اتحادخبر- اصغر علی خانی: آنان که از دور یا نزدیک دستی بر آتش  «ادبیاتِ داستانی»، به ویژه «حماسه» دارند، نام جنابِ «مهدی بردبار» برای ایشان، نامی آشناست.فارغ از نظراتِ مستدل  و پی گیری مباحث دامنه دار در فضایِ مجازی، ایشان در عالمِ واقع؛ با شرح و تفسیرِ دررِ کلام فردوسی، و شرکت در جلساتِ نقد و خوانشِ داستان، همواره در نشر و  ترویجِ فرهنگ، تاریخ و شناختِ ایران بسیار می کوشند.

نثر شیرین، فلسفی، بی پروا با آگاهی های عمیق و متنوع از ویژگی های نوشته های اوست.

 به بهانه ی انتشارِ اولین مجموعه داستان ایشان تحت عنوانِ «کاباره»، با او به گفت و گو نشستیم. ماحصل آن را از نظر می گذرانید.

اتحاد خبر: جناب «بردبار» ضمن تبریک به مناسبتِ اثرِ ارزشمندتان، یک بیوگرافی از خودتان بیان بفرمایید؟

بردبار: مهدی بردبار هستم. متولد شهریورماه(۱۳۶۱) در شهر "برازجان".از کودکی نزد مادرم شاهنامه را آموختم و با دنیایِ رازآلودِ این شگرف نامه آشنا شدم.شب های کودکی را با رویای داستان های بلند و جذّاب شاهنامه که از مادرم می شنیدم؛ به خواب می رفتم. عشق و شوقِ نویسندگی از همان دوران در من ریشه دواند.چندین سال در انجمن های ادبی مدرّسِ شاهنامه بوده ام و مطالعات گسترده ای در حوزه ی تاریخِ ایران باستان، فلسفه، منطق، زبان شناسی، علوم سیاسی، حقوق و ادبیات؛ خاصه شاهنامه و... دارم. بعضاً در انجمن های داستان نویسی برای دیدن اوضاع و احوال نقدِ داستان شرکت کرده ام.نخستین داستان های خودم را در سال (۱۳۸۲) نوشتم که به دلایلی به چاپ نرسید.در سال (۱۳۹۸) پنج داستان از آن ها با عنوان "کاباره" به چاپ رسید که قرار است با نام "زندانی" تا مدتی دیگر تجدید چاپ شود.

اتحادخبر: اجازه بدهید از مقدمه ی کتاب آغاز کنیم...

به عنوانِ یک نویسنده ی خوش قلم، نیک می دانید که؛ نخستین امری که توجه یک کتاب خوانِ حرفه ای را به خود جلب می کند؛ تارک نوشته یا همان مقدمه و پیش گفتار است.مقدمه به سبکی بسیار سنگین و ثقیل، فلسفی مآب، و مشابه ترجمه هایی است که بیش تر به دردِ تستِ هوش(بخش درک و فهم متن) می خورد. نظر حضرت عالی در این مورد چیست؟احساس نمی کنید اگر مقدمه را به قلمِ شیرین و بی باک خویش می نوشتید، با اقبالِ عمومی و توجه بیش تری روبرو می  شد؟

بردبار: گمان می کنم در مورد مقدمه پرسشی نشود؛ بهتر است.چون نمی خواهم خدایی نکرده باعث رنجشِ کسی بشوم...چون کتاب قرار است تجدیدِ چاپ شود، اگر خواستم مقدمه ای بر کتاب بنویسم، خودم این کار را خواهم کرد.در غیر این صورت در تجدیدِ چاپ که تا حدود دو ماه دیگر انجام می شود، پیش گفتاری بر آن نخواهم نوشت...

 اتحاد خبر: می رسیم به داستان ها؛

شیوه ی نگارشِ کتاب؛ همان طور که در مقدمه آمده است، یکی از کارکردهای زبان یعنی حدیت نفس را تداعی می کند.یعنی نویسنده با سیر در باطنِ خویش، محتویات درونی خود را بیرون می ریزد. آن جا که این نفسانیات با تخیل، رویا و تداعی آزاد همراه می شود به سبک سوررئال پیوند می خورد.به عنوان یک نویسنده ی خوش فکر احساس نمی کنید این شیوه، مخاطب را خسته کند و سبب شود پی گیر داستان نشود؟

