به گزارش اتحادخبر؛ «حد و حدود پرداخت به غم در سریال ها چقدر باید باشد؟» این پرسشی است که بارها سوژه رسانه ها شده و جواب های متعددی رو به رویش قرار گرفته. هفته پیش «نفس گرم» و «کیمیا» و کمی پیش تر «یادآوری» کاملا عریان و با طول و تفصیل نمایشگر صحنه هایی بودند که پا را از غم فراتر گذاشتند و به تلخی و دل ریشی رسیدند.

ماجرای «نفس گرم» نمایش مراسم تشییع حاج مرتضی است که نزدیک به یک ربع، طول کشید و شبیه مستند مراسم تدفین شد. سریال «یادآوری» هم صحنه اعدام را با نمایش جزئیات به تصویر کشید. داستان سریال «کیمیا» هم کمی از نمایش اعدام نداشت. صحنه های تنهایی مهری «آزیتا حاجیان» در زندان و بعد از آن حرکت به سوی چوبه دار آن قدر گزنده و تلخ بود که پرسش نخست را یک بار دیگر یادآور شد که تلویزیون تا کجا مجاز است صحنه های تلخ نشان دهد. آن هم در شرایطی که شبکه نسیم متاعی برای شاد کردن ندارد و الان عمده سرگرمی مخاطبان از تلویزیون همین تولیدات نمایشی است...

یادآوری

«نفس گرم»؛ وقتی دیگر

بهانه اصلی، سریال «نفس گرم» است، که از قضا جزئیات نمایش مراسم تدفین سوژه برخی رسانه ها و کاربران شبکه های اجتماعی شده. طلا معتضدی و حسین تراب نژاد (فیلمنامه نویسان سریال) به خاطر مشغله حرفه ای نتوانستند پاسخگو باشند. سید محمود رضوی (تهیه کننده) هم پاسخ به سوالات را در حیطه کارگردان دانست.

تقسیم بندی «تلخ و شیری» درست است؟

حجت قاسم زاده اصل اما پاسخگوی سوالات ما شد و درباره سریالش «یادآوری» و نیز حد و حدود پرداخت «تلخی» در سریال ها پاسخ داد. «یادآوری» دو سال پیش روی آنتن آی فیلم رفت و این شب ها بار دیگر از شبکه پنج پخش می شود.

همین اول یادآوری کنیم که «یادآوری» در پرداخت سوژه مورد نظر خود موفق بوده اما به هر حال تلخ است.

نخستین پرسش مان از قاسم زاده از همین جا وام می گیرد که حد و حدود پرداخت به مباحث تلخ و غم در سریال ها چگونه باید باشد؟ این هم پاسخ او: «اتفاق بدی که در این سال ها افتاده، تقسیم بندی موضوعات به تلخ و شیرین است. انگار یک طرف ظرف عسل گذاشته ایم و طرف دیگر ظرف زهر! حالا چه کنیم. فقط یکی را بخوریم یا آن ها را با هم تلفیق کنیم؟ این مرزبندی، مخدوش است چون باید هر چیزی که درام و فیلمنامه می خواهد به آن بدهیم.» می گوییم اما تلخی ها عمدتا بر وَر شیرین درام غلبه می کند: «نباید زیاده روی کرد و حفظ اندازه مهم است. مثلا صحنه عزاداری را آنقدر که لازم و کافی است باید نشان دهیم. در کار طنز هم می شود زیاده روی کرد و زمین خورد. نمونه اش سرگذشت سینمای ایران است که از شدت افراط به «لودگی» رسید.»

صحنه اعدم با این همه جزییات لازم بود؟

سوال را این طور مطرح می کنیم که در «یادآوری» صحنه اعدام خیلی خوب پرداخت شده بود. خیلی خوب حس غم و ترس را منتقل می کرد؛ اما این همه جزییات لازم بود؟ «به رغم این که شخصا راضی به نمایش صحنه اعدام نیستم و اصلا بانشان دادن اعدام مخالفم اما وقتی ضرورت درام است، باید آن را نشان بدهم تا اثر داشته باشد. نمی توانم به جای نشان دادن، اعدام را در دیالوگ تعریف کنم. در نسخه قبلی 16 دقیقه بود، الان 9 دقیقه شده. در حالی که همه می گفتند چه صحنه خوبی بود. از این کمتر دیگر نمی توانستم نشان دهم چون ضرورت درام است. ضمن این که علی در قسمت بعد زنده شد و این 10  درصد غم به 20 درصد شادی اش می ارزید.»

