اتحاد جنوب: زن حق دارد قبل از تمکین، مطالبه مهر کند، حتّى اگر شوهر قدرت پرداخت مهریه را نداشته باشد و در صورتی كه مهر تعیین نشده و عقد به علت عیب عنن (عدم توانایی جنسی مرد) فسخ شود، زن مستحق نصف مهر المثل است.

پس از ازدواج، رابطه زوجیت بین طرفین ایجاد و حقوق و تكالیفی برای طرفین مقرر می‌شود از جمله آن تكالیف مهریه می‌باشد.

در این مقاله موارد تعلق نصف مهر و نحوه وصول مهریه را اجمالا بررسی می کنیم و در ادامه به طرح چند پرسش و پاسخ می پردازیم:


موارد تعلق نصف مهر

1ـ موردی كه در عقد، مهر معین شده یا بعد از عقد تعیین شده است و قبل از نزدیكی طلاق صورت گیرد زن مستحق نصف مهر المسمی خواهد بود. (1092 قانون مدنی)

2ـ در صورتی كه مهر تعیین نشده و عقد به علت عیب عنن (عدم توانایی جنسی مرد) فسخ شود، زن مستحق نصف مهر المثل است.

 
نحوه وصول مهریه:

1- طرح دعوی در دادگاه: با تقدیم دادخواستِ مطالبه مهریه به استناد دلائل و مدارك از جمله سند ازدواج به دادگاه، حكم پرداخت مهریه و اجرائیه صادر و به محكوم علیه ابلاغ و اجرا می‌شود، همزمان می‌تواند تقاضای تأمین مهریه را هم بكند تا این كه وصول آن سهل‌تر باشد.

2- از طریق اجرای ثبت: در مورد اموال منقول مثل پول و سكه، مرجع صدور اجرائیه، دفتر خانه‌ ازدواج كه سند ازدواج را تنظیم كرده‌ می‌باشد، در مورد اموال غیرمنقول اگر ملک در دفتر املاک ثبت شده توسط دفترخانه ای که سند را تنظیم کرده اجرائیه صادر می‌شود ولی اگر مال ثبت نشده باشد باید از طریق دادگاه اقدام نمود.
سۆال: به قیمت امروزی مهریه حضرت زهرا چه مقدار می باشد لطفاً با دلیل ذكر نمایید؟

جواب: در زمان ظهور اسلام و تا مدتی بعد از اسلام دو نوع سكه هرقلی و كسروی از روم و ایران به صورت درهم و دینار در عربستان رایج بوده است. و در زمان عبدالملك به راهنمایی امام باقر ـ علیه السلام ـ اولین سكه اسلامی ضرب گردید. وزن دینار همواره ثابت و برابر یك مثقال 18 نخودی طلا بوده است كه وزنی در حدود 515/3 گرم داشته است اما وزن درهم متفاوت بوده برخی از دراهم 20 قیراط (قیراط معادل وزن سه دانه متوسط جو است) بعضی 12 و برخی 10 قیراط نقره بوده است. وزن درهم مسكوك در زمان عبدالملك 6 دانق بوده كه 4/2 گرم می شود و اگر با نخود بسنجیم 6/12 نخود برابر 4607/2 گرم می شود. امّا رابطه ارزش دینار و درهم در زمان صدر اسلام هر دینار برابر ده درهم بوده است و این معنی را می توان از بعض روایات به دست آورد كه از جمله آن صحیحه عبدالرحمن بن حجاج است: كان علیٌ ـ علیه السلام ـ یقول: الدیه الف دینار و قیمه الدینار عشره دراهم ؛ دیه كامل هزار دینار است و هر دینار برابر ده درهم می باشد. به هر حال بنابر صحیحه عبدالرحمان بن حجاج و غیر آن معادل ارزش 500 درهم مهریه حضرت زهرا ـ علیها السلام ـ برابر 50 دینار 18 نخودی طلا و 5/37 مثقال صرفی طلا می گردد. (جامع المسائل آیة الله فاضل لنکرانی ره، ج2، ص432، س1284)

 
برخی احکام مهریه مطابق با فتاوای امام خمینی(ره) و آیة الله خامنه ای دام ظله:


1-آیا مهریه به زنی که ازدواج موقت کرده تعلق می گیرد یاخیر؟

پاسخ – بله تعلق می گیرد و جزو شرایط اینگونه ازدواج قرار دادن مهریه است. در ازدواج دائم قرار دادن مهریه شرط نیست . یعنی اگر مرد و زنی ازدواج دائم کردند و مهریه قرار ندادند، عقد آنها صحیح است. اما در ازدواج موقت حتماً باید مهریه قرار داد. بنابراین زن حق گرفتن آن مهریه را نیز دارد.
2-آیا ما می توانیم از خانه ی شوهرمان خیراتی برای پدرمان بدهم؟ با احتساب اینکه همه ی ما از شوهران مان مهریه طلب داریم .

