اتحادخبر: جلسات كمیسیون برجام با تأخیری دو روزه از شبكه خبر پخش می‌شود. در حالی‌كه در جلسه بعد به برخی شائبه‌ها پرداخته می‌شود و در سایت‌ها و خبرگزاری‌ها منتشر خواهد شد، پخش جلسه قبلی از تلویزیون، فضا را در نقطه التهاب نگه می‌دارد.

 روز گذشته سخنان جلیلی در كمیسیون برجام از شبكه خبر، پخش شد. او مدعی شده كه «در برخی موارد توافق، تحقیر نظام اتفاق افتاده» است. این جلسه با نظمی بی‌سابقه و سكوت نمایندگان هنگام سخنرانی برگزار شد؛ آنچنان كه بسیاری از سایت‌ها نیز به تفاوت این جلسه با جلسات دیگر اشاره كردند كه اعضای تیم مذاكره‌كننده در این جلسه حضور پیدا می‌كنند.

در عمده جلساتی كه عباس عراقچی، میهمان كمیسیون است، اعضای میزبان، بارها با تمسخر، عصبانیت و صدای بلند حرف او را قطع می‌كنند. این رفتارها علاوه بر رعایت‌نكردن آداب یك جلسه رسمی حاكی از نگاهی سیاسی است كه در این كمیسیون وجود دارد. روز گذشته عباسعلی منصوری‌آرانی، عضو این كمیسیون در اظهارنظری به «ایرنا» گفته «به غیر از دو جلسه اول، دیگر جلسات با تنش همراه بود. مسیر کمیسیون برجام در حال زاویه‌دارشدن و انحراف از مسیر اصلی خود است. هیأت‌رئیسه باید جلوی این مسیر را بگیرد».

 اما آنچه از روایت‌ نمایندگان عضو كمیسیون و پخش‌زنده جلسات می‌توان نتیجه گرفت، این است كه توافق جامع، بدون نگاه به شرایط موجود روی میز مذاكره در حال بررسی است؛ نكته‌ای كه بدون شك امكان نتیجه‌گیری دقیق و صحیح را از اعضا خواهد گرفت.  مهدی دواتگری، از اعضای كمیسیون امنیت ملی به ایلنا، می‌گوید: «كمیسیون ویژه بررسی برجام بیش از آنکه کمیسیون حقوقی برای بررسی برجام باشد به دلیل ترکیب اعضا و فقدان حقوق‌دان‌ها یک کمیسیون سیاسی است».

داشته‌ها به روایت جلیلی

سعید جلیلی با حضور در كمیسیون برجام، در مورد «دادوستد» و توازن بین داده‌ها و ستانده‌ها، به موضوع نظارت‌ها و محدودیت‌ها پرداخته و گفته «باید بررسی شود که دوستان ما در دولت یازدهم با چه داشته‌هایی از گذشته وارد مذاکرات شدند». او در ادامه داشته‌های فنی و سیاسی، گروه مذاکره‌کننده را این‌گونه برشمرد: «دولت یازدهم در شرایطی پرونده هسته‌ای را تحویل گرفت که حدود ٢٠ هزار سانتریفیوژ تولید شده بود، آب سنگین اراک پیشرفت ٨٦درصدی داشت، آماده‌سازی و راه‌اندازی سایت فردو و تبدیل آن به سایت غنی‌سازی انجام شده بود و رآکتور تحقیقاتی تهران به مرکز تولید رادیودارو تبدیل شده بود».

