غروب جمعه بر اثر طوفان شدید در مکه، جرثقیل بالابری به درون مسجدالحرام سقوط کرد و باعث کشته شدن بیش از 107 نفر و زخمی شدن 238 تن از زائران بیت‌الله الحرام شد.

طی روزهای گذشته موجی از اخبار و تحلیل‌ها درباره این حادثه در رسانه‌های کشورهای اسلامی منتشر شده است اما نکته قابل توجه این است که همه درباره اشتباه مسئولان سعودی و مقصر بودن مقامات این کشور در این حادثه خونین متفق القول هستند.

برخی رسانه‌ها از ساخت و سازهای جنجالی در اطراف خانه خدا توسط حکومت سعودی انتقاد کردند و طرح‌های عربستان تحت عنوان بازسازی بیت الله الحرام را از بین برنده بافت سنتی شهر مقدس مکه و خانه خدا دانسته‌اند.

برخی دیگر با اشاره به اینکه تجهزات سازختمانی مستقر در اطراف خانه خدا متعلق به شاهزاده های سعودی بوده که میلیاردها دلار بابت این پروژه‌ها از سال 2006 تاکنون به جیب زده‌اند و درپی بی‌مبالاتی آنها در عدم جمع آوری این تاسیسات از اطراف خانه خدا این فاجعه را به باره آوردند.

در همین زمینه سایت پانوراما شرق الاوسط گزارش داده که بالابر سقوط کرده به داخل مسجد الحرام مربوط به شرکت ساختمانی محمد بن سلمان جانشین ولیعهد و پسر شاه سعودی است که این روزها به دلیل نقش آفرینی در کشتار مردم یمن مورد توجه افکار عمومی جهان است.

در این میان برخی نیز با انتقاد از عملکرد سعودی‌ها در زمینه مدیریت مراسم حج در سه دهه گذشته تاکید دارند که سعودی‌ها توان مدیریت مراسم حج را ندارند. این دسته با اشاره به حوادثی چون شهادت 275 حاجی ایرانی و زخمی شدن 402 نفر دیگر در سال 1978 توسط نیروهای امنیتی سعودی، کشته شدن 1426 حاجی در تونل منتهی به مسجد الحرام در سال 1990 براثر ازدحام، کشته شدن 270 نفر روی پل جمرات بر اثر ازدحام در سال 1994،‌کشته شدن 340 نفر و زخمی شدن 1500 نفر درپی آتش سوزی خیمه‌ها در منی در سال 1997، کشته شدن 180 تن دیگر در سال 1998 براثر موج جمعیت در مراسم رمی جمرات، مرگ 251 نفر و زخمی شدن 244 تن دیگر در مراسم رمی جمرات 2004 و مرگ 76 تن در پی سقوط هتل در مکه و همچنین مرگ 363 نفر در همان سال بازهم در مراسم رمی جمرات همگی نمونه‌هایی از حوادث خونین در موسم حج هستند.

از سال 1978 تاکنون بیش از 3288 حاجی جان خود را در مکه و مدینه در پی حوادثی که در بالا به آن اشاره شد جان خود را از دست دادند و 2384 نفر هم طی این حوادث زخمی شدند که این تعداد از قربانیان در هیج جای دنیا در مراسمی که همه ساله برگزار می‌شود مسبوق به سابقه نیست.

این آمار تکان دهنده از مرگ حجاج در موسم حج در حالی است که مقامات سعودی یکی از پایه‌های مشروعیت خود را بر عنوان خادم «حرمین شریفین» نهاده‌اند و سالانه علاوه بر کسب میلیاردها دلار از توریسم مذهبی مراسم حج با استفاده از این موقعیت «ژئوکالچرال» سرزمین حجاز در میان سران ملل اسلامی برای خود کسب اعتبار می‌کنند و حتی خود را رهبر جهان اسلام می‌دانند.

در چنین شرایطی عربستان سعودی با استفاده از همین مراسم حج اقدام به تبلیغ فرقه وهابیت در میان مسلمین می‌کند و علمای وهابی را در موسوم حج به این منطقه گسیل می‌کند تا بتوانند از میان مسلمان تعدادی را به سوی وهابیت جذب کنند.

عربستان با وجود تمام بهره برداری‌ها و سو‌ء استفاده‌هایش از مراسم حج عملا در بازه‌ای دو دهه‌ای نشان داده که به هیچ وجه توان مدیریت این مراسم مهم را که نماد وحدت اسلامی و گردهمایی بزرگ انسانی است، را ندارد و این درحالی است که هرساله در اقصی نقاط جهان مراسم‌هایی در این حجم برگزار می‌شود ولی کمتر دیده شده که این چنین به دلیل بی‌موالاتی مسئولان با جان انسان‌های بی‌گناه که به زحمت خود را از راه‌های دور و نزدیک به مراسم حج می‌رسانند، بی‌توجهی شود.

سعودی‌ها تنها این را از مراسم حج آموخته‌اند که اگر کسی برخلاف رویه‌های وهابیسم رفتار کند توسط «شرطه‌ها» دستگیر شود و یا از امتیاز حج علیه دیگر کشورها بهره بگیرد و به حاجیان کشورهایی چون سوریه و یمن اجازه حضور ندهند.

به نظر می‌رسد که با توجه به مدیریت سعودی‌ها در حج که از یک سو با ممانعت از برگزاری مراسم برائت از مشرکین هویت سیاسی و اجتماعی حج را به دلیل روابط محکمشان با آمریکا و غرب نادیده می‌گیرند و از سوی دیگر عدم از تامین امنیت جانی برای حجاج ناتوان هستند.

با توجه به آچه گفته شد باید به طور عام مسئولان کشورهای اسلامی با رویکردی منسجم مسئولان سعودی را تحت فشار قرار دهند تا مدیریت مرام حج را تغییر دهد و حتی به دیگر کشورهای اسلامی هم اجازه مشارکت در این مراسم را بدهد که این مسئله نیازمند رایزنی دیپلماسی فرهنگی کشور است و از سوی دیگر به طور خاص سازمان حج و زیارت کشورمان باید  توجه بیشتری کند تا حج برای حاجیان ایرانی به قتلگاه تبدیل نشود./ب1

فارس