«تهران امروز» نوشت:خبر كوتاه است،مرگ سالي 150 هزار ايراني با هفت منشا مشترك،خبري نيست كه بتوان به راحتي از كنار آن گذشت.مرگي كه به دليل سبك غلط زندگي ايراني‌ها بلاي جان آنها شده است.در محل كار كه نشسته‌ايد،از ميان همكارانتان تعدادي ديابت دارند،عده‌اي از فشار خون بالا خسته شده‌اند،ديگري نفسش بالا نمي‌آيد،بس كه سيگار مي‌كشد و ديگري از چاقي رنج مي‌برد.اينها به عدم توجه دولت و دستگاه‌هاي مربوطه برنمي‌گردد يا اگر آنها هم مقصر باشند،اين بار نمي‌توان نقش مردم را در عدم توجه به سلامت خودشان ناديده گرفت، وقتي بزرگ‌ترين تفريح اين روزهايشان رفتن به رستوران و زدن يك چلوكباب چرب به بدن است يا خوردن سوسيس و كالباس و پيتزا كه ديگر نيازي به ثابت كردن ضررهايش نيست.

شايد وزارت بهداشت تا حدودي در مورد بيماري‌هاي واگيردار تاكيداتي داشته است،اما در مورد بيماري‌هاي غيرواگيردار تعريف مشخصي توسط وزارت بهداشت انجام نشده است؛ بيماري‌هايي كه باعث مرگ مي‌شوند،بي‌آنكه ايراني‌ها به آن توجهي كنند.«در شرايط گذار اپيدميولوژيك بيماري‌ها،هفت عامل خطر منشأ بيش از 150 هزار مرگ سالانه در كشور معرفي مي‌شوند،عواملي كه مردم كم و بيش با آنها آشنا هستند؛سيگار،قليان،تغذيه ناسالم،كم تحركي، چاقي، فشار خون، قند خون بالا و كلسترول خون بالا.»

اين گفته‌هاي دكتر بهزاد دماري،مشاور معاون بهداشت و رئيس واحد بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت در گفت‌وگو با ايسنا است. به گفته دكتر دماري،بر اساس مدل‌سازي انجام شده، تا سال 1404 حدود 70درصد بيماري‌هاي كشور به حوزه بيماري‌هاي غيرواگير مربوط است و مابقي آن به حوادث و بيماري‌هاي واگير از جمله «اچ‌اي‌وي» خواهد بود.

وي ضمن تاكيد بر لزوم تلاش جهت كنترل عوامل خطر اين بيماري‌ها،ادامه داد: ايران نيز مانند ديگر كشورهاي در حال توسعه سه نوع اپيدمي بيماري را در خود جاي داده است؛ اپيدمي بيماري‌هاي غيرواگير، اپيدمي بيماري‌هاي واگير نظير ايدز و هپاتيت و اپيدمي مسائل و آسيب‌هاي اجتماعي. اين سه نوع اپيدمي روي يكديگر اثر هم افزايي دارند. بر اين اساس به منظور انجام مداخلات اثربخش روي هر يك از اين مسائل و بيماري‌ها، لازم است همزمان اقدامات مربوطه در ساير موارد نيز به كار گرفته شود؛ چرا كه در غير اين صورت مداخلات كم اثر خواهد بود.

به عنوان مثال در فرد مبتلا به آسيب‌ اجتماعي اگر در زمينه كاهش اين آسيب وي اقدامي صورت نگيرد، نمي‌توان مداخله موثري هم درباره بيماري‌هاي غيرواگير وي انجام داد.وي بيماري‌هايي نظير سرطان‌ها، ديابت، فشار خون، چاقي، بيماري‌هاي ژنتيكي، آسم، بيماري‌هاي دهان و دندان، بيماري‌هاي كليوي و اسكلتي - عضلاني را از جمله مهم‌ترين بيماري‌هاي حوزه غيرواگير خواند و گفت: جهت كنترل اين بيماري‌ها از سال‌هاي گذشته برنامه‌هاي متعددي آغاز شده است.از جمله اين برنامه‌ها مي‌توان به غربالگري و مراقبت ديابت، فشار خون و پيشگيري از پوسيدگي دندان در كودكان اشاره كرد كه حداقل 30 درصد جمعيت كشور را تحت پوشش دارند.»

