*نسرین غلامزاده

شعار سال 2013 : موانع را بشكنيد، درها را باز كنيد: بسوي جامعه اي فراگير براي همه
بيش از يك ميليارد نفر ( معادل 15/0 )جمعيت كل جهان با معلوليت زندگي مي كنند (به عنوان بزرگترين و مشكل دارترين گروه) كه اكثريت آنها در كشورهاي در حال توسعه اند.
در سرتاسر دنيا، افراد داراي معلوليت با انواع موانع فيزيكي، اجتماعي، اقتصادي و نگرشي روبه رو هستند كه آنان را از مشاركت كامل و موثر در جامعه به عنوان اعضايي برابر بي بهره مي كند.
اکثریت افراد دارای معلولیت به طور نامتناسب جزء فقيرترين افراد در جامعه بوده و از دسترسي برابر به منابع پايه اجتماعي از جمله آموزش، استخدام، مراقبت هاي بهداشتي و بهره مندي از سيستم هاي حمايتي، اجتماعي، رفاهی و قانوني محروم هستند. هم چنين افراد معلول از بالاترين ميزان مرگ و مير برخوردارند.عليرغم چنين وضعيتي، پديده ناتواني در دستور كار برنامه توسعه فراگير و فرآيندهاي آن به نحو بارزي مغفول مانده است.
طي سالهاي اخير، نهضت بين المللي ناتواني پيشرفت خارق العاده اي نموده است. به ويژه در سال 2006 با پذيرش كنوانسيون حقوق افراد معلول اين امر بسيار بارز بوده است. كنوانسيون حقوق معلولان نتيجه ده ها سال كار سازمان ملل در جهت تغيير نگرش ها و رويكردها به ناتواني بوده كه به منظور نيل به مشاركت و برابري كامل افراد معلول در جامعه تلاش مي كند. كنوانسيون در پي استفاده از ابزار حقوق بشر با ابعاد توسعه اي و شفافيت است. گرچه براي تحقق يافتن برابري و مشاركت افراد معلول ، آنها مي بايست در فرايندهاي توسعه جهاني ملحوظ گرديده و مهم تر از آن در خروجي برنامه سال 2015 و سالهاي بعد در نظر گرفته شوند.
هدف کنوانسيون، ارتقاء، حمايت و تضمين بهره مندی برابر و کامل افراد دارای معلوليت از کليه حقوق بشر و آزاديهای بنيادين و ارتقاء احترام نسبت به منزلت ذاتی آنها می باشد.
افراد دارای معلوليت شامل کسانی می شوند که دارای نواقص طويل المدت فيزيکی، ذهنی، فکری و يا حسی می باشند که در تعامل با موانع گوناگون امکان دارد مشارکت کامل و موثر آنان در شرايط برابر با ديگران در جامعه متوقف گردد.
اصول کنوانسيون حاضر عبارتند از:
الف) احترام به منزلت ذاتی، خود مختاری فردی شامل آزادی انتخاب و استقلال افراد ب) عدم تبعيض پ) مشارکت کامل و موثر و ورود در جامعه ت) احترام به تفاوتها و پذيرش افراد دارای معلوليت بعنوان بخشی از تنوع انسانی و بشريت ث) برابری فرصتها ج) دسترسی چ) برابری بين زن و مرد ح) احترام به ظرفيتهای قابل تحول کودکان دارای معلوليت و احترام به حقوق کودکان دارای معلوليت در جهت حفظ هويتشان.
دولتهای عضو متعهد می گردند تحقق کليه حقوق بشر و آزاديهای بنيادين برای تمامی افراد دارای معلوليت را بدون هر گونه تبعيض بر مبنای معلوليت تضمين و ارتقاء دهند. بدين منظور ، دولتهای عضو متعهد می گردند.
الف) تمامی تدابيرقانونی ، اداری و ساير تدابير را در جهت اجرای حقوق برسميت شناخته شده در کنوانسيون حاضر را اتخاذ نمايند.
ب) تمامی تدابير مقتضی از جمله قانونگذاری ، بمنظور تغيير و يا الغای قوانين موجود ، مقررات ، آداب و رسوم و اعمالی که موجب ايجاد تبعيض عليه افراد دارای معلوليت می شود را اتخاذ نمايند
پ) حمايت و ارتقاء حقوق بشری افراد دارای معلوليت را در تمامی سياستها و برنامه ها مد نظر قرار دهند.
ث) تمامی تدابير لازم جهت حذف تبعيض مبتنی بر معلوليت توسط هر فرد ، سازمان يا تشکيلات شخصی را بکار گيرد.
ج) پژوهش و توسعه کالاها ، خدمات ، تجهيزات و کالاهای منطبق با طراحی جهانی مطابق با اصل 2 کنوانسيون حاضر را انجام و يا ارتقاء بخشد.
چ) پژوهش و توسعه را انجام يا ارتقاء بخشيده و دسترسی و استفاده از فناوريهای جديد شامل فناوری اطلاعات و ارتباطات ، کمکهای ترددی ، وسايل و فناوريهای امدادی جهت افراد دارای معلوليت با لحاظ اولويت به فناوريهای با هزينه مناسب را ارتقاء بخشد.
ح) اطلاعات قابل دسترس در مورد کمکهای ترددی ، وسايل و فناوريهای امدادی شامل فناوريهای نوين و ساير اشکال امدادی ، خدمات و امکانات حمايتی را جهت افراد دارای معلوليت ، تامين نمايد.
خ) آموزش کارکنان و متخصصانی که با افراد دارای معلوليت در زمينه حقوق به رسميت شناخته شده در اين کنوانسيون در تعامل باشند.

نشست عمومي سازمان ملل تاكيد دارد دست يابي حقيقي به اهداف توسعه هزاره سوم و نيز ساير اهداف مورد توافق بين المللي نيازمند يكپارچگي و شامل سازي حقوق ، بهزيستي و نيز چشم انداز افراد معلول در روند توسعه ملي ، منطقه اي و بين المللي است. به منظور نيل به اهداف مذكور، در سال 2011 تصميم گرفته شد گردهمايي يك روزه اي در سطح عالي در خصوص " ناتواني و توسعه" با شركت روساي كشورها و با موضوعيت " پيش بسوي برنامه توسعه فراگير ناتواني تا سال 2015 و پس از آن " برگزار گردد. اين گردهمايي فرصت تاريخي در برنامه جهاني  توسعه براي مشخص نمودن مسير واقعي ناتواني فراهم خواهد ساخت تا تعهد بين المللي را براي جامعه فراگير براي افراد كم توان معطوف كرده و تغييرات واقعي و اقدام مشخص در زمينه زندگي افراد داراي معلوليت را تحكيم بخشد. نتيجه چنين نشستي كه در سپتامبر 2013 برگزار گرديده به طور فشرده منجر به ارائه سندي مبتني بر اقدام شده كه به نوبه خود تدوين خط مشي راهنما را بدنبال داشته و موجب تقويت تلاش هاي جهاني براي اطمينان از دسترسي و فراگير شدن تمامي جنبه هاي اجتماعي و توسعه اي، براي افراد معلول مي گردد.
هم اكنون زمان آن فرا رسيده كه موانع شكسته شده و درها باز شوند براي تحقق جامعه اي فراگير براي همه
*نسرين غلامزاده، كارشناس امور توانبخشي تنگستان