اتحادجنوب: پارس جنوبی به عنوان بزرگترین میدان گازی جهان، 40 تریلیون متر مکعب گاز طبیعی ( 21 درصد از کل گازدنیا) و حدود 50 میلیارد بشکه میعانات گازی در خود ذخیره کرده است.

در حال حاضر قطر، معادل 16 فاز پارس جنوبی را به مرحله تولید رسانده و چیزی در حدود 2برابر ایران (650 میلیون متر مکعب در روز) از این میدان مشترک تولید می کند.

ایران روزانه حدود 550 میلیون مترمکعب گاز تولید می کند و تکمیل چهارفاز میدان پارس جنوبی تا ماه مارس سال 2015 میلادی روزانه 100 میلیون مترمکعب به تولید گاز کشور می افزاید.

برخی برآوردها نشان می دهد که ارزش خام فروشی گازمیدان پارس جنوبی، سالانه تا چهار هزار و 400 میلیارد دلار و در صورت تبدیل به ارزش افزوده، به بیش از 8 هزار و 800 میلیارد دلار و حتی 5 تا 10 برابر این مبلغ افزایش می یابد.

از ابتدای بهره برداری از میدان گازی پارس جنوبی تا شهریورسال 1393 ایران بیش از 696 هزار و 602 میلیون مترمکعب گاز از این میدان برداشت کرده که از این میزان 102 هزار و 369 میلیون مترمکعب آن مربوط به سال گذشته بوده است.

ایران بابت هر روز تاخیر در بهره برداری از فازهای پارس جنوبی 100 میلیون دلار ضرر می کند و برای تحقق اهداف توسعه ای در پارس جنوبی ایران باید ماهانه یک میلیارد دلار تامین مالی و هزینه کند.

خرداد سال 1393 رکن الدین جوادی مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در جریان بازدید دکتر لاریجانی رئیس مجلس با ارائه گزارشی با بیان این که در پیک مصرف، روزانه 324 میلیون متر مکعب گاز ازپارس جنوبی تولید می شود، گفت: ظرفیت تولید گاز از پارس جنوبی تا سه سال آینده به820 میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.

معاون وزیر نفت با یادآوری تولید 92میلیارد مترمکعب گاز طبیعی از پارس جنوبی در سال 92 تصریح کرد: پیش بینی می شود تاپایان سال، ظرفیت تولید گاز از این میدان مشترک با قطر به بیش از 100 میلیاردمترمکعب افزایش یابد.

وی با تاکید بر این که طبق قراردادهای بسته شده در پارس جنوبی باید 43 میلیارد دلار منابع مالی برای توسعه این میدان مشترک هزینه شود، بیان کرد: تاکنون در مجموع برای توسعه فازهای گازی این میدان مشترک حدود 34 میلیارد دلار پرداخت شده است.

به گفته جوادی، کل ارزش تولیدات یک فاز استاندارد پارس جنوبی سالانه 8/3 میلیارد دلار است و از این رو باتوجه به درآمدزایی بالا در این فازها باید سرمایه گذاری در پارس جنوبی شتاب گیرد.

در طول دوره دولت های هشتم و نهم، ایران توانست 10 فاز تولید گاز ازپارس جنوبی را به بهره برداری برساند، اما در دولت دهم باوجود سرمایه گذاری هنگفتی که انجام گرفت، هیچ فازی به بهره برداری عملی نرسید.

ناگفته نماند: پنجاه و سه ماه پیش در 25 خرداد1389 قرارداد شش فاز پارس جنوبی معادل هشت فاز استاندارد (فازهای 13، 14، 19، 22،23 و 24) به امضا رسید تا 35 ماه بعد به بهره برداری برسد؛این در حالی است که هم اکنون با ورود به سومین سال امضای این قراردادها، پیشرفت اجرایی هیچ یک از این فازهای 35 ماهه پارس جنوبی حتی به 65 درصد هم نرسیده است.