در زمينه سبك غلط زندگي ايرانيان و شيوه‌هاي غلط تغذيه ايرانيان دكتر سيامك مره صدق،نماينده مجلس نهم و عضو كميسيون بهداشت به تهران امروز مي‌گويد: «سبك سالم زندگي از فعاليت‌هاي بين بخشي است،كه فقط در عملكرد وزارت بهداشت خلاصه نمي‌شود.وزارت كشاورزي،بخش‌هايي كه در امر بازرگاني كار مي‌كنند،وزارت ورزش و جوانان،وزارت مسكن و شهرسازي و شهرداري‌ها همه اينها در ايجاد بستر لازم براي جلوگيري از بيماري‌هاي غيرواگير نقش دارند.تا وقتي كه شهرهاي ما از سوخت‌هاي فسيلي آلوده مي‌شود،تا وقتي كه در قهوه خانه‌ها استفاده از قليان آزاد است كه مي‌تواند ضررهايي به مراتب بيشتر از سيگار داشته باشد،تا زماني كه بهاي دخانيات در كشور از هزينه يك ساعت استخر ارزان‌تر است،اينها همه باعث مي‌شوند در واقع نوع تفريحات جوانان ما به سمت تفريحات ايستا و كمتر سالم تغيير پيدا كند،اين مسائل نياز به يك فعاليت بين بخشي دارد.

وزارت بهداشت به تنهايي نمي‌تواند اوقات فراغت جوانان ما را پر كند،وزارت بهداشت به تنهايي نمي‌تواند جلوي عرضه قليان در قهوه خانه‌ها را بگيرد. در دولت قبلي با اين كه مصوبه‌اي هم در اين زمينه وجود داشت،منتهي به انحاي مختلف قهوه خانه‌ها از زير بار اجراي عدم عرضه قليان فرار كردند،متاسفانه در حال حاضر استفاده از بدترين نوع قليان،كه تنباكوهاي عطري است،در بين برخي از جوانان و حتي نوجوانان ما به يك خرده فرهنگ تبديل شده است،كه آثار سو بسيار شديدي دارد.به صورت علمي ثابت شده است كه يك دفعه استفاده از قليان مانند مصرف يك پاكت سيگار مي‌تواند بيماري زا باشد.»

در همين زمينه دكتر دماري، هفت عامل خطر را منشا بيش از 150 هزار مرگ در سال عنوان كرد و گفت: اين هفت عامل، عواملي هستند كه همه مردم كم و بيش با آنها آشنا هستند. سيگار از جمله اين عوامل خطر است؛ اين درحاليست كه حدود 15 درصد مردم كشور يعني حدود 5 ميليون و 300 هزار نفر استعمال سيگار دارند كه البته با اضافه كردن قلياني‌ها، آمار افرادي كه استعمال دخانيات دارند، بالاتر مي‌رود.وي تغذيه ناسالم، كم تحركي، چاقي، فشار خون، قند خون بالا و كلسترول خون بالا را از ديگر عوامل خطر بيماري‌هاي غيرواگير خواند و افزود: در مجموع اين هفت عامل خطر به همراه افسردگي (به عنوان عامل خطر براي خودكشي) حدود 70 درصد بيماري‌ها را سبب مي‌شوند. به اين ترتيب درصورت كنترل اين هفت عامل، خطر ابتلاي مردم به بيماري‌هاي مزمن كاهش مي‌يابد.

تعداد پيتزا فروشي‌ها از باشگاه‌هاي ورزشي بيشتر است!

