اتحادخبر: در ميان انواع سرطان‌هاي كشنده دستگاه تناسلي زنان، سرطان تخمدان دومين مقام را از آن خود كرده است چراكه در 75 درصد موارد خيلي دير تشخيص داده مي‌شود. طبق آمار سازمان بهداشت جهاني، از هر 55 خانم يك نفر در مقطعي از زندگي‌ خود دچار اين سرطان مي‌شود.

اگرچه اين بيماري معمولا در خانم‌هاي بالاي 50 سال اتفاق مي‌افتد اما به گفته دكتر آزيتا صفارزاده، متخصص زنان و فوق تخصص نازايي و لاپاراسكوپي، دختران جوان و حتي نوجوان و كودكان هم در خطر ابتلا به آن قرار دارند. نكته مهم اينكه سرطان تخمدان در سنين پايين مي‌تواند بسيار خطرناك و كشنده باشد؛  بنابراين در هر سني بايد نشانه‌هاي آن را جدي گرفت اما اين علائم كدامند و چگونه مي‌توان در مراحل اوليه بيماري به وجود آن پي برد؟

این سرطان سن و سال نمی‌شناسد

تخمدان یكی از بافت‌های خاص در بدن محسوب می‌شود چرا كه سلول‌های آن مانند سلول‌های بنیادی بند ناف یا مغز استخوان، قابلیت تبدیل شدن به بافت‌های مختلف را دارند. این امر باعث می‌شود سرطان‌های نشات گرفته از تخمدان شبیه به بافت‌های مختلف بدن باشند و تنوع زیادی هم داشته باشند. سرطان تخمدان دومین سرطان شایع دستگاه تناسلی زنان به حساب می‌آید و خطر مرگ و میر بر اثر آن از سایر سرطان‌های دستگاه تناسلی بیشتر است.

سن شیوع این سرطان نیز دو طیف مختلف دارد. درواقع برخلاف اغلب سرطان‌ها كه بیشتر درسنین بالا بروز می‌كنند، سرطان‌های تخمدان می‌توانند هم در سنین پایین و هم سنین بالا مشاهده شوند.

تشخیص كیست ساده از بدخیم

كیست‌های ساده، كیست‌هایی هستند كه داخل‌شان خونریزی داشته و كیست‌های دو طبقه (كیست‌هایی كه یك بخش ساده و یك بخش خونریزی‌دهنده دارند) همگی از دسته كیست‌های بسیار شایع و خوش‌خیم تخمدان هستند. آندومتریوز نیز مانند كیست‌های خونریزی‌دهنده جزو موارد خوش‌خیم به حساب می‌آید و معمولا هر ماه با قاعدگی تشدید می‌شود. كیست‌های خوش‌خیم دیواره خیلی مشخصی دارند و تك‌حفره‌ای  هستند.

در این كیست‌ها هیچ گونه جوانه‌ای  از طرف دیواره به سمت داخل كیست وجود ندارد و داخل‌شان ماده جامد دیده نمی‌شود. در واقع تمامی این كیست‌ها، فولیكول‌های حاوی مایع یا خون هستند و خطر بدخیمی ندارند. در مقابل، كیست‌های بدخیم معمولا چندحفره‌ای  هستند و داخل‌شان جوانه و حتی عروق خونی وجود دارد. همچنین دیواره آنها ضخیم و بافت داخل‌شان هتروژن است؛ یعنی، هم محتویات مایع و هم جامد دارند.

تمامی این كیست‌ها باید مشكوك تلقی شوند تا خلاف آن ثابت شود. لازم به ذكر است كه كیست‌های خوش‌خیم معمولا با مصرف قرص ضد بارداری یا گذشتن چند سیكل ماهانه از بین می‌روند اما تومورهای بدخیم باید جراحی و شیمی‌درمانی شوند.

وقتی شكم آب می‌آورد. . .

آسیت یا جمع شدن مایع یا آب اضافی در پشت رحم و قسمت‌های دیگر به خصوص در زاویه كبدی می‌تواند نشانه این باشد كه سرطان از تخمدان به قسمت‌های دیگر گسترش پیدا كرده است. این حالت معمولا با افزایش قطر شكم نیز همراه است. در مراحل پیشرفته این بیماری، توده تخمدانی بسیار بزرگ می‌شود و گاه سرطان به روده یا مثانه نیز گسترش پیدا می‌كند. در این صورت در مثانه و روده حالت جوانه زدن یا رسوب بافت سرطانی مشاهده می‌شود. گاهی اوقات هم در معاینه زنان، سفتی یا توده خیلی بزرگ داخل شكم حس می‌شود. نامنظم شدن قاعدگی نیز می‌تواند از نشانه‌های این سرطان باشد اما علامت قطعی آن نیست.

چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر به سرطان تخمدان مشكوك باشیم باید آزمایشات تومورماركر انجام دهیم تا مشخص شود توده خوش‌خیم است یا بدخیم. اگر جواب این آزمایشات مثبت باشد باید به اقدامات تكمیلی از جمله اسكن، ‌ام آر آی، سونوگرافی كل شكم، بررسی آنزیم‌های كبدی، بررسی غدد لنفاوی اطراف شریان آئورت و شریان‌های لگنی و. . . بپردازیم. به این ترتیب می‌توان فهمید كه سرطان در چه مرحله‌ای  است و اینكه آیا به بافت‌های اطراف گسترش پیدا كرده است یا خیر.

