جلسه ماهیانه سازمان‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه محیط زیست فارس که با حضور مسئولان حفاظت محیط زیست استان با محوریت نقش سازمانهای مردم نهاد در حفاظت و حمایت از حیات وحش و به شکل ویدئوکنفرانسی برگزار شد، به واکاوی تهدیدها و فرصت‌ها و بررسی اجمالی وضعیت کنونی گونه‌هایی از حیات وحش فارس اختصاص داشت.

مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس در این جلسه که عصر جمعه 12 شهریور برگزار شد، ضمن گرامیداشت روز حفاظت از یوزپلنگ بیان کرد: همه اقشار، اعم از محیط بانان، مسوولان، سازمان های مردم نهاد، رسانه ها و به ویژه مردم محلی، نهایت تلاش خود را برای حفظ این گونه بسیار مهم انجام داده زیرا آخرین پناهگاه یوز در قاره آسیا، ایران است و حذف این گونه در ایران به منزله حذف آن از جهان خواهد بود.

حمیدرضا ظهرابی گفت: وضعیت  یوزپلنگ آسیایی، تحت تاثیر آسیب های ناشی از فعالیت های انسانی نظیر معدن کاوی، احداث جاده، خطوط ریلی، خطوط انتقال گاز، توسعه شهرها، روستاها و بخش ها بوده و دامداری سنتی نیز در زیستگاه های یوز، آسیب های بسیار گسترده ای را به این گونه حیات وحش وارد کرده است که کماکان، اثرات و پیامد های آسیب زای آن ادامه دارد.

ظهرابی افزود: از سال‌های گذشته تلاش های گسترده ای برای جریان سازی حفظ یوزپلنگ در بخش های مختلف کشور انجام و موفقیتهای چشمگیری در این زمینه حاصل شده است، که از آن جمله می توان به افزایش حساسیت مردم نسبت به این گونه و مطالبه‌گری اقشار مختلف برای حفظ و حراست از آن اشاره کرد، تا حدی که به عنوان یک نماد ملی تبدیل شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس خاطرنشان کرد: جریان سازی، آموزش جوامع محلی، جلب توجه عمومی و نیز جذب مشارکت مردم، از نکات حایز اهمیت در موفقیت این طرح بوده است.
​
ظهرابی، در خصوص وضعیت حیات وحش استان فارس نیز گفت: اگرچه حیات وحش فارس با چالش‌های زیادی مواجه بوده، اما طی چند سال اخیر شرایط پایداری را داشته است. یکی از این چالش‌ها، تخریب زیستگاه‌های آبی و آسیب وارد شدن به پرندگان و آبزیان به دلیل خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌هاست.از عوامل دیگر ایجاد چالش‌ها، را می توان خشکسالی در زیستگاه‌های مهمی چون پارک ملی بختگان، بهرام گور، هرمود لارستان، دره باغ بوانات و سایر مناطق شکار ممنوع دانست.

او ادامه داد:​ نکته قابل ملاحظه در این مناطق، مشارکت قابل تقدیر مردم در قالب تامین علوفه، تامین آب، ایجاد آبشخور و ایجاد حفاظت‌گاه های مردمی است که قدم های بسیار موثری را خصوصا در مناطق جنوبی استان برداشته اند.

مصائب گورخر ایرانی در فارس

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس نگرانی های موجود در زیستگاه گورخر را برشمرده و گفت: کوچک بودن زیستگاه، فشار خشکسالی افزایش جمعیت و تعارض منافع زارعان و کشاورزان اطراف پارک ملی که با آن مواجه هستیم و باید در دراز مدت موضوع گسترش پارک ملی قطرویه و فنس کشی محدوده کشاورزی، را در دستور کار داشته باشیم، از چالش‌ها و نگرانی‌های عمده این گونه است.

وی طاعون نشخوارکنندگان را از دیگر دغدغه ها خوانده و افزود: با تلاش همکاران در استان، فعلا مهار شده است، اما همواره به عنوان تهدیدی خطرناک قلمداد می شود و تنها با آموزش، اطلاع رسانی و ایجاد محدودیت ها در برخی مناطق می توان، از وقوع رخداد های ناگوار جلوگیری کنیم.

ظهرابی به لزوم آموزش و جلب مشارکت علاقه‌مندان در حفاظت از پرندگان، آموزش و ترویج پرنده‌نگری با همکاری اداره حیات وحش، اداره آموزش و همچنین انجمن میراث پریشان و دیگر علاقه مندان با ایجاد چارچوبی هدفمند و مثمر ثمر تاکید کرد.

تغییر رفتار حیات وحش یک مخاطره جدی

علی اکبر کاظمینی، نماینده شورای هماهنگی ​ تشکل های مردم نهاد استان فارس نیز با اشاره به نبود دسترسی و امکانات مناسب​ برای پاکسازی اکوسیستم های کوهستانی، گفت: شاهد تغییر رفتار حیات وحش به واسطه رها کردن زباله و مواد غذایی در ارتفاعات هستیم که به مرور زمان به یکی از آسیب‌های جدی برای حیات وحش​ تبدیل خواهد شد.

تقی‌خانی، دبیر انجمن همیاران و پاکسازان طبیعت شهرستان اقلید هم در سخنان خود به ایجاد بانک اطلاعاتی قابل استناد برای تشخیص گونه های جانوری و گیاهی اشاره کرده و بر لزوم بررسی تالاب آسپاس، با توجه به وضعیت مناسب آن نسبت به تالاب های دیگر استان برای ثبت در کشور تاکید کرد و در ادامه صحبت های خود به آموزش جوامع محلی و آگاهی بخشی از طریق رسانه ملی و سایر رسانه ها و نیز ایجاد صندوق مالی در استان به منظور تدوین حفاظت پایدار از حیات وحش تاکید داشت. 