نماينده كميسيون بهداشت مجلس نهم معتقد است عادات غذايي ايرانيان تغيير كرده است.تغييري كه به سمت ناسالم بودن مي‌رود.مره‌صدق،مي‌گويد: «مجوز فست فود‌ها و پيتزا فروشي‌ها را وزارت بهداشت صادر نمي‌كند.در خيابان‌ها اگر نگاه كنيم تعداد فست فود‌ها و پيتزا فروشي‌ها از تعداد ورزشگاه‌ها هم بيشتر است،حتي آن رستوران‌هاي سنتي هم كه در آن غذاي ايراني و كمتر مضر طبخ مي‌شود به علت اين كه قيمتشان گران در مي‌آيد دارند جايشان را به فست فود‌ها مي‌دهند.اين موضوع نشان‌دهنده اين است كه بايد بخش‌هاي ديگر حاكميت هم به اين مسئله وارد شوند،كه سبك غلط زندگي بلاي جان ايرانيان شده است.»

صداوسيما بايد كمك كند

مره صدق، سوخت‌هاي فسيلي را يكي ديگر از عواملي كه باعث مي‌شود ايرانيان به سمت بيماري و مرگ بروند،مي داند و مي‌گويد: «سوخت‌هاي فسيلي مشكل دار،آلودگي شهرها و ترافيك هيچ كدام به تنهايي در يد قدرت وزارت بهداشت نيست،بلكه وزارت بهداشت مثل دروازه‌بان يك تيم فوتبال هست كه دفاع ضعيفي دارد و با اوج حملات از تيم مقابل كه آسيب زاهاي متفاوت جسمي و رواني باشند،روبه‌رو است.بنابراين اين مسئله فقط از سوي وزارت بهداشت حل نمي‌شود،بايد ديد جامعي روي آن باشد.از وزارت ارشاد تا بقيه سازمان‌ها در تغيير سبك زندگي ايرانيان و اهميت جان مردم مسئول هستند.وقتي صداوسيما به عنوان يك رسانه عمومي مي‌آيد و پفك،چيپس،نوشابه و بستني تبليغ مي‌كند.وقتي مي‌گويد:بستني از شير بهتر است! بستني‌اي كه با افزودني‌هاي غيرطبيعي درست مي‌شود.خب چه انتظاري مي‌توان داشت.»

از سويي ديگر،«مصوبه‌اي وجود دارد كه راديو و تلويزيون بايد در واقع از دستورات شوراي سلامت صداوسيما پيروي كند و براي تبليغ موادغذايي يا هر ماده‌اي كه براي سلامت مضر است،بايد جريمه شود و همين طور آن ارگاني كه اين كار را انجام مي‌دهد،منتهي اين موضوعات رعايت نمي‌شود.»اين نماينده كميسيون بهداشت،درباره اينكه آيا بودجه‌اي به صداوسيما براي تبليغ زندگي سالم اختصاص مي‌يابد يا خير؟ به تهران امروز،مي گويد: «به هر حال تبليغ براي زندگي سالم براي كسي سودآوري ندارد و صداوسيما بايد به صورت رايگان و حتي با كمك كردن به برنامه‌سازان وزارت بهداشت،زمان را در اختيار وزارت بهداشت قرار دهد.»

بوفه‌هاي مدارس پايگاهي براي ترويج تغذيه نامناسب

در رابطه با آموزش غلط شيوه تغذيه در جامعه،تنها تبليغات صداوسيما مقصر نيست.موادغذايي كه در بوفه‌هاي مدارس توزيع مي‌شود،نيز يكي ديگر از شيوه‌هاي غلط تغذيه در ايران است كه گريبان دانش‌آموزان را گرفته است.سيامك مره صدق،در اين باره مي‌گويد: «در بسياري از مدارس در سطح شهر،بوفه‌هايي داريم كه موادغذايي ناسالم مي‌فروشند،به‌ويژه در مدارس غير انتفاعي كه نظارت بر آنها كمتر است،ساندويچ كالباس و سوسيس و حتي پيتزا در بعضي از بوفه‌هاي مدارس به فروش مي‌رسد.فروش نوشابه در بوفه‌هاي مدارس چه معني دارد جز اين كه ترويج آشكار تغذيه ناسالم است.وقتي در بسياري از بوفه‌ها شير ندارند چرا بايد نوشابه فروخته شود؟!

