درخواست لبیک نگفته اند بلکه بر اساس همان گفتمان شورای شهر، از پیش خود را مهیای این حضور کرده بودند. از سوی دیگر  فرصت طلبان سیاسی نیز اعتماد به نفس پیدا کرده اند و بجای اینکه مثل ادوار قبل هر کدام خود را به یک کاندیدا نزدیک نمایند این بار خود ردای شرکت در انتخابات را پوشیده اند. با این اوصاف انتخاب یک کاندیدا بین این همه  ثبت نام کننده سخت ترین کار شورای سیاست گذاری است. چرا که احتمالن اکثر این افراد از پذیرش نظر اجماع خوداری می کنند.

اصلاح طلبان حاضر در انتخابات مجلس هم اکنون چه تقسیم بندی هایی دارند؟

هم اکنون در بوشهر در وضعیت های مختلف تقسیم بندی های متفاوت وجود دارد. از یک منظر در اردوگاه اصلاحات برخی منتظران اصلاحی هستند و بعضی منتظران فرصتی.  در دل منتظران اصلاحی، تایید همه  با هدف افزایش مشارکت و تقویت گفتمان اصلاحات است. منتظران فرصتی کسانی هستند که دل در گرو شورای نگهبان دارند تا نیروهای اصلاح طلب برجسته رد صلاحیت شوند و آنگاه آنان بر اساس وضعیت حداقلی بتوانند بر اساس شانس و یا اقبال از این مرحله عبور نمایند و خدای را چه دیدی یک مرتبه آنها هم به بهارستان رفتند. آنها بیش از اصول گرایان منتظر رد صلاحیت اصلاح طلبان برتر هستند و این زنگ خطری برای پوپولیستی شدن اصلاحات است. اصلاح طلبان فرصتی در صورت ایجاد این فرصت اجماع شورای سیاست گذار ی را هم قبول نمی کنند و با سر سپرده شمردن خود در برابر یکی از طیف های اصلاح طلبان تلاش می کنند تا از وزن سیاسی - اجتماعی آنها بهره بگیرند. دو طیف اصلاح طلب بایست متوجه باشند که در این وضعیت به سر سپردگی توجه نکنند بلکه به توانایی های فردی و سیاسی افراد توجه نمایند تا این فرصت از کف مردم و اصلاحات از بین نرود.

تقسیم بندی  دیگر بر چه منوال است؟

تقسیم بندی بعدی بر اساس گرایش آنهاست. که با توجه باینکه بایست صبر کرد تا تحلیل ها منجر به اختلاف نشود فعلن این بخش را مسکوت بگذاریم.

 با توجه به رد صلاحیت اکثر اصلاح طلبان استان فکر می کنید بهترین رفتار از اصلاح طلبان چیست؟

  خوشایند نیست اما همین گذار قانونی و آرام به نتایج اصلاحی یعنی  سیاست اصلاح طلبانه. باید امیدوار بود. مسئولان دولتی در حال گفت و گو و چانه زنی هستند و حتمن خبرهای خوب در راه است. واقعیت این است که در سیاست، گفتمان غالب «کاچی بهتر از هیچی است». از سویی اصلاحات نیز بهره وری از فرصت های حداقلی و استفاده از کمترین روزنه هاست. بدون شک اصلاح طلبان در یک وضعیت حداقلی نیز با صندوق های رای قهر نمی کنند و بین کاندیداهای موجود فردی را انتخاب کرده تا مجلسی معتدل و منطقی تشکیل شود. از سویی دیگر قهر نه کنش و نه واکنشی سیاسی است و در اکثر مواقع به نفع حریفی است که بازی را به گونه ای پیش برده که رقیب قهر کرده و عرصه را برای حضور وی مهیا سازد. بایست به شعری هم از حافظ، اشاره کنم که شاید به نوعی گفتمان اصلاح طلبانه را همراه خود داشته باشد و فال حافظ این روزهای ماست: «در بیابان گر  به شوق کعبه خواهی زد قدم/ سر زنش ها گر کند خار مغیلان غم مخور». اما به نظرم در روزهای آتی تعدادی از کاندیداهای عدم احراز و تعداد کمی از رد صلاحیت به عرصه انتخابات باز می گردند و فضای رقابتی شکل می گیرد. اما نیروهای اصلاح طلب بایست به نکته ی مهم اصلاح طلبان فرصتی توجه نمایند.

