احمد خواجه حسنی

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بدواً جمیع مقامات را ملزم داشت تا فهرست دارایی خود را در زمان تصدی و پایان آن اعلام کنند تا بدینوسیله محرز گردد که در دوره مسئولیت، افزایش غیرمتعارفی نداشته باشند و امام رحمت الله نخستین فرد عمل گرا بودند که میزان دارایی ها و حتی لیست کتاب های خود را اعلام فرمودند تا همگان به انجام این اصل مهم در قانون اساسی تشویق شوند، مُرّ قانونی که شوربختانه هرگز جدی گرفته نشد.
انسان فطرتاً حریص است و قدرت ذاتاً فساد آور است، حال درهم آمیختن این دو ( حریص بودن در مسند قدرت) شدیداً به نظارت و شفافیت احتیاج دارد، از این رو لزوم نظارت عمومی بر مسؤلین و شفافیت در عرصه حکمرانی موجبات رضایت اجتماعی را فراهم خواهد نمود و به همبستگی و انسجام ملّی جامه عمل می پوشاند.

بدون شک تمکین مقامات به این قانونِ صریح، افزایش اعتماد مردم به مسؤلین، افزایش حسّ مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی، افزایش کارآمدی، ارتقاء اعتماد و تقویت سرمایه‌ی اجتماعی را در پی خواهد داشت.
در فضای مبهمی که مردم از نحوه ی عملکرد مسئولان خود آگاهی نداشته باشند، اعتماد عمومی نسبت به حاکمیت کاهش می‌یابدو عکس قضیه نیز  صدق می کند.
در نظریات کارل مارکس چنین نقل شده است که اخلاق حاکم بر هر جامعه، اخلاق طبقه حاکم است...
اکثر مردم تابع هنجارهای موجود در جامعه هستند و اگر جامعه ای مردمانش فاسد هستند علتش فساد سیستم دولتی است، کوتاه سخن اینکه نظام اجتماعی تابع نظام سیاسی حاکم بر کشور است.
امیرالمؤمنین(ع) در نامه مشهور خویش به مالک اشتر، ضمن توصیه‌هایی فرمود: مگذار رعیّت بر تو بد گمان شود...
امروزه روز امّا تراکم بدگمانی ها و شرایط نابسامان اجتماعی اقتصادی و قس علی هذا رأساً به تعمیق بحران های اجتماعی و فقدان امید فردی و اجتماعی و همچنین فراسوی آینده ای مبهم توسط افراد جامعه، افزایش آمار خودکشی ، کاهش نرخ مشارکت محسوس مردم در انتخابات و تعیین سرنوشت خود، فرار ژن ها و نخبه ها، ورزشکاران، پزشکان و نیروی کار ماهر و فنی شده است، با تداوم این رویه و گسترش موج مهاجرت ها، یقین بدانید کشور از حضور افرادی که توانایی ذهنی بالاتری دارند خالی می شود و کیان مملکت در آینده ای نه چندان دور با چالش های دهشتناکی مواجه می گردد چرا که خروج افراد با بهره هوشی بالا از کشور موجب افت ظریب هوشی جمعیت در آینده می شود و این از بدیهیات حادث شده است.

قوانین در پاره ای موارد اسباب دست برخی مسئولین شده و نادیده گرفتن قانون در این مورد خاص و بی اهمیتی به آرمان های انقلاب و امام راحل رضوان الله، به نارضایتی های موجود در جامعه دامن زده است.

از امام علی(ع) نقل شده که هنگام پذیرفتن خلافت فرمودند: «من با این لباس و مرکب وارد شهر شما شدم؛ پس اگر من از شهر شما خارج شدم و چیز دیگری غیر از آنها داشتم، بدانید به شما خیانت کرده‌ام!»[۱]

به گزاره های زیر بنگرید،
✓ هزار مقام دولتی داروخانه دارند...
اخیراً گزارش تفریغ بودجه سال ۱۳۹۹ منتشر شده که در زمینه تعارض منافع در حوزه سلامت، پرده از واقعیت‌های جدیدی برمی‌دارد!

✓ واردات فامیلی گوشت در وزارت صمت؟!
امیرآبادی فراهانی، عضو هیات‌رئيسان مجلس، در یک برنامه زنده صداوسیما ادعا می‌کند گوشت با ارز ۴۲۰۰تومانی باید کیلویی ۳۸هزارتومان باشد اما چون پسرخاله و پسر معاون وزیر [صمت] واردکننده گوشت کشورند، نمی‌تواند انتقادهای مردم را پاسخ دهد.

با پیدایش و بسط و توسعه ی فضای مجازی، روزانه با بسیاری از این موارد برخورد می کنیم که بر رخداد ترجیح منافع فردی بر منافع جمعی از جانب مسؤلین و متولیان امر دلالت دارد، بروز این اتفاقات موجب ایجاد فاصله و شکاف مابین مردم، فرهیختگان، اندیشمندان، ‌صاحبنظران و جوانان جامعه با حاکمیت می شود که برآیندی جز فقیر شدن جامعه از جهت سرمایه اجتماعی را در پی نخواهد داشت.
این کژ رفتاری های جامعه ستیز، مرزهای ارزش های اعتماد آفرینی چونان درستکاری، صداقت، وفای به عهد، انصاف و عدالت را درنوردیده و جامعه را متضرر و خاسر نموده است.
ساختار و شرایط بوجود آورنده این تعارض منافع و فرد گرایی مسؤلین از دردناکترین ماهیت جامعه و این برهه از تاریخ  است.

بس بعید می نماید که مکتوم باشد، اعتماد اجتماعی که پایه و اساس سرمایه اجتماعی می باشد در حال فروپاشی است.
اخلاق که زیربنای مسؤلیت و مشارکت است در بسیاری از موارد توسط افراد جامعه نادیده پنداشته و وقعی برای آن قائل نیستند و ارزش های اصیل اخلاقی مانند نوع دوستی، دگر خواهی و پایبندی به اخلاق و تعهد از جامعه ی فعلی رخت بر بسته است و این همه منشأ از عدم صداقت و شفافیت برخی مسؤلین به ظاهر ذوب شده در خدمت است!

پیامبر اکرم صلی الله علیه واله در آخرین خطبه اش به زمامداران بعد از خود هشدار داده است که مبادا حکمرانی شان به فقر مردم بیانجامد، زیرا در این صورت به ورطه کفر کشانده می شوند.[۲]

در سال های اخیر سـقوط معیارهـاي رفتـاري در جامعه ایران موجب تأسف و تألم است و فراموش نکنیم که به فرموده امیرالمؤمنین امام علی(ع) : الناس بأمرائهم اشبه منهم بآبائهم یعنی «مردم به حاکمان خود شبیه‌ترند از پدران»[۳]
شوربختانه در جامعه ی امروزی قرائن و اماراتی موجودند که عبور جامعه از دینداری را در حال گذاریم.[۴]
در این مملکت یک مشت آدم، نود و نه و نیم درصد باقیمانده را طوری تربیت کرده اند که در بردگی ابدی زندگی می کنند و این رابطه ابدی چنان محکم است که ممکن است کلید آزادی یک نفر را توی دستش بگذارند و او ناسزایی بگوید و آن را پرت کند توی صورتتان [۵]
پ ن :
۱_ (مناقب این شهرآشوب ج2 ص98)
۲_ (کافی، ج 1، ص 406)
۳_ (تحف العقول، ص‏۲۰۸)
۴_ (گزارش نظرسنجی موسسه گمان در مورد نگرش ایرانیان به دین)
۵_ کتاب ببر سفید نوشته آراویند آدیگا