اتحادخبر: گرمازدگی یکی از اتفاقات شایع در فصول گرم سال است که به خاطر کم آبی بدن رخ می‌دهد. دلایل بروز این اتفاق هر چه که باشد، باید سریعا آن را رفع کرد. در حالت گرمازدگی شدید، حتی این عارضه برای سلامت بدن می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد و به مرگ منجر شود.

 

گروه ایرنا زندگی- راه‌های ساده‌ای برای درمان گرمازدگی خانگی و طب سنتی وجود دارد که می‌تواند در این مواقع به کار بیاید. در این مطلب از مجله کوروش به روش‌های درمان گرمازدگی خانگی و طب سنتی در بزرگسالان و کودکان و نوزادان می‌پردازیم.

چه زمانی گرمازدگی رخ می‌دهد؟

 

گرمازدگی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن قادر به دفع گرما نیست. در نتیجه دمای بدن تا حدود ۴۰ سانتی‌گراد یا بالاتر، افزایش می‌یابد. معمولا گرمازدگی به خاطر انجام فعالیت شدید یا قرار گرفتن طولانی مدت در محیط گرم اتفاق می‌افتد. در این حالت تعادل تنظیم دمای بدن به هم می‌خورد.

معمولا گرمازدگی ناشی از مصرف برخی داروها در کسانی که دچار بیماری‌های قلبی یا مزمن هستند، همچنین افراد دچار اضافه وزن و کسانی که بدنشان با کم آبی مواجه شده است، بعد از قرار گرفتن در هوای گرم و به مدت طولانی شایع‌تر است. از طرفی در افراد سالم با وزن متعادل و سن کمتر معمولا در زمان انجام فعالیت‌های سنگین ورزشی که به کم آبی بدن منجر می‌شود، اتفاق می‌افتد.

 

انواع گرمازدگی و علائم آن‌ها

گرمازدگی خفیف

 

در نوع «گرمازدگی خفیف» به خاطر کمبود آب و املاح در اثر تعریق زیاد بدن، در نواحی شکم، بازو و ساق پا احساس درد رخ می‌دهد. در این صورت، حتما ورزش را قطع کنید. آب خنک حاوی املاح بنوشید و عضلات دردناک را کشش دهید.

 

گرمازدگی متوسط

 

از جمله علائم گرمازدگی متوسط این است که فرد دچار احساس ضعف، خستگی شدید و حتی از حال رفتن می‌شود. سردرد، حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه نیز از علایم گرمازدگی متوسط است.

برای درمان خانگی و طب سنتی گرمازدگی متوسط، نوشیدن آب بدون املاح بسیار مفید است. در این حالت حتما فرد را به مکان خنک ببرید و به او آب سرد بدهید. (البته در صورتی که فرد هنوز هوشیار باشد). لباس‌هایش را بیرون بیاورید. با یک حوله خیس بدن او را خنک کنید و سپس فرد را نزد پزشک ببرید.

 

گرمازدگی شدید

 

در کسانی که دچار گرمازدگی شدید می‌شوند، دمای بدن به بالاتر از ۴۰ درجه می‌رسد. علائم گرمازدگی شدید شامل تهوع، سردرد، سرگیجه، از حال رفتن و کما است. در این صورت باید سریعا با اورژانس تماس بگیرید. یک وان آب یخ درست کنید و تمام لباس‌های فرد را بیرون بیاورید. سپس بیمار را در آن قرار دهید. یخ‌ها را در قسمت‌های زیر بغل، کشاله ران و گردن بیمار قرار دهید.

چگونه از گرمازدگی پیشگیری کنیم؟

 

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. برای پیشگیری از گرمازدگی هم پیش از هر چیز سعی کنید زمانی که دمای هوا بالاست، در خانه بمانید یا فعالیت خود را در جایی انجام دهید که دارای تهویه مناسب است.

ترجیحا لباس‌هایی بپوشید که رنگ روشن دارند و گرمای کمتری جذب می‌کنند. همچنین لباس‌هایتان از جنس نخی و گشاد باشند تا هوا به خوبی جریان پیدا کند.

 

استفاده از ضد آفتاب با SPF بالای ۳۰ را فراموش نکنید

 

خوردن آب و به همراه داشتن آن را از یاد نبرید. خوردن ۸ لیوان آب یا آب میوه و سبزیجات میزان آب بدن را به تعادل خواهد رساند. ۲ ساعت قبل از ورزش ۶۰۰ میلی لیتر (حدود ۳ لیوان) آب بنوشید. قبل از شروع ورزش ۲۰۰ میلی لیتر (حدود ۱ لیوان) و هر ۸ دقیقه ۲۰۰ میلی لیتر دیگر آب بنوشید. حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید، این کار را انجام دهید. فراموش نکنید که در هر حال به همراه خود آب داشته باشید.