اما خیلی ها نظرشان این است که با حداقل کردن حداقل ها، اصلاحات گامی به پیش نمی برد و بیشتر در خود فرو رفتن است؟
نه به نظر من این گونه نیست. اصلاحات متاثر از غریزه زندگیست (اروس) و بنابراین با امید ارتباط دارد. نباید مخالفینی که تلاش دارند با ایجاد بی انگیزگی و نومیدی اصلاحات را از غریزه زندگی بدور سازند همنوا شویم. واقعیت این است که غریزه زندگی را بایست از درون افراد و اجتماع دور کرد و «م» نومیدی را برداشت و نوید زندگی و شادکامی را سر داد و این یعنی اصلاحات. اصلاحات مبتنی بر گفتمانی قانون مدار، گام به گام، عمیق، روادارانه، درک حضور دیگری و از سر زندگی و شاد زیستی است و  با غریزه مرگ (تاناتوس) و نومیدی سرو کاری ندارد. امیدوار باشیم و تلاش کنیم. با امیدواری و همت در انتظار سحر ننشینیم که این انتظار تقدیری است و در عوض با تدبیر و تلاش به سحر برسیم.

 بخشی از دیالوگ و دعواهای اصلاح طلبان این روزها در شبکه های مجازی صورت می پذیرد. نظرتان راجع به فعالیت اصلاح طلبان در شبکه های مجازی چیست؟

 به نظر من شبکه های مجازی در بوشهر کارکردی چند گانه داشته اند. هم محل نزاع بوده اند و هم مکان صفا. در ابتدای فراگیریِ شبکه های مجازی در بوشهر،  این شبکه ها، محل اصلیِ بروزِ دعواهای سیاسی استان به ویژه مخالفان و موافقان استاندار شد. شبکه های مجازی در این دوران محل برخورد دو نیروی متخاصم شده بود. فضای ِ سیاسی شکل گرفته جدید، درون اصلاح طلبان جنگ راه انداخته بود. آنها بجای بهره وری و اتحاد با یکدیگر متاثر از ناکامی و تحقیر در دولت احمدی نژاد، دچار نوعی وضعیت برزخی شده بودند که تلاش داشتند در آن به بهشت دولت اصلاحات رجعت کنند.  در واقع، اگر شمشیری  و یا تفنگی برای شلیک نبود اما کلمات و افشا گری ها ی مجازی، اصلاح طلبان را در مواجهه ای سخت در برابر هم قرار داده بود. دوستان دیروز، مخالفان و گاه متخاصمانِ امروز بودند و سرزمین پهناور منافع، محل نزاع این دو نیرو جهت فتح الفتوح مبارزات سیاسی و کسب غنیمت شده بود. این نزاع سیاسی مجازی تا آنجا پیش رفت که پدیده شومی همچونout law    از آن سر برآورد که با اسید پاشی مجازی  به چهره اصلاح طلبان تلاش کرد جنگ را به نفع یک گروه تمام نماید. این دوران همچنین منجر به روی کار آمدن و معرفی نیروهای تازه سیاسی بود. کسانی که تا دیروز افراد حاشیه بودند و یا ناشناخته با تشکیل گروههای مجازی و اضافه کردن شماره های مسیولین استان و فعالین سیاسی یک مرتبه از حاشیه به متن رانده شدند تا آنجا که در مراسم واقعی این افراد جزو مدعوین اصلی شده و یا خود دستی بر آتش سیاست گرفتند. این افراد بدون سابقه بر اساس این ویژگی سیاسی هم معتمد مسئولین شدند هم  حامی جوانان  و هم در زمره پیش کسوتان قرار گرفتند بدون داشتن کسوتی حداقلی. از سویی دیگر  شبکه های مجازی منجر به شورش جوانان علیه ریش سفیدان اصلاح طلب شدند.