آخرین گزارش رسمی اعلام شده توسط شرکت نفت و گاز پارس (اردیبهشت 92) نشان می داد که در آن زمان، پیشرفت فیزیکی ساخت و توسعه فاز 13 به 61 درصد، فاز 14 به 47 درصد، فاز 19 به61 درصد، فازهای 20 و 21 به 46 درصد و فازهای 22 تا 24 پارس جنوبی هم حدود 60درصد بوده است.

در نهایت و پس از اتمام کار دولت دهم و روی کارآمدن دولت یازدهم، وزارت نفت برنامه ریزی را برای بررسی مجدد طرحها و اولویت بندی برای بهره برداری هر چه سریعتر از فازهای پارس جنوبی شروع کرد.

بر اساس بررسی های انجام شده مشخص شد که فازهای 35 ماهه نه تنها به پیشرفت پارس جنوبی نینجامیده است، بلکه با وجود صرف هزینه های هنگفت، مانع از اتمام کار پروژه های قدیمی پارس جنوبی هم شده است.

بیژن نامدار زنگنه در 30 خرداد امسال در جریان بازید از بزرگترین فاز گازی پارس جنوبی اعلام کرد که تکمیل فازهای 12، 15،16، 17و 18 میدان مشترک پارس جنوبی در اولویت قرار گرفته است و توسعه فازهای جدیدکه معروف به فازهای 35 ماهه است، در اولویت بعدی بهره برداری قرار دارد .

وی تاکید کرد: باید نخست تکلیف پروژه های قدیمی را روشن کنیم و مطمئن شویم بموقع می آیند و بعد روی فازهای 35 ماهه تمرکز کنیم؛ نمی گویم آنها را تعطیل کنیم، اما هم اکنون تمرکز بر 5 فاز قدیمی پارس جنوبی است.

وزیر نفت با یادآوری این که پیش بینی می کنیم امسال با بهره برداری از برخی واحد های پالایشگاهی و سکوهای دریایی حدود 100 میلیون متر مکعب به ظرفیت تولید گاز ایران افزوده شود، گفت: همچنین طرح توسعه فازهای 19، 13، 20 و 21، 22 تا 24 و 14 پارس جنوبی هم در اولویت بعدی توسعه قرار دارند .

این عضو کابینه با بیان این که پیش بینی می کند طرح توسعه پارس جنوبی تا سه سال آینده تکمیل شود، تاکید کرد: با بهره برداری از این 17 فاز پارس جنوبی روزانه حدود 400 میلیون متر مکعب به ظرفیت تولیدی گاز طبیعی ایران از محل توسعه پارس جنوبی اضافه می شود.

این مقام مسئول همچنین از افزایش 600 هزاربشکه ای تولید روزانه میعانات گازی با توسعه فازهای در دست اجرای پارس جنوبی خبرداد و افزود: در مجموع با بهره برداری از این فازها تا سال 96 ایران در برداشت روزانه گاز از قطر جلو می افتد.

وزیر نفت در ادامه با بیان این که سیاست بلندمدت وزارت نفت کاهش خام فروشی نفت و گاز و ایجاد ارزش افزوده با تکمیل زنجیره های ارزش در سطح صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی است، گفت: با راه اندازی فازهای جدیدپارس جنوبی در کنار افزایش تولید گاز و میعانات گازی، ظرفیت تولید اتان، گاز مایع ومایعات گازی پارس جنوبی افزایش می یابد که این موضوع باعث تامین خوراک کافی صنایع پتروشیمی کشور خواهد شد.

وی با تاکید بر این که با تحویل اتان به صنایع پتروشیمی در دست اجرا 10 تا 12 درصد تولید پتروشیمی کشور افزایش می یابد، بیان کرد: این افزایش به منزله ایجاد سالانه 2 میلیارد دلار درآمد جدید برای اقتصاد کشوراست.

