به گزارش ایسنا، پس از سیل رخ داده در شرق استان فارس بود که حساسیت افکارعمومی به سیل و هشدارهای مربوط به آن افزایش پیدا کرد. اخیرا هم سازمان هواشناسی در چند نوبت نسبت به وقوع سیل در برخی از نقاط کشور از جمله چهار استان جنوبی کشور هشدار داده است. سازمان مدیریت بحران کشور نیز اعلام کرده که آمادگی کامل برای مقابله با سیل را دارد و اداره کل بحران استان تهران نیز در این خصوص فرمانداران و شهرداران این استان را به حالت آماده باش درآورده است.

در کنار آمادگی دستگاه‌های مختلف برای مواجهه با سیل، اما لازم است شهروندان نیز آمادگی لازم را برای مواجهه با سیل داشته باشند. این آمادگی شامل اقدامات مختلفی است که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به عدم استقرار در مجاورت رودها و مسیل‌ها و ... اشاره کرد. ( هشدارهای برای مواجهه با سیل را اینجا بخوانید). محمدرضا مرشد دوست، کارشناس ایمنی و امداد و نجات اما نسبت به یک رفتار غلط در مواجهه با حوادث طبیعی و غیر طبیعی هشدار داده است. رفتاری که چندسالی است با بازشدن پای تلفن‌های همراه هوشمند به زندگی مردم، بسیار پررنگ شده و در جریان آن افراد بسیاری که به دنبال ثبت تصاویر مربوط به حوادث با گوشی تلفن همراه خود هستند، خواسته یا ناخواسته جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند. اقدامی که بارها در صحنه تصادفات رانندگی، حوادثی مانند حریق، ریزش ساختمان و ... آن را دیده‌ایم و اخیرا درباره سیل نیز شاهد آن بودیم.

پیامدهای حضور افراد غیرمرتبط در صحنه حوادث چیست؟

مرشددوست در گفت‌وگو با ایسنا، درباره پیامدهای فیلمبرداری و عکاسی مردم از حوادث طبیعی و غیرطبیعی اظهارکرد: اینکه چرا برخی از افراد تمایل دارند که از صحنه‌های حوادث فیلم یا عکس تهیه کرده یا حتی تصاویری از خودشان را در کنار آن ثبت کنند، موضوعی است که نیازمند بررسی روانشناسانه بوده و ممکن است هر فردی قصد یا نیت خاصی از آن داشته باشد. اما فارغ از مباحث روانشاختی‌ به طورکلی می‌توان گفت که عمده این افراد یا برای جلب توجه و اصطلاحا دریافت دنبال کننده و لایک و ... دست به این کار می‌زنند، یا با توجه به اینکه آن حادثه را اتفاقی خاص در زندگی خود می‌دانند در تلاشند تا تصاویری از خود را در مجاورت آن ثبت کنند تا بعدها آن را به دیگران نشان دهند.

وی با بیان اینکه در این میان تکلیف عکاسان و خبرنگاران جدا بوده و آنان باید نسبت به تهیه خبر و تصویر در چارچوب مقررات ایمنی اقدام کنند، ادامه داد: اما به طور کلی دیگر افراد نباید در صحنه حوادث اقدام به ثبت فیلم و تصویر کنند. در حال حاضر هم که هشدارهایی بایت جاری شدن سیل در نقاط مختلف کشور صادر شده، لازم است مردم عزیز توجه داشته باشند که در صورت مواجه شدن با سیل و سیلاب از تجمع در محدوده جاری شدن سیل پرهیز کنند و به هیچ عنوان به دنبال گرفتن فیلم و عکس از این حادثه نباشند.

این کارشناس ایمنی با تاکید بر اینکه پیامد و آسیب‌های ثانویه‌ می‌تواند بیش از حادثه اولیه باشد اظهارکرد: حادثه‌ ثانویه در واقع اتفاقی است که به دنبال حادثه اولیه رخ می‌دهد اما معمولا قابل پیشگیری و کنترل است. مثلا در مورد همین سیل، وقتی سیلی جاری شود، سیل حادثه اولیه است، اما اگر فردی که در حال تماشای سیل بوده دچار حادثه شود به این حادثه، حادثه ثانویه می‌گویند. همین مثال در مورد صحنه تصادفات و ... نیز وجود دارد. حوادث ثانویه عمدتا برای تماشاگران یک حادثه رخ می‌دهد و گاهی ممکن است خسارات آن از حادثه اولیه هم بیشتر باشد. در مواردی دیده شده که حادثه اولیه جرحی بوده اما خسارات حادثه ثانویه جانی داشته است.

مرشد دوست ادامه داد:‌ یکی دیگر از پیامدهای حضور و تجمع افراد در مجاورت محل‌های وقوع حوادث، ایجاد اخلال در امدادرسانی است. برای این افراد می‌توان عنوان «تماشاگران مرگ»  را انتخاب کرد. افرادی که حضورشان در محل نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه مشکلاتی را هم ایجاد می‌کند و حتی ممکن است این مشکل دامن‌گیر خودشان نیز بشود.