جلیلی كه پیش از دولت یازدهم، هدایت مذاكرات هسته‌ای را به مدت شش سال برعهده داشت، با بیان اینکه نیازهای پزشکی هسته‌ای کشور تأمین شده بود، توضیح داد: «در واقع به تولید ایزوتوپ‌های پایدار دست پیدا کرده بودیم و تولید غنی‌سازی ٢٠ درصد و تولید صفحات سوخت ٢٠ درصد ممکن شده بود. باید تأکید کرد که رآکتور تهران موجب شد با تحریم دارویی، وقفه‌ای ایجاد نشود». به‌گفته جلیلی ٤١٨ کیلو مواد با غنای ٢٠ درصد ذخیره شد، هفت ‌هزار کیلو مواد با غنای پنج درصد تهیه شد، صد تن آب سنگین تولید شده، گسترش طولی و افقی تحقیقات و توسعه غنی‌سازی به گونه‌ای که روی هفت مدل ماشین کار تحقیقاتی و توسعه‌ای آغاز شده بود، شکل گرفت و  صد مگاوات برق تولید و وارد ظرفیت کشور شد». او با برشمردن همه این داشته‌ها، به این نتیجه رسید كه در این مذاكرات در مقابل داده‌ها، ستانده‌های كافی نداشته‌ایم. او مدعی است در این توافق، تحقیر نظام رخ داده ‌است و ایران «مسائل غیرمتعارف را در توافق پذیرفته» است.

جلیلی اضافه کرد: «طبق توافق پذیرفته‌ایم که دیگر هیچ‌وقت غنی‌سازی ٢٠ درصد نداشته باشیم». او معتقد است ایران با توافق هسته‌‌ای، استثنابودن خود را پذیرفته ‌است. او مدعی است برای همیشه حق داشتن آب سنگین، از ایران سلب شده است. او حتی در این جلسه گفته كه به شكل استثنایی، چیزهایی پذیرفته‌ایم كه بیش از پروتكل است. جلیلی معتقد است در دورانی كه مذاكره می‌كرد، تهدیدهای آمریکا و وجودداشتن گزینه نظامی، واقعی نبوده ‌است.

 جلیلی برشمرده در این توافق از صد حق مسلم ایران صرف‌نظر شده است اما ولایتی در این مورد گفته: «این نظرات، نتیجه بررسی‌های خودشان است».درحالی‌كه جلیلی در همین جلسات گفته است، تیم مذاكره‌كننده فعلی در شرایطی كار را برعهده گرفته كه طرف مقابل آماده لغو تحریم‌ها و پذیرفتن غنی‌سازی بود، حمید بعیدی‌نژاد با رد این ادعا گفت: «ما بعد از دو سال مذاکره تا همین روزهای آخر هم در بحث لغو تحریم‌ها و حتی درخصوص حدود و ثغور غنی‌سازی، کشاکش داشتیم».

او در این مورد گفت: «برای بنده به‌عنوان یک کارشناس، خیلی تصورش سخت است که بتوانم قبول كنم در دور قبلی گفت‌وگوها كه اصلا به مرحله مذاكره هم نرسیدیم و با توجه به آنكه مدت اختصاص‌یافته به مذاكرات در آن زمان در مقایسه با این دوره بسیار كوتاه بود، این امكان وجود داشت كه بتوانیم به چنین تفاهمی دست پیدا كنیم»در جلسه اخیر كمیسیون تنها اعتراض به تك‌گویی سعید جلیلی، نكته‌ای بود كه توسط ابوترابی‌فرد نایب‌رئیس مجلس مطرح شده‌ بود. او به مونولوگ (تك‌گویی) سعید جلیلی معترض بود و خواستار پاسخ‌گویی او به سؤالات بود، اما اعتراض او با واكنش تند زاکانی مواجه شد. زاکانی خطاب به ابوترابی گفت: «شما دارید به جمع توهین می‌کنید». ابوترابی در پاسخ گفت: «من فقط می‌خواستم تحلیلم را ارائه دهم که نگذاشتید».

براساس گفته‌های تاجگردون در این جلسه برخی به این نكته كه چرا جلیلی در دوران مذاكراتی خود به مجلس توضیحی ارائه نمی‌كرد، پرداختند و او توضیح داد كه مجلس تمایلی نداشته‌ است. نماینده دیگری هم گفته كه در آن زمان موضوع حوادث بعد از انتخابات ٨٨ برای مجلس از اهمیت بیشتری از مذاكره هسته‌ای برخوردار بود. 