زنگنه همچنین با بیان این که برای ایجاد ارزش افزوده از میعانات گازی احداث پالایشگاهها به منظور تولید فرآورده های نفتی به عنوان یک برنامه اولویت دار در دستور کار قرار گرفته است، تصریح کرد: بر این اساس هم اکنون احداث 10 پالایشگاه میعانات گازی شامل هشت پالایشگاه 60 هزار بشکه ای در منطقه سیراف، پالایشگاه 120هزار بشکه ای پارس شیراز و پالایشگاه 360 هزار بشکه ای ستاره خلیج فارس مراحل مختلف جذب سرمایه گذار، طراحی و عملیات اجرایی را پشت سر می گذارد.در اینجا بی مناسبت نیست به طور خلاصه نگاهی به طرح توسعه 24 فاز پارس جنوبی از بهمن 1376 تا کنون داشته باشیم:

طرح توسعه فاز یک:محصولات طرح توسعه فاز یک پارس جنوبی شامل تولید روزانه 28 میلیون مترمکعب گاز ترش از مخزن، 40 هزار بشکه میعانات گازی و 200 تن گوگرد برای صادرات است .

مبلغ قرارداد طرح توسعه فاز یک حدود 780میلیون دلار اعلام شده و در راستای تقویت صنایع داخلی و در اجرای این پروژه میزان سهم داخلی تا 65درصد تحقق یافته است.

طراحی، نصب و راه اندازی تاسیسات دریایی و خشکی فاز یک تحت مدیریت شرکت نفت و گاز پارس در بهمن 1376 به شرکت ایرانی پتروپارس در قالب بیع متقابل واگذار شد و راه اندازی این فاز در تیر1382 با همکاری موثر متخصصان و نیروهای کارشناس شرکت ملی گاز آغاز و در 20 آبان سال 1383 رسما مورد بهره برداری قرار گرفت.

در فاز یک روزانه 3/28 میلیون متر مکعب گاز از دو سکوی سر چاهی برداشت وعملیات جدا سازی آب همراه گاز در سکو انجام می گیرد و گاز و میعانات گازی به صورت دو فازی به وسیله یک خط لوله زیر دریایی 32 اینچ به فاصله 105 کیلومتر به خشکی منتقل می شود.

در حال حاضر، روزانه 25 میلیون متر مکعب گاز تصفیه شده توسط یک خط لوله 56 اینچ وارد شبکه سراسری و 40 هزار بشکه میعانات گازی پس از عبور از دوواحد تثبیت میعانات گازی به مخازن ذخیره سازی برای صادرات ارسال می شود.

همچنینH2S جدا شده در واحد شیرین سازی به واحد های بازیافت گوگرد هدایت وروزانه 200 تن گوگرد به صورت دانه بندی شده تولید و توسط کامیون به انبار مکانیزه گوگرد منتقل می شود.

طرح توسعه فازهای 2و3: محصولات طرح توسعه فازهای 2و 3 پارس جنوبی شامل تولید روزانه 56 میلیون متر مکعب گاز ترش از مخزن، 80 هزاربشکه میعانات گازی و 400 تن گوگرد است.

مبلغ قرارداد این طرح توسعه حدود 2میلیارد و 12 میلیون دلار اعلام شده و میزان سهم داخل 32 درصد تحقق یافته است .

عملیات توسعه فازهای 2 و 3 در مهر 1376 به گروه توتال باسهم 40 درصد به عنوان متصدی اصلی توسعه و شرکت های گاز پروم روسیه و پتروناس مالزی (هر یک با 30 درصد سهم ) واگذار شد .

عملیات توسعه این فازهای میدان گازی پارس جنوبی در هفتم سال 1376 به شرکت توتال فرانسه واگذار شد و در شهریور سال 81با همکاری موثر متخصصان و نیروهای کارشناس داخلی به طور کامل راه اندازی و در 26بهمن سال 81 رسما' به بهره برداری رسید .

