اتحادخبر: به دنبال تاييد گزارش‌هاي محرمانه درباره استفاده از داروهاي سرماخوردگي حاوي «سودوافدرين» براي ساخت «شيشه»، سازمان غذا و دارو ١٠٥ پروانه توليد داروهاي حاوي سودوافدرين (تركيب ضد احتقان) را باطل كرد و تركيبات تمام داروهاي سرماخوردگي را تغيير داد.

به گزارش اتحادخبر، اين اقدام هفت سال پس از هشدار مكرر مسوولان رصد تركيبات و افت و خيز قيمت روانگردان‌ها در مورد سوءاستفاده از سودوافدرين در توليد «شيشه» و بلااثر بودن دستور سال ١٣٨٧ معاون وقت غذا و داروي وزارت بهداشت درباره حذف ماده واسطه سودوافدرين از فارماكوپه دارويي كشور (فهرست رسمي دارويي) و ممنوعيت استفاده از سودوافدرين در ساخت دارو، عرضه، توليد و واردات آن انجام شده، اما حتي پس از اين تاخير طولاني مدت هم آنقدر نتيجه‌بخش بوده كه قيمت شيشه را دچار افزايش بيش از سه برابري كند. قيمت هر گرم شيشه از ماه‌هاي نخست امسال در تهران (به علت تجمع آشپزخانه‌هاي خانگي) به ٧٥ الي ٩٠ هزار تومان، در جنوب كشور به بيش از ٨٠ هزار تومان و در غرب كشور به بيش از ١٠٠ تومان افزايش يافت كه مسوولان ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان غذا و دارو و كارگروه كاهش تقاضاي اعتياد كميته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخيص مصلحت نظام، علت اين اتفاق را موفقيت‌آميز بودن اين اقدام و مسدود كردن معابر دسترسي توليد‌كنندگان شيشه به مهم‌ترين پيش ساز مورد استفاده مي‌دانند.

گزارش‌هاي ما مربوط به چند سال قبل است

تهمينه باهري؛ رييس مركز تحقيقات پليس مبارزه با مواد مخدر، در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: «چند سال قبل گزارش‌هاي كشفيات ما حاكي از ورود قرص‌هاي سرماخوردگي قاچاق از مرز تركيه و تهيه شده از سوريه و چين بود كه البته بين آنها داروهاي سرماخوردگي ساخت داخل هم بود. به ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت بهداشت اعلام كرديم كه اين داروها حتما بايد كنترل شود و نبايد به اندازه تقاضاي بازار در اختيارشان قرار داده شود بلكه بايد ميزان مصرف سالانه قرص سرماخوردگي برآورد شود. آناليزهاي ما نشان مي‌داد كه شيشه، از سودوافدرين خالص ساخته نشده بلكه از سودوافدرين موجود در قرص‌ها ساخته شده و در واقع، سودوافدرين خالص نيست كه منحرف مي‌شود. بلكه قرص‌ها مورد سوءاستفاده قرار مي‌گيرد اما چون قرص سرماخوردگي است، هيچ كنترل خاصي بر آن اعمال نمي‌شود. وزارت بهداشت از سال ٩٢ اعلام كرد كه براي حذف سودوافدرين از داروهاي سرماخوردگي اقدام كرده. البته ما تاييد كتبي خواستيم اما هنوز گزارش كتبي به ما نداده‌اند اما طبق گزارش وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با مواد مخدر، سودوافدرين امسال از سيستم دارويي كشور حذف شده است.»

سعد‌الله پرويزي، رييس اداره داروهاي كنترل شده، امور داروخانه‌ها و شركت‌هاي توزيع سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن تاييد سوءاستفاده توليد‌كنندگان «شيشه» از تركيبات داروهاي سرماخوردگي به عنوان ماده پيش ساز اين روانگردان، مي‌گويد: «از اواخر سال ٩٢، نهادهاي مرتبط فكر مي‌كردند افزايش توليد شيشه با واردات سودوافدرين و توليد داروهاي داخلي حاوي اين ماده اوليه ارتباط دارد. ما براي رفع اين ظن، در كميسيون قانوني موضوع ماده ٢٠ سازمان غذا و دارو (ويژه سياست‌گذاري ساخت و ورود دارو) واردات ماده واسطه سودوافدرين را محدود كرديم و به توليد‌كنندگان ماده واسطه هم مهلت داديم كه توليدشان را متوقف كنند. در حال حاضر واردات ماده واسطه از ٥٥ تن به هفت تن كاهش يافته و فقط يك شركت دارويي، ماده واسطه وارداتي را به سودوافدرين تبديل مي‌كند. توليد قرص سودوافدرين به‌طور كامل متوقف شده و ١٠٥ پروانه داروهاي حاوي سودوافدرين را باطل كرديم و تركيبات تمام داروهاي سرماخوردگي غير از شربت سرماخوردگي و شربت سودوافدرين را هم تغيير داديم كه به محض معرفي جايگزين، توليد اين دو شربت هم متوقف مي‌شود. البته شربت قابليت سوءاستفاده نداشته و استفاده از آن براي توليد‌كننده شيشه صرفه اقتصادي ندارد. تا امروز هم گزارشي از قاچاق شربت و مراجعه براي حجم بالاي شربت‌هاي سرماخوردگي نداشته‌ايم.» 