سعی کنید در زمان‌هایی که دمای محیط مناسب‌تر است، ورزش کنید. صبح زود یا هنگام غروب، بهترین ساعات برای بیرون رفتن از خانه است. قبل و بعد از انجام ورزش، خودتان را وزن کنید و اگر در این فاصله وزن‌تان کم شده بود، با آب آن را جبران کنید. حتما قبل از خروج از خانه از کرم ضدآفتاب با SPF مناسب استفاده کنید.

 

درمان خانگی گرمازدگی در طب سنتی

 

بستگی به شدت گرمازدگی باید درمان متناسب با آن را انجام دهید. اگر به نکاتی که در بالا مطرح شد، عمل نکردید،  روش های درمان گرمازدگی در طب سنتی را به کار ببندید.

 

۱- ماست بخورید

انواع ماست به خاطر وجود آب، پروتئین‌ها، مواد معدنی و ویتامین‌ها و همچنین پروبیوتیک‌ها می‌تواند به عنوان درمان خانگی گرمازدگی به کار رود. ۲ قاشق ماست را با کمی نمک و پودر زیره در یک لیوان آب حل کنید و به فرد گرمازده بدهید. دوغ هم می‌تواند یک جانشین موثر به جای ماست باشد.

 

۲- دوش آب سرد بگیرید

 

بعد از بروز گرمازدگی، یک حمام سرد و قرار گرفتن بدن در آب خنک، به رفع دمای بالای بدن بسیار کمک می کند. اگر در حمام خانه وان دارید، به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در وان آب خنک بمانید. حتی اگر کسی دچار گرمازدگی شدید شده است و شما با اورژانس تماس گرفته‌اید، قبل از رسیدن اورژانس، فرد گرمازده را در وان آب خنک قرار دهید.

۳- درمان گرمازدگی در طب سنتی با روغن‌های گیاهی

 

بعضی روغن‌ها برای کاهش دمای بدن موثر هستند.  روغن بادام، روغن زیتون، روغن اسطوخدوس و روغن نعنا از آن جمله اند. این روغن ها معمولا خاصیت خنک کنندگی دارند. می‌توانید چند قطره از آن‌ها را با هم مخلوط کنید و به پشت گردن، کف دست و مچ‌ها بمالید تا دمای بدنتان کاهش پیدا کند.

 

۴- استفاده از آب پیاز

 

آب پیاز را هم می‌توانید به صورت یک معجون بنوشید و هم آن را به بدن خود ماساژ دهید. آب پیاز را به قسمت پشت گوش، روی قفسه سینه و کشاله‌های ران بمالید. در روش دوم، یک قاشق چای خوری آب پیاز را با یک قاشق چای خوری از انواع عسل در آب حل کنید و بنوشید.

 

۵- آب گشنیز

 

به خاطر خاصیت خنک کنندگی و گرمازدایی گشنیز می‌توانید آب این سبزی مفید و خوش عطر را بنوشید. آب گشنیز یکی از روش‌های درمان خانگی گرمازدگی در طب سنتی است.

 

۶- سرکه سیب بخورید

 

سرکه سیب مواد معدنی و ویتامین‌های فراوانی دارد و به پر کردن الکترولیت‌های بدن کمک می‌کند. یک قاشق چای خوری سرکه سیب را در یک لیوان آب خنک بریزید و بخورید. این محلول را می‌توانید هنگام ورزش هم بنوشید تا الکترولیت‌های بدنتان از دست نروند.

 

۷- آب تمر هندی، درمان موثر برای گرمازدگی

 

تمر هندی طبع سردی دارد و از بین برنده تب است. می‌توانید تمر هندی را چند دقیقه بجوشانید و عصاره آن را با عسل یا شکر مخلوط و میل کنید. حتی از این روش برای از بین بردن حالت تهوع ناشی از گرمازدگی هم استفاده کنید.

 

۸- شربت سکجبین

 

شربت سکنجبین در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد. این نوشیدنی خنک کننده تابستانی، علاوه بر لذت بخش بودن، برای رفع گرمازدگی هم بسیار موثر است.