در اجرای این طرح روزانه 5/56 میلیون مترمکعب گاز از دو سکوی سر چاهی برداشت و به صورت سه فازی شامل گاز ، میعانات گازی و آب به وسیله دو خط لوله زیر دریایی 32 اینچ ازفاصله 105 کیلومتری به خشکی منتقل می شود.

در حال حاضر روزانه 3/53 میلیون متر مکعب گاز تصفیه شده توسط یک خط لوله 56 اینچ وارد شبکه سراسری و 80 هزار بشکه میعانات گازی پس از عبور از دو واحد تثبیت میعانات گازی به مخازن ذخیره سازی برای صادرات ارسال می شود.

همچنینH2S جدا شده در واحد شیرین سازی به واحد های باز یافت گوگرد هدایت و روزانه 400 تن گوگرد به صورت دانه بندی شده تولید و باکامیون به انبار مکانیزه گوگرد منتقل می شود.

طرح توسعه فازهای4و5:محصولات طرح توسعه فازهای 4 و 5 پارس جنوبی شامل تولید روزانه 56 میلیون مترمکعب گاز ترش از مخزن، 80 هزار بشکه میعانات گازی و 400 تن گوگرد، تولیدسالانه یک میلیون تن اتان (به عنوان خوراک پتروشیمی )، تولید سالانه یک میلیون و 50 هزار تن گاز مایع (پروپان و بوتان) 'LPG' به منظور صادرات است.

مبلغ قرارداد توسعه فازهای 4 و 5 حدود 1928 میلیون دلار اعلام شده است و میزان سهم داخل 42 درصد تحقق یافته است .

عملیات توسعه این فازها درمرداد سال 1379 به کنسرسیومی متشکل از شرکت های انی ایتالیا به میزان 60درصد، پتروپارس به میزان 20 درصد، و نیکو به میزان 20 درصد واگذار شد و دربهمن 1383 با همکاری موثر متخصصان و نیروهای کارشناس شرکت ملی گاز به طور کامل راه اندازی شد و در 27 فروردین سال84 رسما' به بهره برداری رسید.

در این طرح روزانه 5/56 میلیون مترمکعب گاز از مخزن برداشت و به صورت سه فازی شامل گاز ، میعانات گازی و آب به وسیله دو خط لوله زیر دریایی 32اینچ به فاصله 100 کیلومتر به خشکی منتقل می شود.

در حال حاضر، روزانه 50میلیون متر مکعب گاز تصفیه شده توسط یک خط لوله 56 اینچ وارد شبکه سراسری و 77 هزاربشکه میعانات گازی پس از عبور از دو واحد تثبیت میعانات گازی به مخازن ذخیره سازی برای صادرات ارسال می شود.

همچنینH2S جدا شده در واحد شیرین سازی به واحدهای باز یافت گوگرد هدایت و روزانه 400 تن گوگرد به صورت دانه بندی شده تولید وتوسط کامیون به انبار مکانیزه گوگرد منتقل می شود.

همچنین در این پالایشگاه،روزانه 2600 تن اتان تولید و توسط یک خط لوله به پتروشیمی جم منتقل می شود وروزانه 2000 تن پروپان و 1200 تن بوتان تولید و پس از ذخیره سازی در مخازن بتونی توسط خط لوله به ایستگاه اندازه گیری و نهایتا بارگیری در بارانداز پتروشیمی برای صادرات منتقل می شود.

طرح توسعه فازهای 6و7و8 :پالایشگاه چهارم گاز پارس جنوبی شامل دو بخش دریایی و خشکی است و در سه فاز با ظرفیت برداشت و فرآوری 110میلیون مترمکعب و برای هرفاز 7/36 میلیون متر مکعب طراحی شده است. بخش دریایی این طرح متشکل از سه سکوی مستقل سر چاهیSPD7،SPD8 وSPD9 شامل 10 چاه برای هر سکوست که توسط سه خط لوله دریایی 32 اینچ به طول 105 کیلومتر ، گاز ترش و میعانات گازی ومحلول گلایکول را به پالایشگاه ساحلی انتقال می دهد.