سیاح پور، دبیر انجمن میراث پریشان نیز در این جلسه گفت: در شهرستان های کازرون، نورآباد، فراشبند، فیروزآباد و... ماهانه شاهد چندین مورد تلفات و مجروح شدن حیات وحش هستیم که نیازمند ایجاد مراکز بازپروری برای بهبود و تیمار این حیوانات در استان است و می توان علاوه بر دانشکده دامپزشکی دانشگاه​ شیراز از​ پتانسیل دانشگاه های دیگر استان، از جمله دانشگاه آزاد شهرستان کازرون نیز بهره مند شد. با توجه به شکل گیری بستر ارتباطی با دانشکده دامپزشکی، سازمان های مردم نهاد می‌توانند برای تسهیل در این امر، با ایجاد تیم تخصصی در این زمینه اقدام کنند و قطعا در ادامه مسیر​سایر سمن ها نیز یاریگر خواهند بود.

سیاح پور خطاب به سازمان های مردم نهاد گفت: باید بیش از پیش در زمینه توانمند سازی تشکل ها در زمینه های تخصصی محیط زیست اقدام کرد. همچنین از ظرفیت گروه های پرنده نگری و همراه کردن جوامع محلی استفاده کرد.

نیاز فارس به ایجاد مرکز بازپروری حیات وحش

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان فارس نیز در خصوص مراکز بازپروری خاطر نشان کرد: متاسفانه تا کنون نتوانسته‌ایم در کشور و استان چنین مراکز تخصصی را ایجاد کنیم و تحقق آن مستلزم پیگیری و تخصیص اعتباراتی است.

لیلا جولایی، تخصیص نیافتن اعتبارات به این بخش را یکی از دلایل این موضوع برشمرد و گفت: با توجه به شرایط موجود و ظرفیت بالایی که در استان وجود دارد، تفاهمنامه‌ای با دانشکده دامپزشکی منعقد و زمینه برای بهره‌گیری از از تخصص اساتید و دانشجویان و فضای دانشکده در موضوع بازپروری استفاده کرد. 

وی افزود: همچنین پارک ملی بمو به دلیل نزدیکی به دانشکده دامپزشکی و تنوع بالای گونه های جانوری برای انتقال دانش و تجربه فی ما بین دانشگاه و محیط زیست و نیز بهره مندی از دانشجویان به عنوان پایلوت انتخاب شده است.

جولایی اضافه کرد: یکی از اشتباهاتی که برخی از دوستداران و دلسوزان حیات وحش مرتکب می‌شوند خارج کردن حیوانات از طبیعت برای تیمار است که راه مناسبی نیست.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش در خصوص پرنده نگری نیز گفت: چند سالی است گروه پرنده نگری بختگان راه اندازی شده است و با جذب علاقه‌مندان به پرنده نگری​ ظرفیت خوبی را برای رصد پرندگان در استان ایجاد کرده اند و رکورد های خوبی را از خود به جای گذاشته اند.

رسول حاجی باقری، دبیر انجمن دیده بان استهبان نیز بیان کرد: زمانی که نتوانیم مشارکت جوامع محلی را جلب کنیم قاعدتاً اثرگذاری مثبتی برای حفاظت نخواهیم داشت و برای این امر نیازمند اعتماد سازی و آموزش هستیم. 

حاجی باقری همچنین در خصوص جاده سازی و لوله گذاری در مسیر پناهگاه حیات وحش معترض بود و خواستار مطالبه‌گری محیط زیست، جوامع محلی و سازمان های مردم نهاد شد و افزود علی رغم تمام پیگیری های انجام شده مقابله با عزم ذینفعان این پروژه ها کار بسیار دشواری است و شوربختانه این امر منجر به پراکندگی حیات وحش در آن منطقه شده است.

رئیس اداره محیط طبیعی در پاسخ به ابهامات حاجی باقری اظهار کرد: پس از چندین بار مراجعه و مشاهدات میدانی توسط کارشناسان دفتر زیستگاه های کشور​ و همچنین مکاتبات با سازمان محیط زیست مشخص شد که​ در احداث جاده هیچ تداخلی با پارک ملی بختگان وجود ندارد و اداره کل راه متعهد شده است در طول مسیر هم مرز با پارک ملی از گارد ریل استفاده کند و هیچگونه تاسیسات جانبی در مسیر قرار نخواهد گرفت. 

سیاوش محمدی، همچنین در خصوص مسیر های سیلابی سال های گذشته نیز گفت: مقرر شد اداره راه در طول مسیر های شناسایی شده پل و دهنه ایجاد کند تا خللی در عبور آب از ارتفاعات به سمت تالاب ایجاد نشود.

رئیس اداره محیط طبیعی در خصوص موضوع انتقال آب در منطقهی پناهگاه حیات وحش بختگان نیز گفت: با توجه به عام المنفعه بودن این طرح، سعی بر آن شده است که با در نظر گرفتن بهترین مسیر با کمترین تعارض این اتفاق روی دهد.

درستکار دبیر انجمن پرنده نگری بختگان هم گفت: برای حمایت از حیات وحش، باید​ اطلاعات در اختیار داشته باشیم تا بر اساس تعداد گونه های ثبت شده و ارزشمندی آن ها و نوع حمایت لازمه، به ترسیم پروژه های متنوع برای این گونه ها بپردازیم.

درستکار​ با اشاره به وسعت و گستردگی محیط زیست استان و همچنین حفاظت از آن با امکانات موجود افزود: قطعا بدون جلب مشارکت های مردم این حفاظت امکان پذیر نخواهد بود.