محمد کریمی نژاد:

رژیم کتوژنیک چیست ؟

همانطور که از نام آن پیداست این رژیم سبب تولید کتون در بدن می گردد.کتون ها زمانی در بدن تولید می گردند که مقدار کمی کربوهیدرات وجود دارد و بدن لازم است انرژی خود را از شکستن اسیدهای چرب بدست آورد. رژیم کتو براساس مقدار بسیار کم کربوهیدرات و مقدار زیاد اسید چرب شناخته میشود. به طور تقریبی این رژیم شامل 75 درصد چربی – 20 درصد پروتئین و تنها 5 درصد کربوهیدارت می باشد.
هدف هر رژیم کتوژنیکی این است که بدن از این طریق وارد پروسه تولید کتون گردد. بدن به طور معمول از گلوکز برای دریافت انرژی استفاده می نماید. گلوکز نوعی کربوهیدارت است که از شکر  و غذاهای حاوی نشاسته بوجود می آید. وقتی بدن به مقدارکافی  برای تولید انرژی گلوکز نداشته باشد فرآیند سوخت و ساز چربی های ذخیره شده آغاز می گردد در نتیجه کتونها  در بدن تولید می گردند که نوعی اسید هستند.
از نکات جالب در خصوص رژیم کتوژنیک این مطلب است که دهان فرد در زمان استفاده از این رژیم به دلیل وجود ترکیبات آروماتیک بویی شبیه به بوی میوه میدهد

انواع مختلف رژیم های کتوژنیک:

چندین نسخه از رژیم غذایی کتوژنیک وجود دارد، از جمله:

رژیم استاندارد کتوژنیک (SKD):

این یک رژیم حاوی کربوهیدرات بسیار کم، پروتئین متوسط و چربی بالا است. به طور معمول حاوی 75٪ چربی، %20 و پروتئین و %5 کربوهیدرات است.

رژیم کتوژنیک سیکلی (CKD):

این رژیم شامل دوره هایی از کربوهیدرات بالاتر، مانند میزان کربوهیدرات 5 روز کتوژنیک را در 2 روز دریافت کرد.

رژیم غذایی هدفمند کتوژنیک (TKD):

این رژیم غذایی شما را قادر به اضافه کردن کربوهیدرات در اطراف تمرینات می کند.
رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا:این یک رژیم مشابه استاندارد کتوژنیک است، اما پروتئین بیشتری دارد. این نسبت غالبا 60% چربی، پروتئین %35 و 5% و کربوهیدرات است با این حال، تنها رژیم های استاندارد و رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا مورد مطالعه قرار گرفته اند.

فواید کلی رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن و لاغری

رژیم های غذایی سیکلی یا هدفمند، روش های پیشرفته تری هستند و در درجه اول توسط بدنسازان و ورزشکاران مورد استفاده قرار می گیرند.
رژیم های غذایی کتوژنیک می توانند به کاهش وزن کمک کنند .

رژیم کتوژنیک یک راه موثر برای کاهش وزن و کاهش عوامل خطر برای بیماری است.

در واقع، تحقیقات نشان می دهد که رژیم کتوژنیک بسیار عالی است و اغلب به عنوان رژیم کم چربی توصیه می شود.
این رژیم آنقدر خوب است که می توانید بدون شمارش کالری و محاسبه، وزن کم کنید.
یک مطالعه نشان داد افرادی که رژیم غذایی کتونی را دارند، 2.2 برابر وزن بیشتری را نسبت به رژیم غذایی کم چربی دارند، کم می کنند.
سطح کلسترول تری گلیسیرید و HDL رل نیز بهبود می دهد.

یک مطالعه دیگر نشان داد افرادی که در رژیم غذایی کتوژنیک دارند، سه برابر بیشتر از رژیم غذایی توصیه شده توسط سازمان دیابت انگلیس ارائه شده، وزن کم می کنند.

دلایل متعددی وجود دارد که رژیم غذایی کتوژنیک نسبت به یک رژیم کم چربی بهتر است، از جمله افزایش پروتئین دریافتی، که مزایایی فراوانی دارد. افزایش کتون ها، کاهش سطح قند خون و بهبود حساسیت انسولین نیز ممکن است نقش کلیدی ایفا کنند.

عوارض شایع در رژیم کتوژنیک

عوارض رژیم غذایی کتوژنیک به طور معمول خطرناک نیستند. از عوارض آن می‌توان به یبوست، کاهش قند خون یا سوء هاضمه اشاره نمود. البته در رژیم با کربوهیدرات کم، اثرات دیگری نظیر ایجاد سنگ کلیه یا افزایش سطح اسید بدن شود (اسیدوز).

علیرغم اینکه این رژیم برای افرادی که از نظر جسمی در سلامت هستند مشکلی ایجاد نمی‌کند اما این امکان نیز وجود دارد که در مواردی عوارضی نیز به دنبال داشته باشد. از این عوارض تحت عنوان آنفولانزای کتو (Keto Flu)  نام برده می‌شود. این عارضه چند روزی بیشتر به طول نخواهد انجامید و از علائم آن می‌توان به ضعف در عملکرد مغز، افزایش اشت‌ها، برخی مشکلات گوارشی، پایین آمدن سطح انرژی و نیز ناتوانی در تمرینات ورزشی اشاره کرد.

•    برای کم‌کردن شانس بروز این عوارض می‌بایست قبل از قطع کامل ورود کربوهیدرات‌ها به بدن، چند هفته‌ای را با برنامه رژیم کم کربوهیدرات شروع کرد. این استراتژی باعث می‌شود تا بدن بیاموزد که برای تولید انرژی مورد نیاز خود می‌بایست به سوزاندن چربی‌ها روی بیاورد.

یکی دیگر از عوارض رژیم کتوژنیک برهم خوردن تعادل آب و مواد معدنی در بدن است. از این رو اضافه کردن اندکی نمک به وعده های غذایی روزانه و یا مصرف مکمل‌های مواد معدنی (با نظر پزشک) می تواند به بدن شما کمک کند.

•    با نظر پزشک می‌‌توانید بصورت روزانه 3000 تا 4000 میلی‌گرم سدیم، 1000 میلی‌گرم پتاسیوم و 300 میلی‌گرم منیزیم مصرف کنید تا این عارضه را نیز به حداقل برسانید.

شایع‌ترین عوارض رژیم کتوژنیک که در روزهای ابتدایی رژیم در اکثر افراد ظاهر می‌شود به شرح زیر می‌باشد:

•    تشنگی بیش از حد؛
•    تکرر ادرار؛
•    خستگی؛
•    گرسنگی؛
•    سردرگمی، اضطراب؛
•    احساس سبکی سر و لرزش؛
•    تعریق؛
•    سردرد؛
•    سستی و بیحالی؛
•    حالت تهوع؛
•    سردرگمی و گیجی؛
•    گرفتگی عضلات پا؛
•    یبوست؛
•    بوی بد دهان؛
•    کاهش عملکرد فیزیکی؛
•    ریزش مو؛

محمد کریمی نژاد

مشاور تغذیه ورژیم درمانی