۹- هندوانه بخورید

 

همان طور که می دانید هندوانه یک میوه آبدار تابستانی است که خاصیت خنک کنندگی و آرام بخش دارد. خوردن آب یا فیله هندوانه برای رفع گرمازدگی بسیار موثر است و در طب سنتی بسیار توصیه شده است.

۱۰- شربت آبلیمو

 

شربت آبلیمو سرشار از ویتامین ث و مناسب رفع عطش و گرمازدگی است. می‌توانید با مقداری آب لیموی تازه و عسل یا شکر به همراه آب، یک شربت آبلیمو درست کنید تا گرمازدگی را از خود دور کنید. همچنین اضافه کردن کمی تخم شربتی دمای بدن را به تعادل می‌رساند.

 

۱۱- شربت گلاب بنوشید

 

یکی از روش‌های درمانی طب سنتی برای کاهش عوارض گرمازدگی و رساندن تعادل به بدن، نوشیدن شربت گلاب خنک در تابستان است.

۱۲- شربت خاکشیر بنوشید

 

از جمله خواص خاکشیر این است که به خاطر طبع سردی که دارد می‌تواند گرمای بدن را کاهش دهد. همچنین به رفع تشنگی کمک می‌کند. قبل از درست کردن شربت خاکشیر، مقداری از آن را در یک لیوان آب سرد خیس کنید و بعد که دانه‌های خاکشیر ته‌نشین شد، آب آن را خالی کنید. حواس‌تان به شن ریزه‌های کف لیوان هم باشد.

 

۱۳- دمنوش زرشک و عناب بنوشید

 

عناب و زرشک هر دو جزو میوه‌های خنک کننده هستند و برای کاهش دمای بدن مورد استفاده قرار می گیرند. مقداری زرشک و عناب را بجوشانید و دم کرده آن را بنوشید.  آب زرشک هم یک گزینه عالی برای درمان سنتی گرمازدگی است.

۱۴- درمان خانگی گرمازدگی کودکان و نوزادان

 

گرمازدگی در کودکان و نوزادان حتی شایع تر از بزرگسالان است. در صورت مشاهده نشانه‌های گرمازدگی، از مایعات فراوان مثل شیر یا شیر پاستوریزه استفاده کنید. اگر کودکتان بالای ۴ ماه سن دارد، به‌ او آب بدهید. کودک را به حمام یا وان آب خنک منتقل کنید و حرارت بدنش را کاهش دهید.

هر چند که درمان گرمازدگی بزرگسالان نیز اهمیت زیادی دارد، اما بدن کودکان معمولاً نسبت به گرما حساس‌تر است و از همین رو باید سریع‌تر برای درمان کودک کاری کنید و حتماً اقدامات پیشگیرانه را انجام دهید.

در کنار آشنایی با روش‌های درمان خانگی گرمازدگی کودکان در طب سنتی، سعی کنید در هوای گرم، از بیرون رفتن کودکتان به محیط‌های بسیار گرم خودداری کرده و در صورت بروز نشانه‌های شدید گرمازدگی با اورژانس تماس بگیرید.

 

۱۵- درمان گرمازدگی با عسل

 

استفاده از عسل هم به صورت خوراکی و هم موضعی به عنوان درمان گرمازدگی در طب سنتی شناخته می‌شود. درست کردن شربت سکنجبین با عسل یکی از مؤثرترین روش‌های درمان برای گرمازدگی است.

عسل به کاهش حرارت بدن کمک می‌کند و از همین جهت برای استفاده به صورت موضعی نیز مناسب است. توجه داشته باشید که برای درمان خانگی گرمازدگی حتماً از عسل طبیعی استفاده کنید، زیرا عسل‌های تقلبی اثر عکس دارند و ممکن است موجب افزایش گرمای بدن شوند.

 

بهترین روش‌های درمان خانگی گرمازدگی کودکان چیست؟

 

در صورت مشاهده نشانه‌های گرمازدگی در کودکان، از مایعات فراوان مثل شیر یا شیر پاستوریزه استفاده کنید. اگر کودکتان بالای ۴ ماه سن دارد، به‌ او آب بدهید. کودک را به حمام یا وان آب خنک منتقل کنید و حرارت بدن کودک را کاهش دهید.

 

بهترین راهکارهای درمان گرمازدگی در طب سنتی چیست؟

 

مصرف ماست، آب پیاز، سرکه سیب، شربت خاکشیر، عسل و شربت سکنجبین در کنار دوش گرفتن با آب خنک، از بهترین روش‌های درمان خانگی گرمازدگی در طب سنتی محسوب می‌شوند.