اين موضوع عادات غذايي اشتباه است.»از سويي ديگر،«فرهنگ خانواده‌ها هم بايد تغيير كند.اكنون از نظر علمي ثابت شده است استفاده از تنقلات زير هفت سالگي كاملا ممنوع است،زيرا ذائقه فرد را تغيير مي‌دهد و فرد سيستم مغزي و هيپوتالاموسش به غذاهاي چاق كننده،پرنمك و پر شيريني عادت مي‌كند و اين عادت غذايي براي همه عمر با اينها خواهد ماند.ميزان واردات شكر متاسفانه هرساله دارد در كشور ما افزايش مي‌يابد و ميزان واردات و توليد روغن‌هايي كه در واقع غير اشباع هستند و شديدا براي سلامتي زيان آورند دارد زياد مي‌شود.از سويي ديگر،به خاطر افزايش قيمت‌ها سرانه مصرف لبنيات در حال پايين آمدن است.»

نحوه شهرنشيني باعث تغيير سبك زندگي

مسائل پيچيده فرهنگي باعث تغيير سبك زندگي ايراني‌ها شده است.اين تغيير سبك فاكتورهاي زيادي دارد.نحوه زندگي،شهرنشيني،تبليغات نامناسب،حتي ترويج زندگي‌هاي غربي كه با فرهنگ ما متفاوت است،باعث اين عوض شدن سبك زندگي و مشكلاتش شده است.وقتي صداوسيما اكثريت سريال‌هايش در يك چارچوب آپارتمان نشيني و زندگي شهري رخ مي‌دهد،يعني در واقع طبقه متوسط مرفه شهري به الگوي مطلوب خانواده ايراني تبديل شده است.وقتي در يك سريال مي‌بينيم از همه چي صحبت مي‌شود جز يك تغذيه سالم يا پيشگيري ازبيماري‌ها كه به آن توجهي نمي‌شود.»

ذائقه فرزندان تعيين كننده سلامت غذا!

سيامك مره صدق،نماينده مجلس نهم، تغيير فرهنگي كه براساس اشتها عمل مي‌كند را خطرناك مي‌داند و مي‌گويد: «اين فرهنگي است كه به غذاهاي چرب،شيرين و پر نمك علاقه دارد.غير از اين موضوعات پديده فرزند سالاري كه حاصل طبيعي كنترل شديد مواليد طي چند سال اخير در ايران است،باعث شده است ذائقه فرزندان تعيين كننده‌ترين نكته در سبد غذايي خانوار باشد،و به جاي نگاه كردن به ارزش‌هاي غذايي و روش‌هاي علمي براي تعيين سبد خانوار در واقع ذائقه بچه‌ها مورد توجه قرار مي‌گيرد.

با تمام اين تفاسير بايد بدانيم وزارت بهداشت به تنهايي نمي‌تواند اين معضل را حل كند.به صورت كلي در حال حاضر 60 درصد مسائل بهداشتي مسائل بين بخشي است كه از وزارت كشاورزي،صداوسيما، وزارت بهداشت، بازرگاني و...در آن موثر هستند. بايد بدانيم دادن مجوز به اين همه فست فود در شهرها چه نتيجه‌اي دارد؟دادن مجوز به قهوه خانه‌ها براي ارائه قليان چه كمكي به اقتصاد كشور مي‌كند كه به آن بي‌توجه هستند و سلامت انسان‌ها را نديده مي‌گيرند.» زندگي ايرانيان عوض شده است.اينجا شرق آسيا نيست كه ماهي و سبزيجات جزو اصلي زندگي باشند.قليان جزو تفريحات است و فست فود جزو لذيذترين غذاها به شمار مي‌رود.اما اينها تفريحاتي است كه با جان ايرانيان سرو كار دارد و بلاي جانشان شده است.