اتحادخبر:شوخی کردن ایرن روزها دقیقا شبیه به راه رفتن روی لبه تیغ است چرا که نوع شوخی بسته به موقعیت جغرافیایی، فرهنگ، آموزش و پرورش و تیز هوشی مخاطب متفاوت است. که در میان اینها فرهنگ از اهمیت بالایی برخوردار است مثلا در فرهنگ آمریکایی و اروپایی ممکن است حرکتی شوخی تلقی شود ولی در فرهنگ پارسی همان حرکت بسیار ناپسندانه باشد اما در چند سال گذشته شاهد این هستیم که گاها استندآپ کمدی به جای اینکه یک نوع شوخی به حساب آید که می تواند با استفاده از قدرت نفوذ خنده، به لایه های درونی انسان ها وارد شود نوعی مسخره کردن به حساب می آید که می شود گفت کمی نا عادلانه است.

استندآپ کمدی در واقع نقد و بررسی مسایل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، جنسی و دینی با استفاده از ابزار بازیگری، مجری گری و بداهه پردازی است. در واقع استندآپ کمدی یک نوع از تئاتر است که کاملا یه نفره و بدون هیچ گونه ابزار یا وسیله ای بر روی صحنه تئاتر اجرا می شود.

استندآپ کمدی از گونه هنرهایی است که بین کمدین و مخاطب دیوار چهارم وجود ندارد و مخاطب به شکل کاملا اختیاری می تواند هر زمانی که اراده کند با استندآپ کمدین ارتباط برقرار کند که این نیز هوش مخاطب را به کمدین نمایش می دهد چه بسا همین فرصتی برای کمدین باشد که بتواند با استفاده از بداهه پردازی با مخاطب خود شوخی کند که این نیز از طرف مخاطب می تواند خوشایند باشد چرا که وی پس از این ارتباط به دلیل همزاد پنداری، حس بهتر و دوستانه تری نسبت به کمدین پیدا می کند.

اما این نیز پوشیده نیست که در تمام مدت نقدی اگر صورت پذیرد حتما باید به صورت غیر مستقیم باشد برای مثال اگر طرف مقابل شما خصوصیت بدی داشته باشد، در خلال گفتگو به او بگویید «به نظر شما آدمهایی که دارای این خصوصیت اخلاقی هستند، غیرقابل تحمل نیستند؟» این شیوه انتقاد باعث می شود که یک حس هوشیاری در وی بیدار شود و وی متوجه شود که دارای چنین مشکلی است. حتماً این مثل را شنیده اید که می گوید «به در می گویند تا دیوار بشنود».

این یک مثال متداول در فرهنگ ما برای ابراز همین موضوع است که در استندآپ کمدی به دلیل همراه بودن با خنده و لحظات شاد و دوستانه بیشتر از پیش قابل قبول است چرا که مخاطب در درون خود به آن فکر می کند تا حدودی خود را جای طرف مقابل می گذارد و پذیرفتن آن برایش راحت تر است.

در این صورت می توان نتیجه گرفت که هدف استندآپ کمدی شوخی کردن با برخی مسایل اجتماعی و ... است که در آن هدف فقط خنداندن مخاطب نیست بلکه وی را به خنده دعوت می کند ولی در عین حال به شکل غیر مستقیم انتقادی هم صورت می گیرد که در این صورت مخاطب نه تنها ناراحت نمی شود بلکه تا حد بسیار زیادی آن انتقاد را می پذیرد اما در تمسخر فردی که مورد تمسخر واقع می شود نه تنها از خنده دیگران ناراحت و معذب می شود بلکه آن انتقاد را به دلیل حس بد در آن لحظات نمی پذیرد.

*عضو دفتر تحقیق، پژوهش و تولید استندآپ کمدی  با مدیریت امیر کربلایی زاده

ایران تئاتر