رضا شبانکاره:سعید سبزيان، لیسانس و فوق لیسانس خود را در ادبیات انگلیسی گرفته و اکنون نيز دانشجوی دکترای نظریه ادبی و بلاغت در دانشگاه واترلو کانادا است. وی موضوع معلولیت را نخستین بار در مصاحبه ای دیگر آغاز کرد. سبزيان در اين گفت و گو بر تجسم معلولیت در ادبیات، هنر، و اجتماع اشاراتی داشت و بر لزوم گسترش نقد و اصلاح نگرش عمومی نسبت به معلولیت تاکید دارد. اين گفت و گو را كه رضا شبانكاره با اين لوگولو‍ژيست انجام داده، صرفن بر دامنه ادبي، هنري و حوزه ي عمومي و اجتماعي ي این موضوع، يعني "معلوليت" تمركز دارد.

هامون:  شما در گفت و گويي بيان داشته ايد، بايد ناشران، فيلم سازان، داستان نويسان، و هنرمندان را تشويق كرد كه به "نهضت هنري معلوليت" بپويندند، به گمان شما ضرورت  پرداختن به اين مهم چيست؟ و در وهله ي دوم چه گونه مي توان به اين مهم دست يازيد؟
ضرورت این موضوع در این است که معلولان قشر بزرگی از جامعه هستند که مانند مبارزان سیاسی نباید دیده شوند. آنها یک گروه واقعی هستند که در هر خانواده ای لاجرم وجود دارند و اکنون در میان ما زندگی می کنند. متون ادبی، شعر، داستان، و فیلم ها و حتا سخنرانی افراد سیاسی، حاکی از تصاویر و واژگانی است که به مردم و به معلولان القا می کند، که این افراد ناتوان هستند. این هنرمندان، شاعران و سیاسیون درکی از سیاست بدن ندارند و نمی دانند متون چه تاثیری در موازنه قدرت دارد وقتی كه درباره ي موضوع  معلولان بحث مي كنند.
آنچه من در مصاحبه دیگری اشاره کرده ام و در اینجا نيز تصریح می کنم این نیست که نویسندگان و سایر افراد متونی شعاری و سیاسی یا جنبشی برای اقلیت ها بسازند. من می گویم اگر کسی معلول است باید با اشتیاق و با اعتماد به نفس درباره معلولیتش بنویسد، مثلن کسی که پرستار است اگر داستان بنویسد تجربه های خوبی درباره موضوعات بیمارستانی دارد، یا کسی که معلم است مانند "جلال آل احمد" دیدگاه خیلی عمیقی به موضوعات خودش دارد، بنابراین هنر عمیق تر و زیباتری تولید می کند. در این میان خوب است ناشران هم همان گونه که بیانیه می فرستند که شعر زنان را در یک مجموعه منتشر می کنند، فراخوان هایی در این زمینه هم بدهند. من دوستانی داشته ام که شاعران خوبی هستند، ولی در شعرشان یا در زندگی وبلاگی (سايبريك) و روزنامه يی شان، معلولیت ِ خود را پنهان می کنند. زنان اگر در دهه های گذشته نمی گفتند که چه ستم هایی بر آنها می رفته، فروغ فرخزاد و غزاله علیزاده و پارسی پور اگر نشان نمی دادند که زن بودن به چه معناست، ما اکنون باید مانند قدیم می دیدیم، مردها 4 زن داشته باشند و به زنان نيز اجازه معاشرت اجتماعی ندهند.

در نگاه به معلولیت حداقل از سه روش استفاده می شود:
1) سبک واقع گرا. (که به کلی مساله دار است و به علت جاه بینی و استفهام نویسنده از واقعیت به این هم نمی شود به عنوان ترسیم حقیقت اتکا کرد)
2) سبک شگرف. (تجسم معلولیت به مانند حیرت و اعجوبگی، و ترسناکی و شرارت و تقدس)
3) سبک احساسی و رمانتیک. (مثلن نمونه بارزش تحسین معلولانی است که کارهای ساده انجام می دهند و آنها را مانند الگو و مانند قهرمان تصویر می کنند. نمونه های این ها در شعر و در رمان فراوان است.)

