973 - زادروز ابوريحان بيروني دانشمند بزرگ ايراني

ابوريحان محمد بيروني دانشمند بزرگ ايراني15 سپتامبر 973 ميلادي درمنطقه خوارزم كه در قلمرو دولت سامانيان بود به دنيا آمد. طبق تقویم میلادی قدیم (ژولیان)، بيروني پنجم سپتامبر آن سال متولد شده بود. زادگاه او كه در آن زمان روستاي كوچكي بود بعدا به «بيروني» تجديد نام داده شده است. بيروني كه 75 سال عمر كرد 13 دسامبر سال 1048 ميلادي (22 آذر) در شهر غزنه (افغانستان امروز) وفات يافت.

بيروني در رياضيات، هيات (علوم فضايي) ، فيزيك، زمين شناسي و جغرافيا سرآمد دانشمندان عصر خود بوده است. دائرة المعارف علوم چاپ مسكو ابوريحان را دانشمند همه قرون و اعصار خوانده است. در بسياري از كشورها نام بيروني را بر دانشگاهها، دانشكده ها و تالار كتابخانه ها نهاده و به او لقب «استاد جاويد» داده اند. یک فرورفتگی در کره ماه به نام فارابی اسم گذاری شده است.

بيروني گردش خورشيد، گردش محوري زمين و جهات شمال و جنوب را دقيقا محاسبه و تعريف كرده است. خورشيد گرفتگي هشتم آوريل سال 1019 ميلادي را در كوههاي لغمان (افغانستان كنوني) رصد و بررسي كرد و ماه گرفتگي سپتامبر همين سال را در در غزنه به زير مطالعه برد.


 در زمان بيروني، سامانيان بر شمال شرقي ايران شامل خراسان بزرگتر، خوارزم و همه منطقه "فرارود" به پايتختي بخارا، زياريان بر گرگان و مازندران و مناطق اطراف، بوئيان بر ساير مناطق ايران تا بغداد، و بازماندگان صفاريان بر سيستان بزرگتر حكومت مي كردند و غزنويان تُرک هم بر جنوب ايران خاوري (مناطق مركزي و جنوبي افغانستان امروز) و همه آنان مشوق دانش و ادبيات فارسي بودند و سامانيان بيش از ديگران در اين راه اهتمام داشتند. بيروني كه در جرجانيه خوارزم نزد ابونصر منصور تحصيل علم كرده بود مدتي نيز در گرگان تحت حمايت مادي و معنوي زياريان كه مرداويز سر دودمان انها بود به تحقيق پرداخته بود و پس از آن تا پايان عمر در ايران خاوري آن زمان (افغانستان امروز) به پژوهش هاي علمي خود ادامه داد. با اين كه محمود غزنوي ميانه بسيار خوبي با بيروني نداشت و وسائل كافي براي تحقيق در اختيار او نبود ولي اين دانشمند لحظه اي از تلاش براي تكميل تحقيقات علمي خود دست نكشيد.
    
بيروني كه بر زبانهاي يوناني، هندي، عربي و حتي «بربر» هم تسلط داشت كتب و رسالات متعدد كه شمار آنهارا زائد بر 146 گزارش كرده اند نوشت كه جمع سطور انها بالغ بر 13هزار است. مهمترين آثار او «تفهيم» در رياضيات و نجوم، «آثار باقيه» در تاريخ و جغرافيا، «قانون مسعودي» كه نوعي دائرة المعارف است و كتاب «هند» درباره اوضاع اين سرزمين از تاريخ و جغرافيا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعي آن. بيروني كتاب دائرةالمعارف خود را به نام سلطان مسعود غزنوي حاكم وقت كرد، ولي هديه اورا كه سه بار شتر سكه نقره بود نپذيرفت و به او نوشت كه كتاب را به خاطر خدمت به دانش و گسترش آن نوشته است، نه پول.