«كیتی بیتس» از بازیگران قدیمی سینمای تجاری است كه در فیلم‌های معروفی از جمله «نیمه‌شب در پاریس»، «تایتانیك» و «روز ولنتاین» ایفای نقش كرده است. این بازیگر 66 ساله باوجود موفقیت‌های شغلی‌اش، در سال 2003 متوجه شد به سرطان تخمدان مبتلا شده است. او سالیان سال با این سرطان جنگید و بالاخره آن را شكست داد چون این بیماری هیچ وقت كیتی را ناامید نكرد و در عوض به او تجربیات مفیدی بخشید. او اكنون به تمام خانم‌ها توصیه می‌كند از بررسی‌ها و آزمایشات دوره‌ای  زنان غافل نشوند و همواره سلامت خود را در اولویت قرار دهند.

درمان با شیمی‌درمانی و جراحی

بعد از تشخیص سرطان، بیمار باید برای مرحله بندی بیماری و درمان آن به متخصص آنكولوژی یا سرطان مراجعه كند. اگر بیماری در مرحله پیشرفته باشد معمولا شش دوره شیمی‌درمانی انجام می‌شود تا توده كاهش سایز پیدا كند. پس از آن هم عمل جراحی انجام می‌شود تا بیشترین توده سرطانی ممكن از بدن خارج شود. در واقع هر چقدر بافت سرطانی بیشتری را از بدن خارج كنیم بیمار مدت طولانی‌تری زنده می‌ماند و به شیمی‌درمانی‌های بعدی بهتر پاسخ می‌دهد.

بعد از عمل هم مجدد باید آزمایش تومورماركر را انجام دهیم تا مطمئن شویم بیماری عود نكرده باشد. البته اگر جراحی به خوبی انجام شود میزان تومورماركرها تا حد زیادی كاهش پیدا می‌كند.

عامل خطر 1: ژنتیك

در مورد سرطان‌هایی كه در سنین جوانی رخ می‌دهند عوامل خطر مشخصی وجود ندارد اما در مورد سرطان‌های تخمدان در سنین بالا مهم‌ترین عامل خطر، ژنتیك و سابقه خانوادگی است. بنابراین اگر در اعضای فامیل درجه‌یك‌تان سابقه سرطان‌هایی مثل سرطان تخمدان، رحم، سینه، پروستات، روده و معده وجود دارد باید بیشتر مراقب خود باشید.

عامل خطر 2: تغذیه و دخانیات

عوامل خارجی از جمله تغذیه نامناسب، مصرف چربی زیاد، نیترات‌ها و نیتریت‌ها، سوسیس و كالباس و فست‌فودها از فاكتورهای خطرساز این سرطان به حساب می‌آیند. افراد چاق به‌طور كلی بیشتر در معرض خطر سرطان‌های رحم، تخمدان و سینه قرار دارند زیرا بافت‌های چربی ذخیره كننده هورمون‌های استروئیدی زنانه و مردانه هستند و هر چقدر مقدار آنها بیشتر باشد سطح این هورمون‌ها به مدت طولانی‌تری در بدن بالا می‌ماند. استفاده از دخانیات و مواد مخدر نیز خطر ابتلا به سرطان تخمدان را بالا می‌برد.

عامل خطر 3: سن بالا و آندومتریوز

بالا رفتن سن از دیگر عوامل خطرساز این سرطان محسوب می‌شود. درواقع 70 تا 80 درصد از سرطان‌های تخمدان در سنین بالای 50 سال اتفاق می‌افتند. بیماری آندومتریوز نیز به میزان كمی احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را بالا می‌برد اما این موضوع نباید باعث نگرانی مبتلایان به آندومتریوز شود زیرا این بیماری مانند فیبروم به ندرت تبدیل به سرطان می‌شود. با این حال همیشه باید محتاط بود و چكاپ‌های دوره‌ای  را انجام داد.

عامل خطر 4: عدم بارداری و هورمون درمانی

خانم‌هایی كه هرگز حامله نشده‌اند بیشتر از كسانی كه زایمان كرده‌اند در معرض خطر این سرطان قرار دارند. هورمون‌درمانی و مصرف بیش از حد داروهای محرك تخمك گذاری نیز خطر این بیماری را بالا می‌برند.

شاید بتوان باروری را حفظ كرد

سرطان‌هایی كه در سنین پایین رخ می‌دهند بسیار خطرناك و كشنده هستند اما اگر در مراحل ابتدایی تشخیص داده شوند درمان پذیرند. حتی در مراحل 1 و 2 سرطان نیز اگر بیماری خیلی پیشرفته نباشد می‌توان قدرت باروری را حفظ كرد. برای این منظور فقط یكی از تخمدان‌ها خارج شده و از تخمدان دیگر بیوپسی گرفته می‌شود؛ بنابراین بیمار می‌تواند باردار شود. اما در مراحل پیشرفته سرطان هر دو تخمدان باید خارج شوند. در این صورت بیمار یائسه شده و دیگر نمی‌تواند با تخمك خودش باردار شود.

سرطان تخمدان چه علائمی ‌دارد؟

گروهی از علائم سرطان تخمدان موضعی هستند. به این ترتیب كه بیمار ممكن است در ناحیه كف لگن درد داشته باشد و دچار تكرر ادرار و اشكال در اجابت مزاج شود. در نهایت هم ممكن است با تجمع آب در شكم و یا كاهش وزن همراه شود. در صورت وجود هر یك از این علائم باید حتما سونوگرافی (سونوگرافی واژینال در خانم‌های متاهل و سونوگرافی شكمی در خانم‌های مجرد) انجام شود. سپس اگر توده‌ای  در تخمدان‌ها مشاهده شود باید با در نظر گرفتن ویژگی‌های آن، مشخص كنیم آیا خوش‌خیم است یا بدخیم/ب

مجله زندگی ایده آل