اتحادخبر: در روزهای بچگی كه ذهن و چشم آدم مثل ضبط صوت عمل می‌كرد، صف نانوایی برای خودش دایره‌المعارفی از كلمات، رفتارها و اخبار بود. اخباری كه از خرد‌ترین مسائل در خانه همسایه‌ها شروع می‌شد و به كلان‌ترین مسائل كشور و گاهی حتی دنیا می‌رسید. دیالوگ‌هایی كه در صف نان رد و بدل می‌شد از بكرترین دیالوگ‌ها بود و معرف گوینده آن.

آنقدر كه شنیدن جمله حتی بدون صدای گوینده می‌توانست روشن كند كه از دهان چه كسی بیرون آمده. دیوار نانوایی محله یك چیزی مثل دیوارهای فضای مجازی بود. عكسی كه شاطر دوست داشته، تصویری كه تكانش داده یا جمله‌ای را كه زبان حال روزش بوده می‌زد به دیوار و برای خودش به قول امروزی‌ها گالری درست می‌كرد.

یک نانوایی سنگکی در دوره قاجار

حداكثر تنوع نانوایی‌ها نان شیرمال بود اما جنس‌های دیگری هم فروخته می‌شد تا دخل و خرج شاطر جور در بیاید: «زعفران اعلای خراسان با ریشه و سرگل موجود است»، «برنج اعلای شمال دودی، هاشمی، امتحان كن بعد بخر»! نشانه نانوایی‌ها نانی بود كه به عنوان نمونه جنس! از سر در مغازه آویزان می‌شد و تا عصر از ناخنك آدم‌های توی صف به نیمه می‌رسید. نمونه‌های اصل كه حالا جای‌شان را به پرینت‌های رنگی و پلات داده‌اند، مثل چیزهای دیگر‌ عوض شده‌اند تا كمك حال زندگی امروزمان باشند. آنچه دست نخورده مانده‌، سر و شكل نانوایی‌ها و نانواها، قانون صف‌هایش است. هنوز هم یك نان بدون صف است اما برای گرفتن آن باید در صف یكی‌ها بایستید!

سنتی هست، اما كم است!

هرچند تعداد نانوایی‌های سنتی از قبل كمتر شده و بیشترشان هم تنورهای ماشینی را جایگزین تنورهای سنتی كرده‌اند، اما هنوز هم خیلی از خانواده‌ها ‌ نان‌شان را از نانوایی‌های سنتی می‌گیرند. لابد فكر می‌كنید نانوایی كه دیگر معرفی نكردن ندارد، نه خیر، گشته‌ایم و آنهایی را كه ابتكار بامزه‌ای دارند برای‌تان پیدا كرده‌ایم.

‌نانوایی با همه مدل‌ها

قبلا نانوایی‌ها به اسم نانی كه می‌پختند معروف می‌شدند: نونوایی بربری، لواشی‌ و... ‌ حالا اما خیلی از نانوایی‌ها دو مدل نان می‌پزند. در این میان نانوایی خیابان ولی‌عصر، نرسیده به میدان ونك همه مدل نان دارد. آنقدر كه می‌توانید مطابق سلیقه اهل خانه از اینجا نان ببرید.

‌فانتزی فرعی

‌پختن نان فانتزی و نان‌های غیر اصلی یكی از راه‌های درآمد نانوایی‌هاست و اتفاقا خیلی هم مشتری دارد. نانوایی خیابان ولی‌عصر، نرسیده به میدان ولی‌عصر این نان‌هایش خیلی مشتری دارد و اصلا یك صفی دارد كه باید ببینید.

‌بانك نان

‌شاید عكس‌های نانوایی شهرك محلاتی را دیده باشید كه دستگاه نوبت‌دهی دارد و كتابخانه جمع‌ و جوری دست و پا كرده تا مردم توی صف به جای افتادن در پوستین خلق! دو خط كتاب بخوانند. نان سنتی جردن‌ كه هم سنگك می‌پزد و هم بربری ‌ نه‌تنها از این دستگاه‌ها دارد، بلكه آن خانم صدا آشنا شماره‌ها را می‌خواند. كوچه كاج‌آبادی در خیابان نلسون ماندلا (آفریقا) را كه به نیمه برسانید صدایی را می‌شنوید كه آرام و كشدار شماره‌ آدم‌های توی صف را به ترتیب می‌خواند.

‌داروخانه نان

ممكن است هر كدام از موارد بالا را قبلا هم دیده باشید، اما قول می‌دهیم نانوایی شبانه‌روزی ندیده‌اید. بعد از پیدا شدن سر و كله فروشگاه‌ها و سوپرماركت‌های شبانه‌روزی در كنار بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها، حالا می‌توانید چشم‌تان را به نانوایی شبانه‌روزی روشن كنید. خیابان حافظ، نرسیده به پل حافظ نانوایی سنگكی است كه كارش شب و روز ندارد.