وي البته تداوم افزايش فروش آنتي هيستامين با انگيزه استفاده از سودوافدرين موجود براي توليد شيشه را رد كرده و مي‌گويد: «ترامادول و آنتي هيستامين در فهرست داروهاي سهميه‌بندي شده قرار گرفته‌اند و آنتي هيستاميني كه در حال حاضر توليد مي‌شود حاوي كلرفنيرامين است و تمام داروهاي سرماخوردگي بدون سودوافدرين توليد مي‌شود. اگر هم دارويي با تركيب سودوافدرين در داروخانه‌ها مشاهده كرديد حتما موجودي باقي مانده انبار توليد‌كننده است چون خريد داروخانه‌ها بلندمدت است. » 

پرويزي البته حتي كاهش هشت برابري واردات ماده واسطه سودوافدرين را هم در كاهش توليد شيشه تاثيرگذار نمي‌بيند و از واردات قاچاق پودر سودوافدرين و افدرين خبر مي‌دهد و مي‌گويد: «اگر توليد سودوافدرين قطع شود آيا شيشه ديگر توليد نخواهد شد‌؟ ما به‌شدت مخالف ابطال اين ١٠٥ پروانه بوديم و واردات ماده واسطه را كم كرديم اما از قوه قضاييه و نيروي انتظامي بپرسيد كه آيا شيشه توليد نمي‌شود‌؟ توليد ترامادول را از ٢٠تن به ٥/٣ تن كاهش داديم اما عمده ترامادول مصرفي كشور از مسير قاچاق تامين مي‌شود. البته با قاچاق آنتي هيستامين مواجه نيستيم اما آنچه به صورت قاچاق مي‌آيد كه سازمان غذا و دارو هم درباره آن وظيفه‌اي ندارد، پودر سودوافدرين و افدرين است كه در واقع، زحمت توليد‌كننده شيشه با استفاده از اين پودر، كمتر شده است.»

رسول ديناروند، رييس سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن تاييد گزارش‌هايي درباره سوءاستفاده از داروهاي سرماخوردگي براي ساخت «شيشه»، افزايش فروش آنتي هيستامين در داروخانه‌هاي سطح تهران به دليل مواد موثره اين دارو را رد مي‌كند و مي‌گويد: «ما سال قبل تصميم به كاهش توليد سودوافدرين گرفتيم. سودوافدرين، پيش‌ساز شيشه و به همين دليل، در تمام دنيا يك داروي تحت كنترل است. طي سال‌هاي گذشته مصرف سودوافدرين در كشور افزايش يافته بود و از پرمصرف‌ترين‌هاي دارويي در كشور بود كه عمده توليد، در آشپزخانه‌هاي خانگي توليد شيشه مصرف مي‌شد. متاسفانه ما در سطح عرضه نمي‌توانيم اين دارو را كنترل كنيم و در اين زمينه هم مشكل جدي داريم. تمام كشورهاي عضو هيات كنترل مواد مخدر بين‌المللي INCB، بايد ميزان مصرف و توليد داروهاي تحت كنترل را گزارش بدهند كه ما هم با صدور مجوزي، سودوافدرين را از تمام داروهاي سرماخوردگي حذف كرديم و سقف واردات ماده واسطه و توليد سودوافدرين را به ١٥ تن كاهش داديم. اين اقدام، حركت مفيدي بود كه باعث افزايش ٥/٣ برابري قيمت شيشه ظرف يك سال گذشته شد چون ماده اوليه در اختيار توليد‌كننده نبود. من قبول ندارم كه فروش آنتي هيستامين به دليل كاربرد غيرمجاز چند برابر شده باشد چون امروز، آنتي‌هيستامين به دليل تغيير تركيبات آن، هيچ مشتري‌اي جز بيماران دچار احتقان بيني ندارد.»

 در حالي كه بنا بر گزارش‌هاي پليس مبارزه با مواد مخدر، بيشترين آشپزخانه‌هاي توليد «شيشه» در جنوب و جنوب غربي تهران واقع شده، صاحبان داروخانه در مركز و جنوب تهران در گفت‌وگو با «اعتماد» خبر مي‌دهند كه در ماه‌هاي اول سال جاري با افزايش قابل توجه مراجعات براي خريد آنتي‌هيستامين و داروهاي سرماخوردگي حاوي سودوافدرين مواجه بوده‌اند و در مواردي كه سهميه‌بندي اين داروها اجازه فروش بيشتر را به داروخانه‌دار نمي‌داده، برخي «مشتريان» با ارايه نسخه‌هاي پزشكي موفق به خريد حجم بيشتري از اين داروها شده‌اند و صاحب يك داروخانه نزديك ميدان راه‌آهن به «اعتماد» مي‌گويد: «ماه‌هاي فروردين و ارديبهشت امسال بيشترين فروش آنتي‌هيستامين را داشتيم. حدس مي‌زديم به دليل گرده افشاني گل‌ها در اين ماه‌ها، آلرژي در مردم زياد شده و منعي براي فروش هرچه بيشتر نداشتيم. افزايش فروش در حدي بود كه مجبور شديم سهميه چهار ماه‌مان را در همان دو ماه خرج كنيم. اواخر ارديبهشت، سازمان غذا و دارو به داروخانه‌ها هشدار داد كه مراقب مراجعات براي خريد داروهاي سرماخوردگي كه از داروهاي تحت كنترل به شمار مي‌آيند، باشند. ما هم ديگر بدون نسخه بيش از يك ورق آنتي‌هيستامين به مشتريان نمي‌داديم و اگر نسخه هم مي‌آمد تا تاييديه مشخصات پزشك را نمي‌گرفتيم، دارو نمي‌داديم.»/ص

اعتماد