منظورتان از تاثیر شبکه های مجازی در شورش جوانان علیه ریش سفیدان اصلاح طلب چیست؟

نگاه کنید این موضوع پیش از این در مرکز کشور با تشکیل حزب ندا و در جهان واقعی رخ داده بود. در بوشهر اما این موضوع  در حزب ندا و در شبکه های مجازی توامان رخ داد. جوانان عاصی و کسانی که در ستادها و یا احزاب و به ویژه در زمان انتخابات از نیرو، توان، ایده و انرژی آنها جهت پیروزی در انتخابات استفاده می شد و تا انتخابات بعد فراموش می شدند این بار از دغدغه ها ی خود فراتر رفتند و سهم خود از شرکت در این باز ی و پیروزی را خواهان شدند. این نیروهای جوان، یکدیگر را در شبکه های مجازی یافتند و ابتدا در گروههای مختلف به نقد ریش سفیدان و پیش کسوتان اصلاح طلب اقدام کردند، در گام بعدی خود دست به اقدام و سازماندهی مجازی نمودند و در ادامه برای خود کاندیداهای متعددی را برای شرکت در انتخابات اعلام کردند.

به نظر شما این اتفاق خوشایند است یا آسیب هایی هم دارد؟

به نظر من بیشتر خوشایند است. این اتفاق اگر توسط رقم زنندگانِ جوان، عمیق تر شود و بازی آنها از سهم خواهی در قدرت به  مشارکت جهت توسعه استان و کشور هم امتداد یابد می تواند منجر به رخدادهایی مثبت شود. نگاه کنید بخشی از مشکل ما در ناتوانی به نیل به مدرنیته و دموکراسی منتج از پارادایم اساطیری ماست. ما بر خلاف غرب که متاثر از عقده ادیپ، جوان در کارزار اسطوره ای، پدر خود را  می کشد که یعنی تفکرات سنتی و قدیمی بایست جا برای نوآوری و تفکر جوان دهد در اساطیر ایرانی این موضوع بلعکس است یعنی پدر، فرزند جوان خود را می کشد. به نظر می اید این موضوع یعنی تشکیل حزب ندا و فعال شدن جوانان بوشهری در شبکه های اجتماعی برای جایگزین کردن خود بجای پیران سیاست، نشان از شکاندن پارادایم ریش سفیدی و جایگزین کردن نوآوری و جوان پیشه گی است.  در واقع، اگر در غرب، ادیپ پدر خود را می کشد اما در ایران، رستم در همآورد، فرزند خویش سهراب را  به قتل می رساند. این رویکرد جوانانِ فعال سیاسی در واقع نشان از همین رویکرد نو دارد که اگر عمق پیدا نماید چه بسا  ما را از نوستالژی به آینده نگری و توسعه رهنمون سازد. تنها برای این مهم باید متوجه باشیم که تنها غرامت سیاسی کافی نیست و جوانان فعال بایست بدنبال نقد اندیشه های کهنه و جزم بروند. در این صورت چشم انداز بهتری پیش رو نمایان می شود.

آیا آسیبی به این رویکرد وارد نمی بینید؟

آسیب که حتمن دارد. در کل این تغییرات تفکری و رفتاری به مجاهدت و هزینه و بردباری نیازمند است. بدون شک جوانان تجربه های پیران را ندارند اما از خمودگی و نوستالژی آنها هم برخوردار نیستند. البته این فعلن در حد یک رویکرد است و هنوز کماکان پیران در صدر لیست اصلاح طلبان هستند و جوانان در جوار انها اما همین مقدار نیز در آینده شاید به جایگزینی جوانان در صدر و مشورت پیران در جوار آنها منتهی شود که اگر عقلایی و خردمندانه به پیش روند حتمن مثبت است.