بردبار: هر نویسنده در نوشتن سبکی دارد. نویسنده پیش و بیش از هر چیز باید سبکِ خودش را پیدا کند و این مهم ترین کنشی ست که یک نویسنده در درازنایِ تجربه ی نویسندگی خود انجام می دهد.شاید در عرصه یِ سرودنِ شعر نیز به چنین مسئله ای که شما اشاره فرمودید، بر خوریم. برای نمونه ممکن است از دیدگاهِ شاعرانِ آوانگارد؛ شعر کلاسیک؛ خسته کننده و البته محدود کننده بیاید زیرا که وزن و قافیه ی شعر کلاسیک این محدودیت را برای شاعر به وجود می آورد، اما امروزه مشاهده می شود که حتی بسیاری از شاعرانِ شعرِ نو، اشعارِ بسیار زیبا و عمیقی به سبک کلاسیک هم سروده اند. من نویسنده ای هستم که سبک خودش را یافته است.نمی توان خیال و واقعیت را در سبک سوررئال از یکدیگر تشخیص داد و من به عنوان نویسنده ای که به سبک سوررئال معتقدم، نمودحقیقت را از درونِ خیال بیرون می کشم. آسوده از این مطلب؛ از زمانِ انتشارِ نخستِ کتابم استقبال خوبی از آن صورت گرفته است و پس از خوانش احساسِ رضایت خود را به من انتقال داده اند.با وجود این که با ناشر پیشین به توافق نرسیدم و کتابم به گونه ای محدود چاپ شد که با حمایت های بانو "حسرت محمودآبادی"-شاعر و منتقد ارزشمند- که بسیار وامدارِ ایشان هستم، قرار است تا دو ماه دیگر با همکاری استاد "یدالله شهرجو" -مسئولِ انتشاراتِ "سمت روشن کلمه"- تجدید چاپ شود. باید یادآوری کنم که با وجود مطلب پیش گفته؛ من در آینده در سبک های دیگر داستان نویسی نیز قلم خواهم زد.

 جناب بردبار؛ از آن جا که بنده به علایق و حوزه مطالعاتی حضرت عالی آشنا هستم.احساس می کنم شما در نگارش این کتاب، نتوانسته اید دل بستگی هایتان به مقوله های؛ میهن پرستی، تاریخ باستان، عشق به شاهنامه و مهم تر؛ علاقه ی خاص به "هدایت" را نادیده بگیرید.دیدگاهتان چیست؟

بردبار: برخی از پرسش ها ره به جایی می برد که شاید پارامترهایی چون مرگِ موّلف مانع از پاسخ دادن صریح به آن ها باشد. نقد داستان توسطِ خود نویسنده باید نهان بماند. پاسخ این پرسش را باید به خوانندگانی همچون شما واگذار کرد. شکی نیست که من به "شاهنامه" و "فردوسی بزرگ"و "تاریخ ایران باستان" و "میهن پرستی" و "صادق هدایت" علاقه ای وصف ناشدنی دارم. اما برداشت از داستان را به آن گونه ای که دل خواه خواننده است؛ وامی گذارم. روح عاصی راوی داستان ها به همه ی جا سر می زند و به گفته ی "هدایت" در پیام "کافکا" چیزی که با خود به ارمغان می آورد؛ آزادی نیست بلکه احتیاج نومیدانه است. زمینه ی داستان با عناصر حقوقی پرورش یافته است و در ژرف ساخت هر پنج داستان با تاری نامرئی به یکدیگر مرتبطند. شاید بتوان کتابم را از این منظر با "دوبلینی های جیمز جویس"مقایسه کرد که شامل چندین داستان بوده که هر کدام در ژرف ساخت با دیگری در ارتباط است.

 اتحادخبر: در داستان ها اگر اشتباه نکنم، گفته بودید که؛ «شروع به نوشتن می کنید، ایده خود به خود در حینِ کار، ردیف می شود.» آیا در عالم واقع همین گونه عمل می کنید؟حوادث روزمره، تجربیات، زندگی بزرگان، وقایع تاریخی، رویا، فیلم و ... در این میان تأثیری ندارند؟

بردبار: نویسنده از دیدگاه ما از اثرش جدا نیست. هر چند که در نقدِ نوین نویسنده را در نقد داستان هم کنار می نهند و هم نمی نهند.در داستان های به سبک سوررئال با جریان سیال ذهن روبرو هستیم. بنابراین در این سبک؛ نگارش به گونه ای ست که پس از نوشتن متن، عناصر تشکیل دهنده ی داستان کنار یکدیگر، درون مایه و روساخت داستان را می سازند.باید در نظر داشت همان گونه که اشاره رفت- سبک سوررئال با خیال سر و کار دارد و واقعیت را از درون آن بیرون می کشد.اگر ما از تمام حوادث زندگی از جمله تجربیات و زندگی بزرگان و وقایع تاریخی و رویا و فیلم تصور و خیالی نداشته باشیم نمی توانیم درباره ی آن قلم بزنیم. ما معتقدیم این خیال است که عینیت گرایی را می سازد و به همین دلیل است که نویسنده ی سوررئال از پیش طرح و پیرنگی از داستان را در ذهن خود طراحی نمی کنند. نویسندگانی چون "ژرارد دو نروال" و "داستایفسکی" و "هدایت" چنین داستان هایی دارند. با این حال انعکاسِ واقعیات در ذهن را نمی توان کاملا از یاد برد، زیرا که آن ها ابزار خیال هستند برای بیان سیر در نفسانیات.