پاسخ – شما درست می گویید که مهریه را از شوهرتان طلب دارید .اگر شوهر بتواند مهریه را بپردازد و مطالبه ی مهریه مشکلی در زندگی شما ایجاد نکند، شما می توانید مهریه یا قسمتی از مهریه را از او طلب کنید و برای امور خیر از آن استفاده کنید. اما چون مهریه را طلب دارید نمی توانید بدون اجازه شوهرتان برای پدرتان خیرات کنید . شما در صورتی می توانید خیرات کنید که بدانید شوهرتان راضی است یا اینکه از او اجازه بگیرید. در ضمن اگر از اموال خودتان باشد اشکالی ندارد.


3-مردی که در نامزدی بمیرد، آیا به نامزد او مهریه تعلق می گیرد؟

پاسخ – اگر نامزدی قبل از عقد است، مهریه یه این خانم تعلق نمی گیرد .ولی اگر آنها در دوران عقد بوده اند ولی هنوز عروسی نکرده باشند، به این خانم نصف مهریه تعلق می گیرد.


4-اغلب مهریه ها توسط مردها قابل پرداخت نیستند، آیا این عقدها صحیح هستند؟

پاسخ – بعضی از فقها فرموده اند که مهریه ی خیلی زیاد که شوهر توانایی پرداخت آن را در حال و آینده ندارند اشکال دارد و بعضی می فرمایند که اشکال ندارد ولی باید در آینده بپردازند. مستحب است که مهریه کم باشد.

 
چند پرسش و پاسخ در مورد احکام مهریه از محضر حضرت آیة الله مکارم شیرازی دام ظله:


1ـ مهریه زنی که 30 سال پیش ازدواج کرده چگونه محاسبه می شود؟

با در نظر گرفتن نرخ تورم متوسط اشیاء مختلف محاسبه و پرداخت می شود و می توانید از بانک مرکزی بپرسید.


2ـ در صورتى که داماد به خاطر عدم بکارت، نکاح را فسخ کند چه مقدار از مهریه را باید بپردازد و در صورت تدلیس از چه کسى مى تواند بگیرد؟

در صورت شرط بکارت یا هر شرط کمال و عدم نقص ـ خواه به صورت ذکر در عقد باشد یا قبل از آن ـ چنانچه خلاف آن ثابت شود حقّ فسخ دارد و هرگاه دخول حاصل نشده باشد، مهر به کلّى ساقط است و اگر حاصل شده باشد، مهرالمسمّى پرداخته مى شود سپس از کسى که تدلیس کرده مى گیرد.


3ـ اگر زنى مهریّه خود را مهرالسّنه قرار دهد، آیا معادل آن را طلب دارد یا مهرالمثل را؟

چنانچه طرفین مى دانسته اند که مهرالسّنه طبق مشهور پانصد درهم (نقره) است اشکالى ندارد و باید با پول رایج حساب کنند، اما اگر هر دو یا یکى آگاه نبوده اند احتیاط آن است که در مورد مقدار مهر با هم مصالحه کنند.


4ـ مهرالسّنه چیست و ارزش فعلى آن چقدر است؟

مهرالسّنه طبق مشهور پانصد درهم نقره است و قیمت دقیق آن را مى توانید از زرگرها سۆال کنید.

5ـ هرگاه زن جز به گرفتن مهر، حاضر به تمکین نباشد و شوهر قادر بر اداى مهر نباشد و در عین حال مى گوید: طلاق نمى دهم و تا پایان عمر نفقه مى دهم حکم این مسأله چیست؟

اولا; زن حق دارد قبل از تمکین، مطالبه مهر کند، حتّى اگر شوهر قدرت پرداخت مهریه را نداشته باشد.

ثانیاً; اگر شوهر مهر ندارد باید نفقه را بدهد.

ثالثاً; اگر این امر مدّتها ادامه یابد و باعث ضرر و زیان زوجه یا عسر و حرج شدید او شود حاکم شرع مرد را وادار به طلاق مى کند و اگر طلاق نداد حاکم شرع طلاق مى دهد و نصف مهر برذمّه زوج مى ماند تا وقتى که قدرت پرداخت پیدا کند./ب1

میگنا