خسرو دهقانی*
شورا ها بازتاب مردمسالاری ، تمرکز زدایی واگذاری امور محلی و نظارت بر امور به منتخبین مردم است که در دولت اصلاحات رنگ واقعیت به خود گرفت و قرار بود به تدریج اختیارات آن افزایش یابد. از آنجا که شوراها از سطوح میانی و پایین جامعه می باشند، نیازها، نارسایی ها و پتانسیل های محلی را بهتر درک می کنند و می توانند با مساعدت نیروها و مشارکت نیروهای محلی بهینه تر و با سرعت بیشتری به حل و فصل امور بپردازند و علاوه بر آن شوراها زمینه مساعدی برای ممارست، مردمسالاری وجامعه محوری از پایین به بالا ، حلقه پیوند مناسبی برای اتصال مردم به بدنه حجیم  دولت اند. با چنین پیش فرض هایی بود که نظام شورایی در شهر و روستا پا گرفت. برخلاف آنچه تصور می شد اختیارات شوراها نه تنها افزایش نیافت؛ بلکه با محدود شدن اختیارات شوراهای شهر، نظارت آنها تقریبا بر امور مربوط به شهرداری متمرکز شد. این در حالی است که در یک شهر دهها سازمان و دستگاه دولتی و شبه دولتی وجود دارد که از شمول نظارتی شوراها خارج است و حتی در بسیاری موارد به شوراها به چشم رقیب معارض نیز نگریسته میشود با گذشت حدود پانزده سال از عمر شوراها با اینکه شورای شهر بوشهر دستاوردهای عینی و ذهنی نسبتا مناسبی در حوزه عمومی داشته ولی شورا به دلیل انباشت محدود تجربه و ضعف نهادینگی فرهنگ گفتمان،  همواره با ضعف انسجام درونی و عدم استفاده از تمام ظرفیت های خود نیز مواجه بوده است. کمیسیون های مختلف شورا به دلایلی چند نتوانسته با نخبگان فکری جامعه برای روان سازی بهتر امور ارتباطی ارگانیک و وثیق برقرارکند. انتظار این است که کمیسیونهای اجتماعی، عمرانی و فرهنگی با نهاد های نخبگی و مدنی شهر رابطه ای معنا دار داشته و با همسویی با آنها نوعی رابطه معنا دار برقرار نماید تا از پتانسیل گروه های حرفه ای و مدنی برای حل مشکلات بهره ببرند. البته این نقیصه در مورد شوراهای شهرها و روستاهای دیگرهم به چشم می خورد.
شورا در طی این چند دوره نتوانسته با اقناع ارگانهای نظارتی دیگر نظیر فرمانداری و استانداری به برخی معضلات روزمره مردم نظیر کیفیت نان، وضعیت وخیم فاضلاب شهری و ... همت گمارد و این مشکلات دیرینه را حل کند.  ترکیب شورای جدید که نسبت به شورای قبلی کمتر سیاسی است  و از گروههای مختلف حرفه ای و اجتماعی شکل یافته، این نوید را می داد که با آرامش بیشتری  روند امور را به پیش ببرد ولی بعد از گذشت حدود یک سال از عمر آن علی رغم برخی اقدامات کارآمد، اخیرا در جلسات آن نوعی تنش و عدم انسجام در ارتباط با شهردار به چشم می خورد که باید آن را تا حدودی به ضعف فرهنگ مفاهمه در جامعه نسبت داد. نزاع و اختلاف عقیده در مورد شهرداری، بودجه و ... نه تنها اشکالی ندارد بلکه حتی ضروری است اما آنچه در این رابطه مذموم می نماید نوع برخورد دوطرف در جلسات و استفاده از گفتمان خصومت برانگیز در این زمینه و رسوخ آن به حوزه عمومی است. این نوع رفتارها به شدت مشروعیت، مقبولیت و محبوبیت اعضا را خدشه دار خواهد کرد. با این حال باید پذیرفت که  شوراها نهاد جوانی محسوب می شوند و امید می رود با گذشت زمان و انباشت بیشتر تجارب دموکراتیک و شکل گیری فرهنگ گفتمان و مفاهمه، نتایج عینی و ذهنی آن بیشتر برای جامعه ملموس شود.

  * روزنامه نگار  و مدرس علوم سیاسی دانشگاه ها