اصغر علی خانی

"فرشید جان احمدیان" نویسنده و منتقد برجسته‌ی بوشهری است.ایشان عضو هیئت مدیره انجمن اهل قلم و مسئول نشست های نقد و بررسی داستان این انجمن فعال ادبی است. ایشان؛ علاوه بر انتشار مقالات متعدد در نشریات استان و کشور، صاحب دو اثر گران سنگ؛ " فرهنگ داستان نویسی بوشهر" (۱۳۸۶) و "بیست داستان کوتاه از بیست نویسنده ی بوشهر"(۱۳۸۹) می باشند.ما حصل گفتگوی "ادبیات داستانی اتحاد"- روات- با این نویسنده و منتقد را از نظر می گذرانید. 

  جناب "جان  احمدیان" با عرض سلام، ادب و احترام

*ابتدا؛ مختصری از بیوگرافی تان بفرمایید؟

-دهم تیرماه سال چهل و دو، در آبادان متولدشدم. در سه سالگی بنا به شغل پدر؛ ابتدا، حدود دو سال در خورموج و بعد از آن در بوشهر ساکن و مقیم شدیم. تحصیل کرده رشته مخابرات هستم و حدود سی سال در شرکت مخابرات بوشهر، مشغول به کار بودم، و از سال نود و سه بازنشسته هستم.

*آیا قائل به تقسیم بندی تاریخی در ادبیات داستانی بوشهر، نظیر دوره بندی های دکتر "میرعابدینی" در صدسال داستان نویسی، هستید؟

-جناب "میر عابدینی" تقسیم بندی دقیقی از دوره های تاریخی داستان نویسی ایران دارند و متاسفانه باید آن را بپذیریم. چرا که؛ از ابتدا داستان در ایران ابزاری برای روشنگری بوده، در واقع داستان نویسان ما از داستان برای گشودن جبهه ای جدید در برابر استبداد استفاده کردند. و می شود گفت؛ تا دهه ی هفتاد نویسندگان ما ابتدا روشنفکر بودند، سپس داستان نویس. البته چند داستان از این قاعده مستثناست؛ مثل سنگ صبور "چوبک" و داستان هایی از "بهرام صادقی". به طور کلی می توان گفت؛ فضای داستان نویسی ایران تا دهه ی هفتاد به طور کلّی متاثر از ادبیات متعهد سارتری بوده و هواداران سینه چاکی مثل "آل احمد" که صدای دیگری را بر نمی تابیدند.

* نظرتان راجع به مکتب های داستانی بر اساس شاخصه ی جغرافیا (شمال، جنوب، غرب، مرکز و ...) و قرار دادن داستان نویسی بوشهر در کنار خوزستان،  هرمزگان و در مواردی کرمان با مرکزیت شیراز چیست؟

-به تقسیم بندی به گونه ای که عنوان کرده اید؛ قائل نیستم.داستان نویسان بوشهر از ابتدا ساز خودشان را کوک می کردند.در دوره ای که "علی دشتی" می نوشت، هیچ اثری در این مناطقی که نام بردید، مشابه آثار وی خلق نشده."رسول پرویزی" و "چوبک" و نویسندگان متاخرتر. بنابر این؛ بوشهر در ایران از ابتدا دارای کلاس داستان نویسی خودش بوده و می توان گفت؛ تا حدودی در برابر فضای جریان داستان نویسی ایران قرار داشته است.

* روند داستان نویسی بوشهر از لحاظ کمّی و به خصوص کیفی در سال های اخیر را چگونه ارزیابی می کنید؟

-خوشبختانه داستان نویسی بوشهر از ابتدا با مکاتب بزرگ جهان آشنا بوده، و کمتر تن به تحولات اجتماعی در ایران داده، به عنوان نمونه؛ "ایام محبس علی دشتی" که می توان به عنوان اولین حبسیه در داستان نویسی مدرن ایران از آن یاد کرد. و یا مجموعه قصه های "شلوارهای وصله دار" که نشان می دهد "رسول پرویزی" به چیزی جز خلق قصه نمی اندیشیده و یا شاهکار "صادق چوبک" به نام "سنگ صبور" که یک رمان جاودانه در زبان فارسی است، و اگر بخواهیم به موارد دیگر اشاره کنیم؛ باید از رمان "من ببر نیستم""محمدرضا صفدری" و یا "کنیزو"ی "منیرو روانی پور" نام ببریم و یا در همین چند سال اخیر؛ رمان یک رمانس دانشگاهی مرگبار که نشان می دهد نویسندگان بوشهری به روشنفکر بودن وقعی نگذاشته، و صرفاً خلق یک اثر هنری برای آن ها ارزشمند بوده است.

