کاری که شاید خطرناک باشد، اما عده‌ای سختی و خطرات آن را به جان خریده‌اند. یکی از مشکلات سفر برای برخی افراد، ایجاد سرگیجه و حالت تهوع در خودرو، هواپیما یا اتوبوس و ... است که کام سفر را تلخ می‌کند. به این حالت «بیماری حرکت» می‌گویند که در مسافران هنگام سفر با خودرو، قطار، هواپیما، اتوبوس یا کشتی دیده می‌شود. معمولا برای خلاص شدن از این حالت آزاردهنده، می‌توانید کار‌هایی را انجام دهید تا این حالت به سراغ‌تان نیاید یا اگر دچار آن شُدید، بتوانید آن را کنترل کنید.

بیماری حرکت ناگهانی و با حالت تهوع و عرق سرد آغاز می‌شود و در ادامه ممکن است به سرگیجه و تهوع بینجامد. در این حالت، مغز با دریافت سیگنال‌هایی از گوش داخلی، چشم‌ها، ماهیچه‌ها و مفاصل، احساس حرکت می‌کند در حالی که شما در یک جا نشسته‌اید و حرکتی ندارید.

زمانی که این سیگنال‌ها به مغز می‌رسند، با واقعیتی که شما در آن هستید، هماهنگی ندارد و به همین دلیل دچار بیماری حرکت می‌شوید. به عنوان مثال، اگر هنگامی که در اتوبوس نشسته‌اید مشغول کار با تلفن همراه خود هستید، چشم‌هایتان روی چیزی تمرکز می‌کند که حرکت نمی‌کند، اما گوش داخلی شما حرکت را احساس می‌کند. حتی نقطه‌ای که در آنجا نشسته‌اید، می‌تواند متغیر باشد.

بیماری حرکت معمولا باعث به‌هم‌خوردگی معده می‌شود. بیمار احساس گیجی و عرق سرد می‌کند. فرد رنگ‌پریده شده و معمولا از سردرد شکایت دارد. در چنین فردی، حالت تهوع، استفراغ و کاهش تعادل به دنبال احساس گیجی بسیار معمول است.

سیگنال‌ها، آغاز اغتشاش

تعادل بدن شما از طریق سیگنال‌هایی برقرار می‌شود که از سوی بخش‌های مختلف بدن مانند چشم‌ها و گوش داخلی به مغز فرستاده می‌شود. دیگر گیرنده‌های حسی در پاها، به سیستم عصبی می‌رساند که کدام قسمت‌های بدن در تماس با زمین هستند. سیگنال‌های متناقضی که به مغز ارسال می‌شوند، عامل اصلی بروز بیماری حرکت هستند.

برای مثال، زمانی که در هواپیما نشسته‌اید، شما متوجه بروز اغتشاش و تلاطم نیستید، اما بدن شما آن را احساس می‌کند. این احساس گیجی حالت تهوع و استفراغ را به دنبال دارد. نبود تهویه کافی در وسیله نقلیه، استرس هنگام سفر و ندیدن محیط بیرون از جمله عواملی هستند که ممکن است شما را بیشتر مستعد بیماری حرکت کند.

درمان دارویی و جایگزین

درمان‌های مختلفی برای درمان بیماری حرکت وجود دارند که بیشتر آن‌ها از شروع بیماری جلوگیری می‌کنند. همچنین، بسیاری از این دارو‌ها خواب‌آور هستند بنابراین، اگر نیاز به انجام کاری با دقت بالا دارید یا در حال رانندگی هستید، از این دارو‌ها استفاده نکنید. معمول‌ترین دارو‌هایی که برای بهبود بیماری حرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد، «هیوسوبرومید هیوسین» است که عامه مردم آن را به هیوسین می‌شناسند. اما داروی دیمن‌هیدرینات دارویی است که بدون نسخه هم می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه کنید.

علاوه‌بر این درمان‌های دارویی، می‌توانید از روش‌های خانگی هم برای تسکین علائم بیماری استفاده کنید. درمان‌های جایگزین هم تأثیر چشمگیری بر کاهش علائم دارند. متخصصان توصیه می‌کنند نعنا و زنجبیل در این زمینه کمک‌کننده هستند. اگرچه این درمان‌های گیاهی از نظر علمی هنوز به اثبات نرسیده‌اند، اما مصرف تجربی آن‌ها مؤثر بودن‌شان را در برخی موارد تأیید کرده است.