طبق طراحی، محصولات روزانه این پالایشگاه عبارتند از 104 میلیون مترمکعب گاز ترش خشک ، 170 هزار بشکه میعانات گازی و 5000 تن گاز مایع (پروپان و بوتان) LPG .

براساس طراحی اولیه،روزانه 104 میلیون مترمکعب گاز خشک تولیدی فازهای یادشده توسط خط لوله پنجم سراسری گاز(IGAT5) به طول 516 کیلومتر برای تزریق به چاههای نفت آغاجاری ارسال خواهد شد. همچنین در این پالایشگاه امکان ارسال گاز به پالایشگاه های یکم و پنجم و پالایشگاه جم به عنوان تامین بخشی از خوراک ورودی آنها وجود دارد.

عملیات توسعه فازهای 6و7و8 میدان گازی پارس جنوبی در بهمن 1382 به صورت بیع متقابل توسط کنسرسیومی متشکل از شرکت ایرانی پتروپارس، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، دوشرکت ژاپنیToyo وJGC و شرکتDaelim از کره جنوبی آغاز و در مهر1387 به بهره برداری کامل رسید.

گاز ترش تولیدی از این فازها از طریق یک خط لوله 512 کیلومتری به میدان نفتی آغاجاری در خوزستان انتقال می یابد و به منظورازدیاد ضریب برداشت نفت از مخزن به این میادین تزریق می شود.

همچنین با ارسال گاز ترش فازهای 6و7و8 به پالایشگاههای فاز یک و فازهای 9و10 شرایط برای تولید روزانه 66 میلیون مترمکعب گاز شیرین برای تزریق در شبکه سراسری گاز کشور درفصل سرما مهیاست.

علاوه بر این، برای تامین گاز شیرین مورد نیاز کشور درماههای سرد سال مقرر شده است واحد شیرین سازی گاز فازهای 6و7و8 در قالب یک قرارداد مجزا در جنب پالایشگاه احداث شود.

پروژه های توسعه جدید در پالایشگاه چهارم شامل موارد زیر است:

1-طرح شیرین سازی:با توجه به افزایش رشد اقتصادی کشور و سیاست استفاده از سوخت گازی به جای نفت در جهت کاهش آلودگی و همچنین افزایش رشد مصرف گاز طبیعی،طرح شیرین سازی گاز فازهای 6،7و8 به عنوان طرح توسعه به طرح موجود توسعه فازهای 6،7و8 اضافه و در مجاورت آن واقع در ضلع شرقی به مساحت 5/22 هکتار احداث خواهدشد.تولیدات این طرح، روزانه 102 میلیون مترمکعب(معادل 3600 میلیون فوت مکعب)گاز شیرین است که با احداث شش ردیف شیرین سازی و تولید 1100 تن گوگرد در چهارواحد بازیافت گوگرد برای صادرات انجام می گیرد .

2-طرح ارسال گاز سکوی سلمان:هدف از انجام این طرح ارسال 14 میلیون مترمکعب(معادل 500 میلیون فوت مکعب) درروز گاز حاصل از حوزه سلمان از طریق جزیره سیری به پالایشگاه چهارم است که تامین بخش دیگری از خوراک مورد نیاز پالایشگاه چهارم را به عهده خواهد داشت که پس از تقویت فشار در جزیره سیری از طریق یک خط 32 اینچ زیردریایی به طول 440 کیلومتر به پالایشگاه چهارم ارسال می شود.

با اضافه شدن این گاز به خوراک پالایشگاه چهارم دستیابی به ظرفیت اسمی به میزان 110 میلیون مترمکعب(معادل 3900 میلیون فوت مکعب) درروز محقق خواهد شد./ب

منبع: روزنامه «اطلاعات»