واژه "کمپرادور"که برگرفته از زبان پرتغالی ست در اصطلاح به طبقه ای از بورژواهای جهان سومی گفته می شود که نقش یک واسطه و دلال برای انتقال کالاهای مصرفی جهان اول به کشورهای خودشان را دارند.این واسطه گری از یک سو باعث سود بخشی به این دلالهای بین المللی می شود و از سوی دیگر ضعف وعدم توسعه اقتصاد ملی را به علت از میان بردن زمینه های تولیدات داخلی به دنبال دارد. در کشور خودمان این کمپرادور  پس از اجرای اصلاحات ارضی که باعث در هم شکستن بورژوازی بومی و سنتی گردید پا به عرصه وجود گذاشت و دوره ای از وابستگی و ضعف اقتصاد ملی را به ارمغان آورد.
در شرایط کنونی روابط میان جوامع که عناصر وعوامل غیراقتصادی نیز نقش تعیین کننده ای به دست آورده اند ما می توانیم با الهام از این مفهوم، نوع دیگری از کمپرادور را شناسایی کرده و وارد ادبیات علوم اجتماعی نماییم. این کمپرادور که غیراقتصادی می باشد، نقش اصلی اش همانند کمپرادور اقتصادی، واسطه بودن و انتقال دادن است اما با این تفاوت که آنچه از مسیر آن انتقال می یابد ممکن است انگیزه سودجویی نداشته و شامل ابعاد معنوی یا نرم افزاری یک جامعه یعنی فرهنگ آن گردد.
فرهنگ در نزد جامعه شناسان جدید به عنوان یک عنصر محوری و اساسی در کنار دیگر سرمایه های انسانی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در نظر گرفته شده و لذا امروزه برخلاف مارکسیسم اولیه، فقط براقتصاد به عنوان تنها عامل تاثیرگذار بر انسان و جامعه تاکید نمی گردد. بنابراین باید در تحلیل و تبیین تعاملات و روابط بین المللی، به سایر سرمایه ها وانتقال نابرابر و نامطلوب آنها از جمله فرهنگ نیز توجه به عمل آید. با این توصیف مامی توانیم به تعداد سرمایه های مورد انتقال در روابط میان جوامع، کمپرادور یا واسطه داشته باشیم و لذا همانطور که کمپرادور یک سویه ی اقتصادی وجود دارد که جهان سوم (یاکشورهای توسعه نیافته و کمتر توسعه یافته) را به جهان اول (یا کشورهای توسعه یافته با سابقه استعماری) ربط ناعادلانه می دهد، نوع دیگری از کمپرادور نیز وارد عمل شده است که دست اندرکار انتقال سرمایه ی فرهنگی و سیاسی میان دو دسته از کشورها می باشد. در این انتقال، فرهنگ و سیاست ملی برخی جوامع در معرض تهاجم وآسیب شدید قرارمی گیرند که نهایتا ممکن است یک توسعه ناقص و ناپایدار را نصیب آنها سازد.
هرچند انتقال (یاتزریق!) معکوس سرمایه های فرهنگی و سیاسی کشورهای "توسعه یافته استعمارگر" به جوامع توسعه نیافته و کمتر توسعه یافته تحت عنوان رشد سیاسی و ایجاد دموکراسی و توسعه صورت می گیرد اما نتیجه عملی آن، زمینه سازی برای ایجاد و تقویت کمپرادور اقتصادی و نیز تداوم بخشیدن به ارتباط استعماری در شکلهای نو وفرانو در زمینه فرهنگی و سیاسی خواهد بود. کارگزاران این نوع کمپرادور(خصوصا در جامعه ایران) طیفی از روشنفکران، نویسندگان وهنرمندانی می باشند که برخی ازآنها بطور افراطی خواهان در جازدن و ماندن کشور در دوره ی ترجمه بوده و تمسک به شعار ایدئولوژیکی"یا مدرنیته یا هیچ" را فرا راه خویش قرار داده اند.
برخلاف نظر مبلغان این رویکرد یعنی "یا مدرنیته یا هیچ"، باید گفت که عرصه فرهنگ، عرصه تکثر و تنوع است و ما نیز در کنار دیگر فرهنگها دارای فرهنگ خاص خود هستیم و بنابراین نباید به بهانه ی توسعه و پیشرفت، نقش یک کمپرادو رودلال (که صرفا مترجم ومنتقل کننده است) را برای ریشه زدایی خودمان بازی کنیم. علاوه بر این ما اکنون در مرحله ای از تجربه ی تاریخی قرار گرفته ایم که باید از کمپرادور اقتصادی و پیامدهای نامطلوب آن در جهت پرهیز از نوع غیر اقتصادی اش که اثرات نامناسب ریشه ای و زیربنایی تری دارد عبرت بگیریم واندیشه خود را همسو با رویکرد خوداتکایی و خودباوری و در جهت غنای فرهنگی و سیاسی درون زا بکار بندیم. /ج