علاوه بر این، تنفس عمیق و تکرار آن از دیگر راه‌های درمانی موجود برای بیماری حرکت است. اما در بسیاری از موارد تهویه هوای داخل وسیله نقلیه، پایین‌آوردن شیشه ماشین یا حتی پیاده‌شدن از خودرو و قرار گرفتن در معرض هوای تازه می‌تواند تا حد زیادی شرایط جسمی شما را بهبود بخشد.

به اندازه کافی بخوابید

نکته قابل‌توجهی که باید مدنظر داشته باشید، این است که شب قبل از مسافرت بهتر است خوب بخوابید و به اندازه کافی آب و مایعات مصرف کنید، چرا که کم‌آب شدن بدن، سردرد و استرس شما را در معرض بروز بیماری حرکت در طول سفر قرار می‌دهد.

گرسنه نمانید

به خاطر داشته باشید که اگر موقع سفر شکم‌تان گرسنه باشد، سرگیجه و حالت تهوع ناشی از بیماری حرکت بیشتر به سراغ‌تان می‌آید؛ بنابراین برنامه سفرتان را به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که غذا خورده باشید و شکم‌تان گرسنه نباشد. قبل و حین سفر از خوردن غذا‌های چرب و اسیدی پرهیز کنید، زیرا شما را مستعد بیماری حرکت می‌کند.

چشم‌هایتان را نبندید

یکی از بدترین کار‌هایی که هنگام بروز این بیماری می‌توانید انجام دهید، این است که چشم‌هایتان را ببندید. این کار، حالت تهوع شما را تشدید می‌کند. در طول مسیر سعی کنید به خودرو‌هایی که در حرکت هستند و نیز سوژه‌های متحرک در مسیر نگاه نکنید. در عوض، به یک نقطه ثابت و کمی بالاتر از افق خیره شوید.

روی صندلی‌های جلویی بنشینید

بیماری حرکت به طور ناخودآگاه به سراغ‌تان می‌آید، اما اگر حواس‌تان به محیط اطراف‌تان و جایی که می‌نشینید، باشد راحت‌تر می‌توانید آن را کنترل کرده و از بروز آن جلوگیری کنید. برای سفر خود از قبل برنامه‌ریزی کنید. اگر می‌خواهید هوایی سفر کنید، موقع تهیه بلیت از مسؤول آن بخواهید که صندلی شما را کنار پنجره یا روی بال هواپیما مشخص کند. اگر با قطار، قایق، کشتی یا اتوبوس به سفر می‌روید، سعی کنید روی صندلی‌های روبه‌جلو بنشینید و موقع حرکت به سمت عقب برنگردید.

در داخل کشتی، از مسؤول مربوطه بخواهید صندلی شما را نزدیک به قسمت جلویی یا وسط کشتی قرار دهد و سعی کنید رو به جلو یا افق و به نقطه‌ای ثابت خیره شوید تا حرکت قایق را کمتر حس کنید. سعی کنید در طول سفر پنجره یا منفذی را برای تبادل هوا باز بگذارید و هوای تازه تنفس کنید و در طول سفر هم از کتاب خواندن یا حتی نگاه به تلفن همراه‌تان خودداری کنید. علاوه بر این، موقع مسافرت با خودرو یا اتوبوس، سعی کنید یا خودتان راننده باشید یا روی صندلی‌های جلویی خودرو یا اتوبوس بنشینید. اگر دقت کرده باشید، افرادی که سابقه بیماری حرکت دارند، با نشستن در صندلی‌های جلویی خودرو یا اتوبوس کمتر این حالت ناخوشایند را تجربه می‌کنند.

بیماری در کمین کودکان و زنان باردار

هر شکل مسافرتی، چه زمینی، چه هوایی و چه آبی ممکن است بیماری حرکت را در فرد مستعد القا کند. گاهی حتی با سوار شدن بر چرخ و فلک و بازی‌های کودکانه که معمولا در شهربازی وجود دارد این حالت ایجاد می‌شود. این مشکل در هر فردی ممکن است رخ دهد، اما بیش از همه، کودکان و افرادی که دارو‌های خاص مصرف می‌کنند در معرض آن هستند. کودکان دو تا ۱۲ سال و نیز زنان بارداری که احتمال بروز اختلالات گوش داخلی در آن‌ها بیشتر است، بیش از دیگران در معرض این عارضه هستند.