هامون:  تعريف شما از "معلوليت" چيست و آيا در پژوهش اتان بازتعريفي از واژه معلوليت به دست داده ايد؟
اجازه دهید در همین آغاز، یک سوتفاهم فرضی را از بین ببرم. استدلال های من درباره نامگذاری ها و استعلام معلولیت نباید به این معنا باشد که ما هویت معلولیت را "صرفن" یک مناقشه زبان شناختی و واژگانی می دانیم. اینجا فرصت زیاد نداریم که وارد مباحث فلسفه زبان شویم و این که چگونه زبان، آگاهی و ذهنیت ما را شکل می دهد و ما چگونه به واسطه ی "اَعلامی" که برای پدیده ها داریم جهان را می شناسیم؛ و این که من به این باور هستم که زبان، ذهنیت ما را شکل می دهد و البته باید از این جبر ِ پیشینی، خویش را رها کنیم.
 اکنون بگذارید با واژه معلولیت شروع کنم. به نظرم استفاده از کلمه عربی معلولیت مساله دار است برای اینکه از ریشه "علت" گرفته شده و تا زمانی که مشخص نکنیم این "علت" در کجا ریشه دارد، هر گونه تحقیق نظری درباره معلولیت از آرمان حقوق بشری اش دور می ماند و اسیر دیدگاه های حاکم بر گفتمان معلولیت خواهد بود. در تاریخ اندیشه ی شرق و غرب، معلولیت را به خود ِ فردی نسبت داده اند که امکان فعالیت برای او به واسطه تقسیم ناعادلانه فرصت ها، از وی سلب شده است.
مبنای اعتراض من به این واژه در این است که با رجوع به تاريخ گذشته و امروز، "علت" را در خود فرد "معلول" دیده اند. استدلال من این است که باید "معلولیت" را با این معنا به کار ببریم که دیگران، یعنی اجتماع، نهادهای تولید دانش از جمله هنر، رساله های عالمان، تاریخ، دین، ادبیات و پزشکی، مسوول حاشیه يی کردن افراد معلول بوده اند. تعریف بازنگرانه ی من تقریبن چیزی در راستای تعریف "سازمان ملل" و "حقوق بشر" است که معلولیت را نوعی تحمیل کناره گیری می داند و من هم به این باور هستم. این مقداری وضعیت را روشن تر می کند: معلولیت یعنی تحمیل کناره گیری از قدرت، از دسترسی به شغل برابر، به زندگی برابر، به رفت و آمد و ترافیک برابر، به توان گردش و دستیابی و دسترسی برابر به سازه های معماری و شهرسازی.

اگر کسی به سبب نوعی دشواری در کارکرد های بدنی قادر به دستیابی به موارد نامبرده نباشد،معنایش این نیست که او ذاتن با ساختارهای فیزیکی مشکل دارد، بل که ساختار موجود به گونه يي شكل گرفته، که آن شخص را به معلول تبدیل کرده است و من به کل ِ این جریان تحمیلی، "تعلیل" می گویم و
برایم معلول کسی است که ناتوانی، ناکارایی، و انزوای کار و مشارکت را بر او تحمیل کرده اند. روشن تر بگویم، معلول کسی است که به واسطه ی عدم دسترسی به قدرت برنامه ریزی سیاسی و شهری از این امکان محروم شده تا به نسبت نیاز جسمی اش مشاغل را تعریف کند، نحوه دسترسی به طبقات ساختمان را طراحی کند، و تعریف کند چه کسی به اضطرار ِ ساختار جسمی اش، باید به چه کاری اشتغال داشته باشد.

هامون: اگر باز بپردازيم به موضوع "نهضت هنري معلوليت" يا "ابداع ادبيات معلوليت" و... كه خودتان مطرح كرده ايد، به گمان شما نيازي به فاصله گذاري فعاليت هاي نخبه گرا و هنري در اين كار و حوزه ي فعاليت هاي مدني و حوزه ي عمومي نسبت به معلوليت نيست؟

بگذارید اکنون که در ابتدای نقد ادبی معلولیت در ایران هستیم این تصور یا سوتفاهم را از بین ببریم: ما در صدد "ابداع" ادبیات معلولیت نیستیم، چون ادبیات معلولیت به قدمت تاریخ نوشتاری ایران وجود دارد. "شاهنامه ِ فردوسي" سراسر معلولیت است و شمشیرزنی؛ تاریخ شیعه، همه اش مبارزه است و قهرمانانی دارد که مردم تصاویر معلولیت آنها را در تکیه ها و در خانه ها و در داخل اتومبیل هایشان دارند. حداقل تجسم ابوالفضل در ادبیات داستانی ایران شاید یکی از پر تکرار ترین ایماژهای معلولیت باشد. به اعتقاد من باید در "رودکی" گشت و دید چه گونه معلولیت او در شعرش تاثیر گذاشته؟ یا باید در شعر شاملو جست و جو کرد که وقتی به دیابت مبتلا بود و پایش را هم از دست داده بود، چه گونه جهان را می دید. اگر او بیماری داشت به چه دلیل از آن ننوشت؟!
من این را هم لازم می دانم که اشاره کنم که نوشتن از معلولیت، صرفن با واژه های بیمارستانی توام نیست. گاهی معلول چنان قادر است با استعاره و تشبیه و مجاز و انواع و اقسام صناعات ادبی درباره معلولیت بنویسد که درک آن صرفن کار خواننده و منتقد متبحر باشد.