نگاهتان به وضعیت اصلاحات در دوران دولت روحانی چیست؟

اصلاحات در ایران پسا 84 به دوران کاریزما رسیده است. رئیس دولت اصلاحات  با پایان یافتن دولت خود و روی کار آمدن دولتی ضد اصلاحات به ریاست محمود احمدی نژاد به کاریزمای اصلاح طلبان و جامعه ایران تبدیل شد. مردم نفرت خود را به محمود و عشق خود را نصیب محمد کردند. این«و» اضافه شد به محمد در دولت بعد با اسم محمود فضای عاطفی جامعه ایران را به عشق و نفرت تبدیل کرد؛ در نتیجه هر چه از عمر دولت محمود گذشت به اعتبار محمد افزوده شد و در نهایت رئیس دولت اصلاحات به یک کاریزمای سیاسی تبدیل شد.

کاریزمای رئیس دولت اصلاحات را چگونه ارزیابی می کنید؟

کاریزمای رئیس دولت اصلاحات خوب و بد است. خوبی آن این است که وی انسانی فرهیخته و با شخصیت است که خیر و صلاح جامعه و کشور را می خواهد اما بخش منفی آن این است که کاریزمای سیاسی وی جهت عمق بخشیدن به سیاست و بالندگی اصلاحات ختم نمی شود و تنها موجب گرم نگاه داشتن موتور آن است. اگر رئیس دولت اصلاحات کاریزمای خود را در جهت تقویت احزاب خرج میکرد بدون شک اصلاحات وارد بعد عمیق تر و کاراتری می شد اما متاسفانه در وضعیت های انتخاباتی مشاهده شده این کاریزما در برابر احزاب یا در موازی با آنها کارکرد دارد و موجب اختلاف در اردوگاه اصلاح طلبان و تضعیف اصلاحات می شود. به نظر من رئیس دولت اصلاحات بایست از کاریزمای پوپولیستی به یک کاریزمای عقلانی گذر کند تا جامعه نیز در این گذار این مرحله را عبور کند و گرنه این  موجب تکرار سیکل معیوب همیشگی ما خواهد شد.

بگذریم در این گفت و گو بیشتر دوست داشتیم راجع به مسائل اجتماعی صحبت کنیم اما کار به سیاست کشیده شد. وضعیت کنونی جامعه ایران را چگونه می بینید؟

من هر روز که از خانه به دفتر می آیم و سپس به خانه بر می گردم و یا رانندگی در مسیرهای دیگر متوجه می شوم که جامعه ی ما وضعیتی همانند  آسفالت جاده ها و خیابان ها دارد. خیابان های یک طرفه، دو طرفه و بزرگراهها مملو از انواع و اقسام دست انداز است.  دست اندازهایی که شتاب گیر سرعت برای جلوگیری از تصادف نیست بلکه کند کننده بدون منطق مسیری هستند که شهروندان قصد طی مسیر خود را دارند. نکته ی جالب هم اینکه تنها جایی که در ایران پلورالیسم و تنوع و تکثر جاری است همین موانع و دست اندازهای خیابان هاست. بر همین اساس انواع و اقسام دارند. بزرگ، متوسط، کوچک، تک رنگ، دو رنگ، اشکال متفاوت تا دست سازهای بداهه و... این وضعیت شبیه جامعه ایرانی است. فعالیت سیاسی، مدنی، اقتصادی و... سبک زندگی، شادی، برگزاری مراسم و...  همه موارد دیگر زندگی در جامعه ما مملو از این دست اندازهاست. دست اندازهای تجربه زندگی و کنشگری در ایران دقیقن مثل این دست انداز های خیابان هاست. همیشه هستند، اضافه می شوند. اقسام تازه پیدا می کنند و موجب عصبانیت و ناراحتی می شوند و  با اینکه با هدف کاستن از صدمات به شهروندان است اما هم نرم افزاری (عصبانیت، استرس) و هم سخت افزاری (خراب شدن اتوموبیل ها) به شهروندان لطمه می زنند.

