مرتضی درویشی:

در پی تصويب لايحه كاپيتولاسيون در تاريخ چهارم آبان ماه سال 1343 امام خمينی (ره) طی سخنانی مهم به تشريح اين لايحه ننگين پرداختند و آن را موجب از بين رفتن عزت مردم ايران دانستند و با صدور بيانيه ای کاپیتولاسیون را سند بردگی ملت ايران نامیدند و از بخش های مختلف جامعه دعوت كردند تا با اين حركت ننگين به مخالفت برخيزند.


ماجرای كاپيتولاسيون از اين قرار بود؛ دولت آمريكا حضور مستشاران و كارشناسان خود در بخش های مخلف مانند صنايع نظامی، ارتش، شركت نفت و ديگر مراكز مهم كشور را مشروط به معافيت آنان از محاكمه در دادگاه های ايران اعلام كرد.

در اين طرح اگر اتباع آمريكايی در ايران مرتكب جرمی می شدند پليس و دستگاه قضایی ايران، حق رسيدگی به آن را نداشتند و پرونده به دولت آمريكا ارسال می شد تا در سیستم قضايی و امنيتی آن کشور بررسی و رسیدگی شود.

شاه نيز اين درخواست را پذيرفت و برای قانونی شدن و عدم امکان هرگونه مخالفت، به نخست وزير وقت(منصور) دستور داد آن را به صورت لايحه ای تقديم مجلس کند.

اين لايحه علی رغم مخالفت نمايندگان مجلس شورای ملی با فشار شديد دولت بر مجلس و با کمترین پوشش و انعکاس رسانه ای به تصويب رسيد. تصويب اين لايحه همانطور كه امام خمينی (ره) خطر آن را به گوش ملت ايران رساندند غرور ملی و احساسات ايرانيان را جريحه دار کرد.

 موضع گیری شجاعانه امام عليه لايحه ننگين کاپیتولاسیون، موجب بيداری ملت ايران و مخالفت آنان در برابر آن شد. رژیم در اقدامی واکنشی، به سرعت امام را دستگير و به تركيه تبعيد کرد. کشوری که حکومت لائیک آن حتی اجازه پوشيدن لباس روحانيت نیز به میهمان ناخوانده اش نداد و پس از يازده ماه با هماهنگی ساواك، کشور میزبان را به عراق تغییر داد.

گسترش اعتراض علماء و مردم ايران و کشته شدن عامل تصويب آن یعنی حسنعلی منصور(نخست وزیر) توسط  شهید محمد بخارایی از اعضای موتلفه اسلامی نتیجه آنی تصویب کاپیتولاسیون و تبعید امام بود.

دومین حادثه در این روز؛ آتش گشودن مأموران رژيم به دستور شريف امامی (نخست وزير وقت) به روی دانشجويان و دانش آموزانی بود که برای همدردی و ابراز وفاداری با رهبر در تبعيد خود، در دانشگاه تهران اجتماع بزرگی تشکیل داده بودند. با این اقدام لكه ننگ ديگری بر تاريخ پر از جنايت رژيم پهلوی افزوده شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به يادبود و احترام شهدای فاجعه هولناکی که در محيط علم و تحصيل روی داد سيزدهم آبانماه به عنوان "روز دانش آموز" نام گذاری گردید تا فرزندان و آينده سازان مملكت با آرمان های دانش آموزان شهید، پیمانی دوباره ببندند.

تسخير سفارت آمريكا حادثه سومی بود که کمتر از یکسال پس از پیروزی انقلاب، در آبانماه سال 1358 روی داد.

 دولت آمريكا در حمايت همه جانبه از رژيم پهلوی كوتاهی نمی كرد. امنيت و استقرار ديكتاتوری پهلوی را امنيت و ثبات خود می دانست و تا لحظه سقوط رژیم، آشکارا از شاه و حكومتش پشتيبانی كرد. بعد از فرار شاه نیز این سیاست را ادامه داد و سفارت آمريكا را به مركزی برای مقابله با نظام نوپای اسلامی تبدیل کرد و با ارتباط گيری، حمايت گروه های ضد انقلاب، طرح ریزی كودتا، ترور و انفجار برای بی ثباتی كشور می کوشید.

دانشجويانی كه به سفارت آمريكا به عنوان مركز جاسوسی و خرابكاری پی برده بودند در حركتی انقلابی آن را اشغال كردند.

امام اين اقدام را انقلاب دوم ناميدند و در تأييد آن فرمودند: "شما می بينيد كه الان مركز فساد را جوان ها رفته اند گرفته اند و آمريكايی ها را هم كه در آنجا بودند گرفتند و آن لانه فساد را به دست آوردند و آمريكا هيچ غلطی نمي تواند بكند و جوان ها مطمئن باشند كه آمريكا هيچ غلطی نمی تواند بكند."

با بررسی حوادث سه گانه ای که در این یاداشت بدان ها پرداخته شد؛ مي توان به چرایی نامگذاری 13 آبان به نام روز مبـارزه با استكبار جهانی پی برد زیرا در هر سه حادثه رد پای حمايت دولتی مستکبر از رژيمی غیرمردمی و جنايتکار هویداست. /ب

مرتضی درویشی

کارشناس اداره اطلاع رسانی و روابط عمومی اداره کل آموزش و پرورش استان بوشهر