 1821 - پنج کشور واقع در آمريكاي مركزي؛ کستاريکا، گواتمالا، هندوراس، نيکاراگوئه، و السالوادور که قبلا مهاجرنشين و مستعمره اسپانيا بودند اعلام استقلال كردند. قرار بود اين سرزمين ها به دليل داشتن زبان و فرهنگ واحد، يک فدراسيون تشکيل دهند كه عملي نشد.


1916 - نخستين استفاده از تانك در جنگ

15 سپتامبر 1916 براي نخستين بار در تاريخ، از تانك در جنگ استفاده شد. نيروهاي انگليسي نخستين تانكها را كه توسط مهندس ارنست سويتونErnest Swinton طراحي شده بودند در جبهه سم (Somme) در فرانسه بر ضد آلماني ها بكار بردند. آلماني ها در اين روز با دستگاهي رو به رو شدند كه گلوله تفنگ بر آن اثر نداشت و مي توانست از خاكريزها و سنگرها بگذرد و با توپ، از طرفين خود شليك كند. ارتش انگلستان نخستين تانك را در سپتامير 1915 آزمايش كرده بود و يك سال طول كشيده بود تا 49 دستگاه از آن را بسازد كه 11 دستگاه از اين تانكها روز 15 سپتامبر 1916 (90 سال پيش در روزي چون ديروز) در جبهه سم وارد عمليات شده بودند. طولي نكشيد كه وسيله دفع اين جنگ افزار (بازوكا) ساخته و بكار گرفته شد.
   

1916 - نخست وزیر بدون اطلاع مجلس و شاه بیطرفی ایران را نقض کرد!

24 شهریور 1285 (15 سپتامبر 1916 ـ دوران جنگ جهاني اول) كه نيروهاي عثماني در غرب كشور پس از تصرف همدان و قزوين قصد حركت به سوي تهران را داشتند، در تهران افشاء شد كه چون رئيس الوزراء ايران، برغم اين كه ايران در قبال دولتهاي متخاصم در جنگ جهاني اول اعلام بيطرفي كرده بود، به انگلستان و روسيه وعده همكاري داده است؛ به همين سبب عثماني ها كه متحد آلمان و بر ضد روسيه، انگلستان و فرانسه هستند دست به پيشروي در خاك ايران زده اند. طبق اسناد موجود ، محمد وليخان تنكابني (سپهسالار)


رئيس الوزراء وقت به دولتين انگلستان و روسيه نوشته بود كه چون راهي جز قبول همكاري با آنها را ندارد اين همكاري سياسي - نظامي را ناچارا مي پذيرد و اين موافقت سپهسالار ششم سپتامبر 1916 اعلام شده بود كه در اسناد آن دو دولت به تاريخ هفتم آگوست (يك ماه جلوتر ) ثبت شده است!. هنگام از طبقه بندي خارج شدن اين سند، اعلام شده بود که موافقت کتبی سپهسالار هفتم آگوست 1916 (16 امرداد1285) به سفیران دو دولت در تهران داده شده بود.


برغم برکناری محمدولي خان تنكابني (سپهسالار) از ریاست وزیران (نخست وزیری)، نيروی نظامی عثماني که همدان و قزوين را تصرف کرده بود عزم حركت به سوي تهران را کرد. نیروی نظامی عثمانی (متحد آلمان در جنگ جهانی اول) برای مقابله با یگانهای روسیه و نظامیان انگلستان قبلا وارد خاک ایران شده بود، ولی منطقه فعالیت این نیرو منحصر به آذربایجان و چند ناحیه محدود در غرب ایران بود. دولت عثمانی اعلام کرده بود که سبب تصرف قزوین و قصد پیشروی به سوی تهران؛ پیشگیری از اجرای تعهدی است که محمدولی خان بدون مجوز مجلس و موافقت شاه (احمدشاه قاجار) به دو دولت انگلستان و روسیه سپرده است. دولت ایران قبلا اعلام بیطرفی کرده و نباید تعهد مساعدت و همکاری به لندن و مسکو می داد که چنین عملی نقض بیطرفی است.
   