وی با اشاره حوادث ثانویه در حوادثی مانند سیل گفت: هنگام وقوع سیلاب نیز حوادث ثانویه بسیاری ممکن است رخ دهد و در این میان تماشاگران سیل و افرادی که برای عکاسی و فیلمبرداری و ... به آن نزدیک‌ شده‌اند بیشترین احتمال درگیر شدن با این حوادث را دارند. خاطرم هست که چند سال پیش دو نفر که برای انداختن عکس سلفی با سیل به کنار مسیل رفته بودند، به داخل آب سقوط کرده و فوت شدند.

چرا نباید به مسیر عبور سیل نزدیک شد؟

این کارشناس ایمنی با تاکید بر اینکه مردم باید از نزدیک شدن به محل عبور سیل پرهیز کنند، گفت: حتی امدادگران نیز با رعایت احتیاط و به‌کارگیری آموزش‌هایشان وارد محدوده‌ها می‌شود. ببینید در هنگام وقوع سیل پیش‌بینی کردن مسیر سیلاب کار بسیار دشواری است و ممکن است ناگهان با افزایش حجم آب، مسیر سیل نیز تغییر کند. حتی در همین سیل سیستان و بلوچستان ویدیویی را دیدم که فردی در کنار دیواره سیل بند ایستاده و اقدام به فیلمبرداری از جریان سیل کرده بود. در حالی که ممکن بود ناگهان این دیوار تخریب شده و جریان آب این فرد را با خود ببرد. برخی از افراد برای تماشای سیل روی پل‌ها می‌روند که این اقدام نیز خطرناک است.

مرشددوست گفت: در کنار مسیرهای سیل، احتمال شسته شدن خاک و همچنین باتلاقی شدن آن وجود دارد. ممکن است در عرض چند ثانیه ناگهان زیرپای فردی که در آن محدوده ایستاده و تصور می‌کند که از جریان سیل دور است، خالی شده و به داخل جریان آب سقوط کند، یا حتی این احتمال وجود دارد که فرد وارد فضای باتلاقی شود.

وی با اشاره به احتمال تخریب دیوار و سازه‌های در مجاورت سیل نیز اظهارکرد: این احتمال نیز وجود دارد که درپی جاری شدن سیل خاک پای دیوار یا سازه‌ای شسته و آن سازه حالت غیرمقاوم به خود بگیرد. در این شرایط ممکن است حتی جریان سیل نیز کمی فروکش کند و در همان زمان هم فردی بخواهد مسیر عبور سیل را تماشا کند، آن وقت ممکن است دیوار یا سازه روی سرش تخریب شده و آسیب ببیند.

این کارشناس ایمنی اظهار کرد:‌ در خصوص سیل گفته می‌شود اگه اگر امکانش وجود دارد باید در نقطه‌ای امن ایستاد و افرادی را که در معرض سیل قرار دارند صدا کرد تا از محل خارج و متواری شوند. در سیل اخیر در شرق استان فارس نیز از طریق اخبار شنیدیم که اگر افراد محلی، کسانی را که در محل حضور داشتند مطلع نمی‌کردند حادثه تلفاتی بیش از این داشت. بسیاری از افراد را در همین سیل اخیر با سر و صدا کردن از محل نجات دادند اما فیلمی از آن‌ها وجود ندارد؟‌ آن‌ها کارشان را درست انجام دادند و تمرکزشان ابتدا روی انتخاب محیطی امن برای حضور خودشان و سپس آگاه سازی افراد در معرض خطر بوده است. 

وی گفت: فکر می‌کنم بخشی از دلیل آنکه افراد اقدام به فیلمبرداری از حوادث می‌کنند و جان خود را به خطر می‌اندازند به دلیل ناآگاهی است. به خصوص گرفتن تصاویر افرادی که جان خود را از دست دادند، بعدا برای نزدیکان فرد می‌تواند بسیار سخت و دردآور باشد. در برخی از کشورها قوانینی وجود دارد که بر اساس آن از انتشار تصاویر افراد حادثه‌دیده و به خصوص  جانباختگان یک حادثه جلوگیری می‌شود. اما متاسفانه در مواردی شاهد بودیم که در کشورخودمان افراد گوشی به دست، تصاویر این افراد را ضبط کرده و در فضای مجازی منتشر کرده‌اند.

مرشد ‌دوست با بیان اینکه از هموطنانمان می‌خواهم که اگر در روزهای پیش‌رو با سیلی رو به رو شدند اولویت را بر دور شدن از محل و حضور در منطقه‌ای امن قرار دهند، گفت: هیچ فیلم و عکسی از هیچ حادثه‌ای به اندازه جان یک انسان ارزش ندارد. پس لازم است به جای آنکه در برابر سیل احساس قدرت کرده به دنبال انداختن عکس یادگاری با آن یا ثبت تصاویر آن باشیم، جان خود را نجات دهیم.