* دیدگاهتان در رابطه با تغییر و تحول ساختاری و ارائه شیوه های نو در داستان نویسی (سوررئال، پست مدرن، جریان سیال ذهن) با درون مایه ی مناسب چیست؟

- تحول و پویایی در ذات هنر نهفته است و تاریخ هنر سیر این تحولات را نشان می دهد. نمونه ای که برای ما ایرانی ها خیلی ملموس هست؛ تحول شعر فارسی است. به طور کلی می توان گفت: جهان جدید زبان جدید می طلبد و واقع بین تر باشیم، زبان جدید به دنبال جهان جدیدی هست.در داستان نویسی هم همین گونه بوده و نویسندگانی موفق بوده اند که جسارت و شجاعت آن را داشته اند به زبانی جدید بنویسند و به همین دلیل ما با برخورد با این گونه داستان ها به وجد می آییم.نویسنده ای که در تمام شئون زندگی سنتی فکر می کند، نمی تواند به واسطه آشنایی اش با مکاتب و جنبش های ادبی روز مدرن بنویسد. باید این تحول در ذات نویسنده باشد. متاسفانه شاهد این نوع داستان ها در چند سال گذشته بوده ایم که نمونه برداری نامناسب از داستان نویسان معاصر غرب هستند.به طور کلی می توان گفت؛ جهان تابع احساسات و ادراکات نویسندگان و هنرمندان بوده و این در ذات هنر پیشرو قرار دارد.

* برگردیم به تخصص اصلی حضرت عالی یعنی؛ نقد. چرا منتقد خوب در حیطه ی داستان کم است و ما در استان این خلا را حس می کنیم؟

 - سوال شما را باید این طور جواب داد؛ مگر امروز چند مخاطب نقد وجود دارد که منتقد داشته باشیم؟ بگذارید انتقادی تر بگویم؛ وقتی تیراژ کتاب به صد و دویست جلد می رسد، آیا می توان جایگاهی برای نقد یافت؟ از سویی کدام نشریه تخصصی پر تیراژ و چالشی مثل؛ "کارنامه" و "دنیای سخن" منتشر می شوند که منتقد مخاطب خودش را بیابد.

 * با توجه به آثار چاپ شده در سال های اخیر  در حیطه ی کودک، نوجوان و بزرگ سال؛ به عنوان صاحب اولین فرهنگ داستان نویسی بوشهر، احساس نمی کنید این فرهنگ هر چند سال باید به روز رسانی، تجدید نظر و ویرایش شود؟

ـ چند سال از چاپ فرهنگ نامه داستان نویسی گذشته و از سویی، خوشبختانه مدتی پیش ویرایش دوم آن به پایان رسید، و قرار شد تا قبل از پایان سال ناشر آن را چاپ کند که متاسفانه با پدیده ای به نام کرونا مواجه شدیم.

* یک سوال شخصی؛ به کدام یک از بزرگان ادبیات داستانی بوشهر دل بستگی دارید و آثار ایشان را اثرگذارتر می دانید؟

- اجازه دهید این طور بگویم من داستان خوب را می پسندم و به نام و نشان نویسنده توجه ندارم. همان طور که رمان "سنگ صبور" را شاهکار "چوبک" می دانم و "تنگسیر" را ضعیف ترین اثرش.در مورد سایر داستان نویسان هم همین گونه است.به طور کلّی باید بگویم؛ زحمات تمام داستان نویسان را ارج می گذارم که ما را با دنیاهایی منحصر به فرد آشنا می کنند.

*چه توصیه ای به جوانان امروزی که وارد حوزه داستان نویسی شده اند؛ دارید؟

ـ خواندن، خواندن و خواندن، فارغ از قیل و قال های روزمره بودن.هر چند که مورد دوم خیلی سخت است.چرا که؛ با جهان ارتباطی امروزه به سختی می شود از بمباران های اطلاعات فضای مجازی دور بود.

* نظرتان راجع به این صفحه-ادبیات داستانی اتحاد- چیست؟ با توجه به هدف این گروه یعنی اعتلا و ارتقای ادبیات داستانی شهر، استان و کشور در همه ی حوزه ها چه راهکارهایی برای بهتر شدن صفحه دارید؟

- هر ایده ای را که به رشد ادبیات کمک کند؛ باید پذیرفت و گسترش داد که در مرحله اول؛ جذب مخاطب با موضوعات چالشی است که متاسفانه امروز نشریات ما فاقد آن هستند.

* در پایان؛ اگر حرف ناگفته ای در رابطه با این نوع ادبی (برگزاری کلاس های داستان نویسی، انجمن های ادبی داستان، جشنواره ها، مسابقات و ...)دارید، بفرمایید؟

- به عنوان کلام  آخر باید گفت؛ هیچ چیز مثل هنر نمی تواند انسان را در وانفسای این جهان غیر منطقی به آرامش برساند. بنابر این هنرمند باید در ارتقا و تعالی آن از هیچ چیز دریغ نورزد تا مخاطبین را با دنیاهایی تازه و منحصر به فرد آشنا کند.