اتحادخبر: بگذارید یک سوال شخصی بپرسم؛ کار کدام یک از نویسندگان بزرگ ایران و دنیا را می پسندید و به آن علاقه دارید؟

بردبار: پاسخ دادن در مورد علایقِ من نسبت به نویسندگان بزرگ ایران و دنیا مقداری سخت است، زیرا که، سالیان درازی است که رمان ها و داستان های تک تک این بزرگان را خوانده ام و با آن ها زندگی کرده ام. با این وجود نویسندگانی که بیشترین کشش را در ۱من ایجاد کرده اند؛ کسانی چون «صادق خان هدایت» در ایران و «داستایفسکی» و «ژرار دو نروال» و «ادگار آلن پو» و «کافکا» را در سطح بین المللی می پسندم.از میان فیلسوفان اروپایی نیز به "نیچه"،"شوپنهاور" و "هایدگر" بسیار علاقه مندم."زرتشت" را نیز بنیان گذار فلسفه در جهان می دانم.

اتحادخبر: جناب بردبار؛ ان شاء الله که از نقدِ ما، رنجیده خاطر نشده باشید. حالا بفرمایید؛ دیدگاهتان درباره ی نقد و نقادی چیست؟ احساس نمی کنید در ایران و استانِ خودمان کم تر به آن توجه شده است؟

بردبار: شوربختانه مقوله پردازشِ به نقد چنان که اشاره فرمودید در ایران و به خصوص استان خودمان؛ مهجور واقع شده است.روح ایرانی بیشتر شعر پسند است تا نثر پسند.اشعار شاعران بزرگ ایرانی در روح و روانِ ایرانیان نفوذ می کند و با آن زندگی می کنند و از درک آن عاجز نیستند اما درک نوشته های مثلاً «نروال» برای ایرانیان مشکل است و هنگامی که نتوان با این نوع نوشته ها ارتباط برقرار کرد، ناخودآگاه مقوله ی نقد نیز در مورد آن ها به محاق می رود.عرصه ی داستان نویسی نوین ایران نیز بر همین شالوده استوار بوده است و نه این که به مقوله نقد در مورد نوشته های نویسندگان ایرانی پرداخته نشده باشد بلکه به دلایل پیش گفته، کمتر به آن توجه شده است.

اتحادخبر: در داستان ها حس می شد به رسوم ایرانیان و تعصب بر این آداب توجه داشته اید و رفتارهای اجتماعی پسندیده و نکوهیده برایتان اهمیت داشته است.در این رابطه اگر نظری دارید، بفرمایید؟

بردبار: در داستان های من تفکیک زمانی و تاریخی مشاهده می شود. بنابراین رسوم ایرانیان نیز از این قاعده مستثنی نیست. تغییر و دگرگونی در آداب و رسوم و اصولاً اخلاق ایرانیان در داستان های من وجود دارد اما پا گذاشتن به مواضع مختلف آن بسی جرأت می خواهد. آن چه بیش و پیش از هر چیز برای من اهمیت دارد؛ گسستی ست که ایرانی امروز با خویشتن خویش دارد.

اتحاد خبر: توصیه تان به نوجوانان و جوانان علاقه مند به مقوله ی ادبیات داستانی چیست؟

بردبار: به جوانان و نوجوانان عزیز و با استعداد وطنم که تازه دست به قلم برده اند، پیشنهاد می کنم که؛ هنرمند بدون تلاش مضاعف به جایی نخواهد رسید. به گفته ی «محمد حسن شهسواری»-نویسنده و مدرس رمان نویسی- به آنان می گویم: «اگر استعداد نداشته باشید خودتان را بکشید هم نویسنده نخواهید شد، اما اگر استعداد داشته باشید فقط باید خودتان را بکشید تا نویسنده شوید.»

اتحاد خبر: از آن جا که حضرت عالی، یکی از اعضا موثر صفحه ی ادبیات داستانی اتحاد هستید. ایده هایتان را در رابطه با راه اندازی صفحه، پیشرفت و رسیدن به قله های این نوع ادبی چیست؟

بردبار: تنها راه پیشرفت در رسیدن به قله های این نوع ادبی؛ تشکیل انجمن های نویسندگی و به جد نقد آثار نویسندگانِ نو اندیش است.

 اتحاد خبر: ضمن تشکر از حضور سبزتان، در پایان، اگر حرف ناگفته ای دارید، بفرمایید.

بردبار: از شما و دست اندر کاران صفحه ی «ادبیات داستانی اتحاد خبر» که در راه آموزش به نوجوانان و جوانان تلاشی مضاعف دارند؛ مراتب قدردانی را به عمل می آورم و از این که فرصتی را برای این گفتگو فراهم کردید؛ بسیار سپاس گزارم. پیروز باشید.