این دیدار از چند جهت مورد توجه تحلیل‌گران و رسانه‌های جهان قرار دارد. روزنامه انگلیسی‌زبان «چاینا دیلی» با بیان این نکته که سفر رئیس جمهوری ایران به ژاپن یکی از مهمترین رویدادهای بین‌المللی در ماه جاری میلادی است، پیش‌بینی کرد نخست‌وزیر ژاپن بکوشد تا با استفاده از فرصتی که این دیدار به دولتش می‌دهد برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا و مباحث مربوط به توافق هسته‌ای گام‌هایی را بردارد. موضوع دیگری که از سوی برخی رسانه‌ها مطرح می‌شود، تعیین تکلیف دارایی‌های ۱۹ میلیارد دلاری ایران است.  

اهداف توکیو از دعوت روحانی

یکی از نخستین رسانه‌هایی که خبر این دیدار را اعلام کرد، خبرگزاری «کیودو» ژاپن بود که این دیدار را ابتکاری در زمینه کاهش تنش‌ها در منطقه خاورمیانه ارزیابی کرد. براساس این تحلیل، از توکیو انتظار می‌رود تا برای حل مسائل میان تهران و واشنگتن تحرکات بیشتری را انجام دهد.

از سوی دیگر، روزنامه «ژاپن تایمز» این سفر را یکی از فرصت‌های انگشت‌شمار برای کمک به صلح در منطقه ارزیابی کرد و نوشت که مساعی نخست‌وزیر ژاپن در جهتی است که از میزان تنش‌ها در منطقه خاورمیانه بکاهد.

سفر روحانی به ژاپن اولین سفر رئیس‌جمهوری ایران به ژاپن از سال ۲۰۰۰ تاکنون است. به نوشته این روزنامه ژاپنی، یک دیپلمات ارشد آمریکایی از طرف واشنگتن به توکیو اصرار کرده‌است که نتایج نشست مقام‌های دو کشور به اطلاع کاخ سفید رسانده شود.

در گزارش ژاپن تایمز آمده است: آبه شینزو چند ماه قبل، نخستین سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران پس از انقلاب اسلامی را انجام داد. وی آن زمان امیدوار بود تا بتواند به عنوان میانجی زمینه را برای گفت وگو میان تهران و واشنگتن آماده کند. انتظار می‌رود یکی از خواسته‌های توکیو از تهران این باشد که ایران به برجام پایبند بماند زیرا پس از خروج آمریکا از توافق، تهران در چند مرحله سطح ذخایر هسته‌ای و میزان غنای اورانیوم را افزایش داده است. تهران اعلام کرده این اقدامات را با هدف کاستن از سطح تحریم‌های اقتصادی انجام می‌دهد. به نوشته این روزنامه، ژاپن همچنین تصمیم خود برای مشارکت در امور دفاعی خاورمیانه را به ایران اعلام خواهد کرد.

تارنمای نشریه «المانیتور» در تحلیل این سفر آورده است: روحانی از آبه انتظار دارد تا کاری را که رئیس‌جمهوری فرانسه بر زمین گذاشته‌است به سرانجام برساند.

براساس تحلیل این نشریه اینترنتی، در این سفر آبه سعی می‌کند تا تلاش‌های میانجی‌گرایانه خود را به نتیجه برساند زیرا اکنون به نظر می‌رسد کاخ الیزه و «امانوئل مکرون» فعالیت‌های خود برای کاهش تنش را متوقف کرده‌است.

«محمود واعظی» رئیس دفتر رئیس‌جمهوری در پاسخ به ادعای برخی رسانه‌ها در زمینه درخواست ایران برای سفر روحانی به ژاپن عنوان داشته دعوتی از سوی مقام‌های مالزی صورت گرفت. علاوه بر آن، آقای آبه هم از روحانی برای سفر دعوت کرده بود. حتی فرستاده ویژه‌ای هم از دولت ژاپن به ایران سفر کرد و علاوه بر ارائه پیام نخست وزیر ژاپن از رئیس جمهوری کشورمان برای سفر به این کشور دعوت کرد.

سرنوشت پول‌های ایران در بانک‌های ژاپن

برخی تحلیل‌ها هدف مهم از این سفر را گفت‌وگو میان تهران و توکیو برای آزادسازی ۱۹میلیارد دلار از اموال بلوکه شده ایران در بانک‌های ژاپن عنوان می‌کنند. برخی رسانه‌ها نوشته‌اند، شاید ژاپن در زمینه نادیده گرفتن بخشی از تحریم‌های واشنگتن علیه تهران با مقام‌های کاخ سفید هماهنگی‌هایی را صورت داده و پنجره‌هایی را باز گذاشته باشند.

یکی از کارشناسان المانیتور با اشاره به دارایی‌های فراوان بلوکه شده ایران در ژاپن می‌گوید جایگاه رهبران ژاپن و فرانسه متفاوت است. مکرون اگر هم در زمینه کاهش تنش با چراغ سبز ترامپ، موفقیتی را کسب می‌کرد، مشخص نبود که چه منابع مالی را باید به ایران انتقال دهد. وی تنها می‌توانست در زمینه کاهش تحریم‌ها در مسیر فروش نفت مانور بدهد. اما ژاپن می‌تواند با ارائه یک بسته مالی، در کمترین زمان با انتقال پول‌های ایران به تهران، گام فوری را بردارد.

گزارش المانیتور تحولات چند مدت اخیر از جمله کاهش نسبی میزان حملات رسانه‌ای و ابراز تمایل مقام‌های آمریکایی برای مصالحه در کنار تبادل دو زندانی میان تهران و واشنگتن را قدم نخست در تعامل مستقیم دو کشور و آزادی تعداد بیشتری از زندانیان دو طرف ارزیابی می‌کند.

بر اساس تحلیل فوق، شاید مهمترین انتظار از ایران به ویژه خواسته نخست وزیر ژاپن این باشد که تهران گام بعدی هسته‌ای خود را متوقف سازد یا به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که برای دیگر کشورها تحریک‌کننده نباشد.

ایرنا