خوب باید چکار کرد؟ وقتی مسئولین فکر می کنند برای کاستن از تصادفات نیاز است مگر می شود کار ی کرد؟

مسئولین باید متوجه شوند که راه کاستن از تصادفات با ایجاد مانع برای کاستن از سرعت نیست  چرا که اگر این طور بود تا کنون جواب می داد. مسئولین گفتمان رسمی هم بایست بدانند راه تصحیح جامعه با ایجاد مانع نیست بلکه بایست بستر مناسب جهت شهروندان در این جهان سرعت گرفته را ایجاد کرد.

اتفاقات مثبت استان در این ایام فکر می کنید چه مواردی بوده اند؟

دو اتفاق مهم در حوزه مدنی استان رخ داده که خیلی مهم هستند. اتفاق مهم استان در دشتستان و در شهر برازجان روی داد که به نظرم خیلی حائز اهمیت است. شورای شهر برازجان با نام گذرای مسئولیت پذیرانه و مدنی خود نشان داد که اهالی برازجان چه دیدگاه عمیقی به جهان پیرامون دارند. برازجانی ها با انتخاب 12 اسفند که آغاز گرده افشانی درخت نخل است به عنوان روز برازجان توجه خود به محیط زیست و اهمیت محیط زیست را به بهترین وجه نشان دادند. این انتخاب هوشمندانه نشان از هوش و فراست و نگاه جهانشمول آنها به طبیعت و ارزش های زیست محیطی دارد. به نظر من سازمان محیط زیست کشور باید به شورای شهر برازجان و مردم برازجان بابت این حسن انتخاب جایزه ویژه ای اختصاص دهد. چرا که این رویکرد برازجانی های نشانه ای ارزشمند از توجه شهروندان یک شهر به مقوله ی مهم دیگری  و محیط زیست است.

اتفاق مهم دیگر در استان ظهور پدیده ی تاه ای از یک فعال مدنی پویا و شجاع است. «ابوذر شیخ سقا»، جوان بوشهری این روزها موی دماغ مسئولین مختلف استان شده است. وی به صورت واقعی بخش مغفول نهادهای مدنی یعنی گروه فشار و نظارت بر بخش رسمی را عینیت بخشیده است. شیخ سقا به تنهایی نیروی تازه و قدرتمندی را به فعالیت مدنی در استان بخشیده است. روزی نیست که کارکرد عینی وی در شبکه های مجازی منعکس نشود و مسئولین استان را دچار چالش نسازد. این اتفاق مثبت در حوزه مدنی به نظرم دومین اتفاق مهم استان در این روزهاست.

صحبت آخر:

دولت اعتدال حسن روحانی مهم ترین فرصت تاریخی پیش روی اصلاح طلبان است. اصلاح طلبان و جامعه ایرانی یک بار برای همیشه از نگاه ظاهری به افراد، نهادها و شرایط دست بردارند. همچنین  دیگر وقت دوری از گفتمان توهم توطئه است. لازم نیست یک دولت یا یک فرد شعار  مستقیم اصلاح طلبانه سر دهد. بایست به عملکردها و سیاست گذاری ها توجه شود نه ادعاها. وقت آن است که با نگاهی روانکاوانه به کردارها تعمق کنیم نه به گفتارها بسنده کنیم. اگر اینگونه نگاه کنیم متوجه می شویم که دولت روحانی چه بسا هم سنگ و یا  از دولت اصلاحات نیز برای پیشبرد گفتمان اصلاحات مهم تر و ارزشمند تر است.  نگاه ما باید گفتمانی باشد نه سطحی.