واگیری مغلوبانه از جهاتی شبیه مفهوم "واگیری اجتماعی" و الهام گرفته از آن می باشد. هنگامی  که یک رفتار، نگرش، عقیده و هر امر اجتماعی وانسانی دیگر که ناآگاهانه، سریع و تحت تاثیر هیجانات و احساسات جمعی و یا شایعه از یک فرد یا مجموعه افراد به دیگران سرایت نماید می توان گفت که واگیری اجتماعی رخ داده است. در مقیاسی وسیع تر از یک جامعه،چنانچه واگیری  و سرایت عناصر فرهنگی یا تمدنی از جامعه ای به جامعه دیگر مبتنی بر آگاهی، اختیار و فطرت بشری نباشد آنگاه با "واگیری مغلوبانه" مواجه خواهیم بود.
واگیری و سرایت مغلوبانه یا از راه غلبه نظامی و قدرت مادی یا غلبه جاذبه های ظاهری و یا سفسطه و فریبهای منطق نما به وقوع می پیوندد. هر یک از این سه راه غلبه، ممکن است حداقل یکی از عناصر اختیار، آگاهی و انطباق با فطرت را در خود نداشته باشند. در غلبه نظامی، گروه یا جامعه مهاجم علاوه بر تسخیر یک سرزمین ممکن است قصد تسری اجباری فرهنگ وهویت خود را نیز به ساکنان آن سرزمین داشته باشند. البته برخی هجوم ها وغلبه ها فقط غلبه نظامی است و قوم مهاجم (مانند قوم مغول در حمله به ایران) فاقد یک فرهنگ و تمدن قابل عرضه برای واگیری مغلوبانه می باشد.
هنگامی که یک منظومه فرهنگی با حرکت جوهری خویش به یک تمدن منجر شود و خصوصا اگر این تمدن به عنوان تمدن غالب دوره خود درآید آنگاه به صورت یک پدیده پرجاذبه،عقل آدمها را به چشمشان منتقل می کند وهمزمان با آن، سفسطه پردازی و دلیل تراشی ها برای توجیه حقانیت و نجات بخش بودن آن تمدن وارد عمل خواهند شد. در این وضعیت سفسطه آمیز، یک رابطه غالب و مغلوب به شکل غیرنظامی بوجود می آید که در آن، جاذبه های ظاهری نقش"زر" و سفسطه های منطق نماهمچون "تزویر" عمل می کنند. تاکنون در اکثر رابطه های غالب و مغلوب که میان جوامع شکل گرفته، سه عنصر"زر-زور- تزویر به صورتی مثلث وار فرهنگ و هویت موجود جامعه مغلوب را اسیر خود کرده و موجبات بروز درجه ای از پدیده واگیری مغلوبانه را برای شان فراهم ساخته اند. در این رابطه نابرابر، عنصر "زر" باعث ضعف فطری (پست فطرتی)، "زور" موجب بی اختیاری یا عدم آزادی و "تزویر" باعث ناآگاهی می گردد. به تعبیر دیگر مثلث غالب (زر- زور- تزویر) به دنبال خود، مثلث مغلوب(ضعف فطرت- بی اختیاری وناآگاهی) را خلق و ترسیم می نماید.
واگیری توصیف شده روایت همه جوامعی است که فاقد فرهنگ تمدن زا بوده یا نتوانسته اند فرهنگ خود را به یک تمدن دوران ساز و غالب تبدیل کنند. برعکس این روایت مغلوبانه باید از وضعیتی سخن گفت که روایت گر جوامع مبتنی بر سلطه زیست جهان زر و زور و تزویر است. مصداق کنونی روایت نخست را می توان در متن و حاشیه جامعه خود و جوامع همتایمان ملاحظه کرد. در جهان کنونی، هریک از این سه عنصر سلطه گری را سه دسته از نهادهای بین المللی ( که توسط کشورهای غالب جهانی ساخته شده اند) نمایندگی می کنند. بدین صورت که شرکتهای چندملیتی از راه "زر"، پیمانهای نظامی (مانند ناتو) توسط "زور" و رسانه های جمعی فراملی از مسیر تزویر، جریان واگیری مغلوبانه عصر به اصطلاح توسعه و دموکراسی را پیگیری و تقویت می کنند. با وجود این مثلث غالب جهانی است که ما و همتایانمان همچنان در تله واگیری مغلوبانه گرفتار هستیم.
شاید واگیری مغلوبانه برای برخی از جوامع که تجربه تاریخی تمدن سازی را نداشته اند یک راه غیرقابل برگشت به نظر آید اما تجربه تاریخی بسیاری از جوامع از جمله جامعه خودمان نشانگر امکان حیات تمدنها و زایش و خیزش فرهنگ های جایگزین است. این تجربیات تاریخی باید تجددخواهان را به تعدیل درنگاه محافظه گرا و مطلق اندیش آنها ترغیب نماید. در این راستا ما راهی جز بازگشت به خویشتن الهی و انسانی که همان فطرت یا "خودتکوینی" مان می باشد نداریم. این راه تکوینی، همان پیام های تشریعی توسط پیام آوران الهی است که باید مبنای یک زایش تمدنی و یا حداقل یک تمدن اقتباسی قرار گیرد./ج