٢ توافق مخفی وجود دارد

درحالی‌كه هنوز بحث توافق هسته‌ای در كمیسیون ١٥نفره برجام ادامه دارد، بحث جدیدی نیز از سوی برخی اعضای این كمیسیون مطرح شده‌ است. سیدمحمود نبویان به «تسنیم» گفته: «طبق آنچه آقای صالحی و شمخانی در پاسخ به سؤالات ما اذعان‌ کرده‌اند، آنچه مورد بحث و توافق بین ایران و طرف غربی شده، چهار متن است که ما تنها دو متن آن را در اختیار داریم و دو متن دیگر که برای آمریکایی‌ها و آژانس محرمانه است، در دسترس نمایندگان مجلس و اعضای کمیسیون ویژه بررسی برجام نیست».وی گفت: «متن اول، برجام و متن دوم قطع‌نامه است که هردو در اختیار ما قرار دارد، اما طبق آنچه آقای صالحی و آقای شمخانی تأیید کردند، پای دو متن و سند دیگر نیز در میان است که ما از محتوای آنها اطلاعی نداریم. متن اول درباره برنامه‌ درازمدت و غنی‌‌سازی و تحقیق و توسعه ایران و متن دوم نقشه‌‌راهی است که طرف مقابل آن آژانس است».

 او تأکید کرد: «ما باید از محتوای اصلی این دو متن دیگر که توسط برخی مسئولان توصیف شده مطلع شویم، ضمن اینکه قرار است ایران تعهدات لازم را نسبت به متن دوم نیز انجام دهد که باید همه‌چیز در این‌باره روشن شود».اگرچه نماینده دیگری تاكنون از دو متن اضافه كه مورد نظر نبویان است، سخن نگفته، اما سیدحسین نقوی‌حسینی، سخنگوی کمیسیون ویژه برجام، از درخواست رسمی اعضای کمیسیون از علی‌اکبر صالحی برای ارائه توافق محرمانه ایران و آژانس به کمیسیون برجام خبر داده است.

 او گفته به‌دنبال درخواست اعضای كمیسیون برای در جریان قرارگرفتن در مورد این سند، آقای صالحی نیز موافقت شفاهی خود را اعلام کرده و گفته: «این سند را در اختیار کمیسیون برجام خواهم گذاشت». به نظر می‌رسد درصورتی‌كه این اتفاق رخ دهد، موج جدیدی از مخالفت از سوی اعضای كنگره آمریكا آغاز خواهد شد. آنها با دعوت از آمانو، مدیركل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قصد داشتند كه در جریان این توافق محرمانه قرار گیرند اما آمانو در سخنرانی‌اش در كنگره، در این مورد اطلاعاتی ارائه نكرد.

كمیسیون پرمیهمان

كمیسیون برجام قصد دارد تا اواخر شهریور یا دهه اول مهر، گزارش خود را به مجلس ارائه كند. این در حالی است كه هنوز مشخص نیست كه مجلس قصد دارد با توافق هسته‌ای چگونه برخورد كند. یكی از جلسات هفته پیش‌روی این كمیسیون با حضور عباس عراقچی، برگزار می‌شود. علاوه‌برآن قرار است سه‌شنبه اعضای تیم اقتصادی دولت در کمیسیون برجام حضور پیدا كنند. این افراد شامل دکتر نهاوندیان، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری، ولی‌الله سیف، رئیس بانک مرکزی، علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی و همتی، مدیرعامل بانک ملی، هستند. علی‌اكبر ولایتی، سردار دهقان، وزیر دفاع و محمود علوی، وزیر اطلاعات، نیز میهمانان آینده این كمیسیون هستند. قرار است محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، صبح یکشنبه و بعدازظهر همان روز، سعید جلیلی، مذاکره‌کننده اسبق هسته‌ای، در کمیسیون حضور پیدا كنند. /ب

روزنامه شرق