محمدولی خان بیست و یکم شهریور برکنار شد و یکی از دلایل بركناري او از سمت رياست دولت ظاهرا نوشتن همان تعهد بود. سفیران روسيه و انگلستان پس از اطلاع از قصد عثمانی مبنی بر پیشروی به سوی تهران، به احمدشاه توصيه كرده بودند كه از تهران خارج شود تا به دست عثماني ها نيافتد و اسیر نشود كه عثمانی بعدا از اجرای تصمیم خود مبني بر پیشروی به سوی تهران منصرف شد.
   
سفیران روسيه و انگلستان پس از اطلاع از قصد عثمانی مبنی بر پیشروی به سوی تهران، به احمدشاه توصيه كرده بودند كه از تهران خارج شود تا به دست عثماني ها نيافتد و اسیر نشود كه احمدشاه به اين اندرز توجه نکرد.

1917 - اعلام حكومت جمهوري در روسيه و پايان امپراتوري روسيه تزاري

با اوج‏گيري مخالفت‏ها با رژيم تزار، كه مشكلات ناشي از جنگ جهانيِ اول به آن دامن مي‏زد، اعتصابات و شورش‏ها، كشور روسيه را فراگرفت، به صورتي كه تزار براي مقابله با اين وضعيت، دسته‏هايى از نيروهاي در جنگ را احضار نمود و مأموريت سركوب مردم رابه آن‏ها واگذار كرد، گرچه دراين ميان، بسياري از سربازان نيز به مردم پيوستند. اوج‏گيري مشكلات، باعث شد تا تزار براي فرونشاندن اعتراضات، به انحلال پارلمان روسيه موسوم به دوما بيانديشد. در نيمه مارس 1917م تزار نيكلاي دوم استعفا داد و دولت جديدي شكل گرفت. اين دولت با اعلام حكومت جمهوري در نيمه سپتامبر 1917، برنامه‏ هاي اصلاحي را در دستور كار قرار داد اما از حل مسائل بنيادين، سر باز زد. حكومت جمهوري، چند ماه بيشتر به حيات خود ادامه نداد چرا كه با رسيدن لنين و يارانش و بر پا شدن انقلاب اكتبر، حكومت جمهوري شوروي سوسياليستي روي كار آمد.


1928 - پني سيلين ساخته شد

پانزدهم سپتامبر سالروز كشف پني سيلين است. دكتر الكساندر فلمينگ Fleming ميكرب شناس دانشكده پزشكي لندن بر حسب اتفاق بشقاب كشت باكتري Stephylococcus را بدون پوشش در گوشه اي گذارده بود. روز 15 سپتامبر سال 1928 سراغ بشقاب رفت و مشاهده كرد كه بر اثر وزش باد و يا عوامل ديگر، روي يك گوشه بشقاب مقداري كپك (Mold) نشسته است. ظرف را زير ميكروسكوپ قرار داد تا نوع كپك را بشناسد كه متوجه شد در آن قسمت باكتريها مرده اند و به اين ترتيب موفق به كشف يك ميكرب كش شد كه تاكنون صدها ميليون تن را نجات داده است وي نام اين ماده را Penicillium گذارد. كپك از نوع كپكي بود كه روي نان مانده پيدا مي شود. آزمايشهاي بعدي نشان داد كه اين ماده ميكرب كش روي گلبولهاي سفيد خون اثر نامطلوب نمي گذارد و مي تواند عفونت را از ميان ببرد.


1935 - آريايي كردن آلمان و سلب حقوق مدني يهوديان

در همين روز (15 سپتامبر) در سال 1935 ميلادي، كنوانسيون حزب ناسيونال سوسياليست (نازي) آلمان كه سرگرم Aryanization (آريايي كردن) آن كشور بود با تصويب قطعنامه اي چند مورد از حقوق مدني يهوديان (non - Aryan) از جمله حق داشتن شركت، نشريه و پرداختن به امور حساس و مهم و به مقام دولتي رسيدن را از آنان سلب كرد كه سرآغاز فرارشان از آلمان شد و .... فرضيه آريانيزيشن توسط گروهي از جمله Haushafer ژنرال ارتش، Rosenberg روزنامه نگار، Schacht اقتصاد دان و ... تدوين شده بود. بايد دانست كه اسم ايران از واژه آرين است. دكتر شاخت يكي از تهيه كنندگان فرضيه آريانيزيشن در همان زمان از ايران ديدن كرده بود.