قاسم زاده این تک جمله را هم تکمله پاسخ خود می کند: «نشان دادن صحنه های غم در کارهای همکاران حتما ضرورت داشته اما اگر شما به عنوان یک بیننده می گویید زیاده روی بوده، حتما بوده. اگر فکر می کنید صحنه اعدام در سریال ما نباید نشان داده می شد، حرف شما درست است.»

با بخشنامه درست می شود؟

علی دارابی، معاون سابق سیما چهارسال پیش به شبکه ها ابلاغ کرد که باید جلوی سریال های تلخ را گرفت. از قاسم زاده می پرسیم می توان با دستور و بخشنامه مشکل تلخی سریال ها را حل کرد یا همه چیز منوط به تفکر سریال سازها است؟ «ما هنوز تبعات تصمیمات بد معاون قبل سیما را پس می دهیم. با دستور و سفارش تلویزیون نابود شدچون خواستند همه چیز را پاستوریزه کنند و همه چیز اندازه مغز یک نفر تنزل پیدا کرد.

نفس گرم

همان طور که گفتم همه چیز به ضرورت درام باز می گردد؛ ضمن این که قرار نیست بیننده ای که لطف می کند و وقت می گذارد و سریال ما را می بیند اذیت کنیم. بنده درباره کار خودم می توانم صحبت کنم نه دیگران. اگر بیننده تصویر خود را در سریال ببیند آن را دنبال می کند. این فیلم ها تصویر واقعی مردم نیستند، چه در غم چه شادی. مگر ما از صبح تا شب شاد هستیم؟ هرچقدر سینما و تلویزیون آینه ای از زندگی واقعی مان باشد موفق تر است.»

سریال ها را آب بندی می کنند؟

قطعا منظورمان «نفس گرم» نیست؛ ولی به کرات دیده شده سریال هایی که در آن ها اتفاقی رخ نمی دهد و همان مثل معروف «آب بندی» به ذهن می رسد. درباره این مسئله با محمد مهدی عسگرپور صحبت می کنیم و تا آن لحظه وارد قضاوت نمی شویم. این مسئله را با قاسم زاده این طور مطرح می کنیم که با کوتاه کردن برخی صحنه های تلخ و گزنده نمی شود منظور را رساند؟

«به طور کلی حفظ تعادل لازم است. اما این که بگوییم نشان ندهیم چون مردم زیاد غصه دارند مصداق سانسور است. با این حال بعضی زیاده روی ها هست که مثلا مجلس روضه را کامل نشان می دهند، این بیشتر شبیه دقیقه پر کردن، آوانس دادن و امتیاز خواستن است. نمی خواهم اشاره کنم اما می بینید صحنه های عبوری خیلی از سریال ها زیاد است. به نظر می آید این کار برای جبران نقص فیلمنامه است که به اندازه کافی نوشته نشده. یک فیلمنامه 45 دقیقه ای معمولا 30 صفحه با فونت 14 دارد. بعضی اواقت دیده ایم که هر صفحه، با فونت 16 نوشته شده است. معلوم است که این حجم 20 دقیقه بیشتر جواب نمی دهد.»

نفس گرم

تلویزیون مقصر است؟

با وجود شورای تصویب و مشاوران فیلمنامه و... پس چرا خروجی سریال ها از نظر میزان نشان دادن غم شبیه هم است. اصلا وظیفه تلویزیون در این باره چیست؟ پاسخ حجت قاسم زاده اصل را بخوانید:

«تمام آثاری که ساخته می شوند از فیلتر اعضای شورای تصویب عبور می کنند. تمام آدم هایی که در تیتراژ اسمشان به عنوان مشاور فیلمنامه قید شده در خروجی فیلمنامه سهیم هستند. آن ها اعمال نظر و سلیقه می کنند اما در خروجی، سهم خود را از نتیجه نهایی نمی پذیرند. اعضای شورای تصویب، مشاوران فیلمنامه، ناظران کیفی که در فیلمنامه دخالت های سنگین می کنند، پاسخگو اعمال نظرهای خود نیستند.

همیشه رابطه من با آنها تعاملی بوده اما این اعمال نظر و سلیقه ها همیشه وجودداشته؛ کار را از شکل طبیعی خارج می کنند و بعد مسئولیت را به عهده کارگردان می گذارند. بله، کارگردان مسئول است اما قبلا شورا فیلمنامه را خوانده، تصویب شده و سلیقه شان تحمیل شده. من معتقدم شوراهای تصویب باید برچیده شوند.»/ص

روزنامه هفت صبح