‌دلیوری نان

‌فقط آنها كه زمانی مامور خرید نان خانه بوده‌ و سختی ایستادن در صف را به جان خریده‌اند می‌دانند نان با دلیوری یعنی چه. اینكه با یك تماس نان گرم و تازه در خانه‌تان است. صبر كنید، پس نیفتید، این نعمتی است كه فعلا نصیب اهالی محله یوسف‌آباد شده. نانوایی سنتی یوسف‌آباد كه در خیابان ابن‌سینا، بین خیابان 27 و 29 قرار دارد، نان سنگك كنجدی و نان سبزیجات را در خانه یا محل كار تحویل می‌دهد.

زنجیره نان

‌فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم تازگی‌ها نانوایی دارند. همه فروشگاه‌های هایپر استار به اضافه فروشگاه مركزی شهروند در میدان آرژانتین.

‌نان و كباب

‌ بعضی كبابی‌ها هم خودشان نان‌شان را می‌پزند. البته این‌ها نان بیرون‌بر! ندارند و اگر غذا سفارش دهید می‌توانید آن را با نان معمولا لواش نوش جان كنید. هرچند رستوران هانی‌پارسه كبابی به حساب نمی‌آید ولی از آن رستوران‌هایی است كه نان خودش را به مردم می‌خوراند. نان‌هایی كه هرچند بدون جوش شیرین پخته می‌شوند و حالا حالا ها ماندگاری دارند، اما همیشه تازه‌اند. رستوران شاندیز تهران  در بلوار صبا كه تاكید می‌كند شعبه دیگری در پایتخت ندارد نان‌های گردی دارد كه قبل از غذا با كره برای‌تان می‌‌آورد. این نان‌های خوشمزه را خودشان درست می‌كنند.

نان كافه!

اگر یادتان باشد یك بار رفته بودیم سراغ كافه‌نان‌‌ها و بالا و پایین كارشان. پیگیری‌ها از رییس اتحادیه نان‌های حجیم و نیمه‌حجیم نشان می‌دهد كه وضعیت این نوع كسب و كار هنوز تغییری نكرده و متقاضیان دریافت پروانه كسب با عنوان كافه نان هنوز منتظرند تا وزارت صنعت،‌ معدن و تجارت راسته كافه‌نان‌ها را تعریف كند. كه خود این كار معطل این است كه سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی قضیه تعارض تولیدات كافه‌نان‌ها را با قنادی‌ها حل كند. با این حال اما بعضی واحدها كارشان را شروع كرده‌اند.

اگر فروشگاه مركزی نان سحر در شریعتی یا شعبه بلوار دادمان در شهرك غرب را دیده باشید می‌دانید كه تنوع محصولات این واحدها از تولید نان و نان شیرین خیلی بیشتر است. از نان‌هایی كه با پنیر و گوجه یا پنیر و سبزی و گردو پر شده‌اند تا آنها كه با تركیب انواع سوسیس و كالباس پر و پخته شده‌اند. البته این محصولات یك تفاوت عمده با مشابه خارجی خود دارند.

در كافه‌نان‌های دنیا قرار بر این است كه خمیرهای نان صنعتی را كه فریز شده‌اند انتخاب كنید، داخل فر بگذارید و نان داغ و تازه تحویل بگیرید. اینجا اما حداكثر، نانی را كه پخته شده دوباره برای‌تان گرم می‌كنند. آن نان و پنیرها هم كه گرم كردن ندارند. با این حال وجود كافه‌نان‌ها با همین شكل هم غنیمت است. اگر هوس كافه ‌نان كردید می‌توانید به این‌ها سری بزنید:

كافه نان سبز در اشرفی اصفهانی، امتداد شرقی خیابان پیامبر، بعد از چهارراه اباذر یا كافه نانی دیگر در اشرفی اصفهانی بعد از پل حكیم نبش گلستان 28.

اهالی پاسداران سراغ كافه نان لارینو را در بوستان دوم، خیابان فرخی یزدی، نبش خیابان نهم بگیرند.

اهالی میدان هروی هم می‌توانند سری بزنند به مجتمع نگین هروی در خیابان مكران شمالی منتهی به این میدان.

لقمه‌های بسته‌ای!

برخلاف نان‌های سنتی كه خودشان مثل یك برند عمل می‌كنند -تا جایی كه مردم نانوایی‌های سنتی را با نام‌های‌شان می‌شناسند- نان‌های صنعتی نتوانسته‌اند اسم‌های جورواجورشان را جا بیندازند. البته كیفیت متفاوت شركت‌ها هم مزید بر علت شد تا مشتری دنبال نان فلان شركت باشد و كمتر برای نوع آن وسواس نشان دهد. برندهای «سحر، سه‌نان، نان‌آوران، فرنی، زرنان، مهیا، هورسان، پچ پچ، رایدنان، گروچ، اورنگ، بركات، اكسین، قدس، هكامه و مزرعه» بیشترین نام‌هایی هستند  كه روی بسته‌های نان صنعتی می‌بینید./ج

وب سایت همشهری شش و هفت