 نقل اين مطلب بدون ذکر نشاني پايگاه و نام مولف (نوشيروان کيهاني زاده) ممنوع است زيرا که نتيجه تحقيقات شخص وي و نظر اوست.


 15 سپتامبر سال 1935 ميلادي، در جريان آريائي كردن آلمان ـ «سواستيكاSwastika» علامت فرخندگي، شانس خوب و نماد نژاد آريايي را كه از هزاران سال پيش در هند در مراسم و جشنها بكار برده مي شود بر پرچم آلمان نقش كردند. آرين ها اين نماد را (خطوط متقاطع شكسته كه مخالفان هيتلر آن را به صليب شكسته تعبير كرده اند) هنگام مهاجرت به اروپا با خود حمل مي كردند و يك نمونه از آن در خرابه هاي شهر «تروا» به دست آمده است. سواستيكا يك واژه سانسكريت (هندي) به معناي شانس آور(خوش يمن) است (در سانسكريت «سواستي Svastiبه معناي تندرستي است). در پي رسميت يافتن سواستيكا به عنوان پرچم آلمان بود كه غير آريايي ها در آن كشور از داشتن نشريه و پرداختن به امور حساس و به مقام مهم دولتي رسيدن محروم شدند.

1961 - اعدام عدنان مندرس نخست‏ وزير پيشين تركيه

عدنان مندرس نخست وزير پيشين تركيه در سال 1899م به دنيا آمد. او در رشته حقوق فارغ‏التحصيل شد و از جواني وارد فعاليت‏هاي سياسي شد. مندرس از اعضاي قديمي حزب جمهوري خواه خلق تركيه بود اما در سال 1945م به دليل اختلافات دروني از آن خارج شد. از اين رو در سال 1946، حزب دموكرات تركيه را تأسيس كرد و با پيروزي اين حزب در انتخابات عمومي تركيه، مندرس در سال 1950 به نخست‏وزيري رسيد. او كه با تبعيت از سياست‏هاي امريكا، نيروهاي نظامي براي جنگ كُره فرستاده بود، نارضايتي احزاب و روشن‏فكران در اين‏باره را به شدت سركوب كرد.


مندرس در سال 1954م با پيروزي حزب دموكرات تركيه در انتخابات اين كشور، مجدداً به نخست‏وزيري دست يافت. مندرس به همراه نوري سعيد نخست‏وزير عراق از ايجاد كنندگان اصلي پيمان امريكايي بغداد موسوم به پيمان سنتو براي جلوگيري از نفوذ كمونيسم بود. وي در سال 1957م براي سومين بار به نخست‏وزيري رسيد و در اين دوره، تظاهرات ضد دولتي دانشجويان را كه خواهان انجام اصلاحات سياسي بودند، سركوب نمود. در اين زمان جمال گورسل، فرمانده نيروي زميني تركيه، لزوم انجام اصلاحات به منظور مهار مقاومت‏هاي مردمي به ويژه دانشجويان را به مندرس متذكّر شد كه با بي‏توجهي نخست‏وزير مواجه شد. بدين جهت در 27 مه 1960م، جمال گورسل كودتايي ضد دولتي به راه انداخت و سران مملكت را به محاكمه كشيد. مندرس در دادگاه به جرم سوء استفاده از اختيارات، زير پا گذاشتن قانون اساسي، قتل دانشجويان و ارتباط نامشروع به اعدام محكوم شد. وي شب قبل از اجراي حكم دست به خودكشي زد اما پزشكان او را از مرگ نجات دادند عدنان مُندرس‏سرانجام در پانزدهم سپتامبر 1961م در 62 سالگي به دار آويخته شد.

1979 - رویدادهای کردستان ایران در مُرداد و شهریور 1358

جمهوری اسلامی ایران در ماههای امُرداد و شهریور 1358 (آگوست و سپتامبر 1979 و هفت ماه پس از پیروزی انقلاب) در کُردستان با مسئله خونین نوعی تجزیه طلبی رو به رو بود که می رفت اگر طولانی شود و بیگانگان فرصت مداخله یابند، در مناطقی به یک جنگ داخلی تمام عیار تبدیل شود.
    
مسئله کُردستان پس از رفع مشکلات گُرگان (گُنبد) و خوزستان که از همین دست بود پدید آمده بود و تا ارومیه (مرکز آذربایجان غربی) گسترش یافته بود. برای حل سریع مسئله، علاوه بر ارتش و سپاه، داوطلبان مسلح از گوشه و کنار ایران به هزینه خود رهسپار کردستان شده بودند که رسانه های وقت از آنان به نام «ژ ـ 3 بدست پیکان سوار» یاد می کردند.

   
خشونت بسیار شدید بود، تلفات طرفین سنگین و هواپیما و هلیکوپتر ساقط شده بود. عراق (صدام حسین) و ترکیه، خود با مسئله کُردها رو به رو بودند و واشینگتن به عنوان حامی کُردها از سال 1917 به این سوی هم سکوت کرده بود. دکتر ابراهیم یزدی وزیر امورخارجه وقت در سفر به عراق و ملاقات با صدام حسین درباره این مسئله هم گفت و گو کرده بود.
   
 همین عوامل و عامل دادگاه انقلاب به فروکش کردن مسئله کمک کرد. در گرماگرم زد و خوردها، شیخ صادق خلخالی قاضی شرع دادگاه انقلاب به یکایک شهرهای کردستان رفت و در آنجا متهمان دستگیرشده را محاکمه فوری و حتی در فرودگاه مجازات کرد و بعضا اعدام.

1982 - اعدام صادق قطب زاده

15 سپتامبر 1982 (شهريور 1361)) صادق قطب زاده در تهران اعدام شد. جرم او توطئه بر ضد نظام جمهوري اسلامي و قصد براندازي آن اعلام شده بود. وي يك دوره وزير امور خارجه و پيش از آن هم يك دوره مدير عامل سازمان راديو ـ تلويزيون ملي ايران بود. وي مديريت خود بر سازمان راديو ـ تلويزيون را با اخراج (بدون ذكر دليل و پرداخت غرامت اخراج) دهها عضو قديمي و حرفه اي اين سازمان (به صورت فله اي) آغاز كرده بود. قطب زاده كه اواخر سال 1358 براي جلب نظر مردم، خيابانها و ديوارهاي تهران را پر از شعار پارچه اي و تبليغ براي خود كرده بود در نخستين انتخابات رياست جمهوري حتي نتوانست صدهزار راي به دست آورد.

  
 قطب زاده از جمله افرادي بود كه در سال 1357 در پاريس به امام خميني (ره) پيوسته بود و با هواپيماي حامل او به تهران آمده بود. در پاريس، وي چندبار خودرا سخنگوي امام خمینی (ره) معرفي كرده بود كه امام اعلام داشته بود كه سخنگو ندارد. قطب زاده سالها در خارج از ايران فعاليت سياسي مي كرد. وي يک بار هم از آمريکا که در اينجا تحصيل مي کرد اخراج شده بود. اتهام او غير سياسي اعلام شده بود. شاه در يک زمان ضمن اشاره به مخالفان برون مرز خود گفته بود که قطب زاده جاسوس شوروي است!

1997 - دامنه اینترنتی جست‌وجوگر گوگل (google.com) پربازدیدترین وب‌گاه جهان در حال حاضر، ثبت شد.

مارکو پولو

آگاتا کریستی

تامی لی جونز

رودولف کریستف یوکن

آنتون وبرن

عبدالحسین زرین‌کوب

اوریانا فالاچی