بسياري از دستگاه ها و ابزاري كه در گذشته از سوي مردم به كار گرفته شده و با آن ها زندگي مي كردند با رشد صنعت و تكنولوژي و ساخت ابزار نو و تازه ديرزماني است كه كناري گذاشته شده و برخي به فراموشي سپرده شده اند. دسته اي از آن ها دگرگوني هاي بسياري پذيرفته به گونه هاي ديگري درآمده اند و گروهي با كمترين و اندك دگرگوني و برخي با همان سيما و ساختمان گذشته هنوز هم هستند و به كار مي روند و از آن ها بهره مي برند. نسل تازه و بسياري از جوانان امروزي با شنيدن نام برخي از دستگاه ها و ابزاري كه تا گذشته اي نه چندان دور مردم و پدر بزرگان و مادربزرگانشان با آن ها زندگي مي كردند شايد هيچ ياد و خاطره اي در انديشه نداشته باشند و آن ها را نشناسند. ابزار و دستگاه هاي گذشته گر چه بسيار ساده بودند و هرگز كارايي و راندمان ابزار و دستگاه هاي پيشرفته امروزي را نداشتند و كار كردن با آن ها سختي هاي بسياري داشت اما هر چه بود ساخت هنرمندان و صنعت گران ايراني بود و براي خريدن و فراهم كردن آن ها سرمايه اي از كشور بيرون نمي رفت اما امروزه براي وارد نمودن كالايي ساده چون ميخ سرمايه هاي هنگفت و كلاني از كشور بيرون رفته و فرصت هاي بيشماري در كارآفريني نابود مي شوند.
ملار MALAR : دستگاهي كه آن را براي درست كردن دوغ و جدا كردن كره از ماست به كار مي گرفتند. داراي سه تا چوب هر كدام به اندازه دسته بيل است كه يك سر آن ها با ريسماني به يكديگر بسته شده و هنگام كار مانند سه پايه روي زمين مي ايستد. چوب ديگري به درازاي نزديك يك متر كه دستگيره اي در يك سر آن مي باشد و مانند صليب است با دو رشته بند از سه پايه آويزان است. خيگ نيمه شده از ماست و آب را به چوب افقي بسته و دستگيره را گرفته آن را به پس و پيش حركت مي دهند. پس از نزديك به نيم ساعت ماست دوغ شده و كره آن جدا مي گردد.
آسك ASAK: آسياب دستي، داراي دو تا سنگ سخت و زبر و گرد به پهناي نزديك به چهل و كلفتي 5 سانتي متر است كه به گونه افقي روي هم گذاشته شده اند.
در ميان سنگ ها سوراخي 5 سانتي متري است كه محوري چوبي از آن مي گذرد. سنگ پاييني ثابت و بالايي گردان و داراي دسته اي چوبي براي گرفتن و چرخاندن است.
پوسته اي گچين نيز ساختمان آسك را مي پوشاند. آسك براي آرد كردن غلات و دانه هاي گياهي به كار
مي رفت.
تاپوTAPU: ظرفي است مانند خمره ولي بزرگ تره از گچ يا چاري ساخته مي شد. كلفتي جداره آن نزديك
به 5 سانتي متر و داراي سه تا پايه كوتاه و كلفت است. تاپو براي نگهداري خرما و گاهي گندم و جو به كار مي رفت.
جون JEVAN: ابزاري است مانند هاون ولي بزرگ تر كه از چوب كلفت و كنده درخت ساخته مي شود. دسته چوبي بلندي دارد و از آن براي كوبيدن مواد گوناگون به ويژه براي جدا كردن پوست گندم بهره مي برند.
تكل TEKOL: ظرفي مانند تاپو اما كوچك تر كه از گچ يا كاهگل ساخته مي شد و براي نگهداري غلات به كار مي رفت.
بنه BANNEH: يك توري بزرگ با درازا و پهناي نزديك به 3*5/1 متر كه از ريسمان كلفتي بافته شده و سوراخ هاي درشتي دارد. دو تا چوب هر كدام به اندازه دسته بيل در دو سر توري بسته شده است. از بنه براي جا به جا كردن كاه بهره مي بردند بدين گونه كه آن را روي زمين پهن نموده كاه را در ميان آن ريخته سپس دو نفر دو تا چوب آن را به هم رسانده و با ريسماني به هم مي بستند و بر پشت چارپايان مي گذاشتند.
جفنه JOFNEH: ظرفي سفالي مانند تشت كه رويه دروني آن يا لعاب ويژه اي پوشيده مي شده جفنه براي درست كردن خمير نان به كار
مي رفت.
درنگون DERANGON: وسيله و ظرفي كوچك و گرد كه از برنج ساخته مي شد. داراي دستگيره و آبريز كوچكي است و براي نوشاندن آب و داروهاي آبكي به نوزاد به كار مي رفت.
كپوره KEPOREH: گونه اي سبد كوچك و زيبا از شاخ و برگ نخل كه دستگيره كوتاه و كوچكي دارد و براي نگهداري و جابجايي موادي مانند تخم مرغ و خرماي تازه به كار مي رفت.
كيوار KEYVAR: ابزاري براي پرتاب سنگ و آن تكه اي ريسمان ساخته شده از پشم يا مو و مانند آن به درازاي نزديك به 5/1 متر كه بيست سانتي متر ميان آن پهن تر ساخته مي شود. سنگ گردي در بخش پهن آن گذاشته دو سر ريسمان را گرفته و به تندي آن را دور سر مي چرخانند و سپس يك سر آن كه بلندتر ساخته شده را رها كرده و سنگ را به سوي گزينه پرتاب مي كنند. اين ابزار پيش تر از سوي چوپانان به كار مي رود.
سجمSEJAM: شاخه هاي برگ دار درخت خرما را درون آب مي گذارند تا خوب خيس ببرد و نرم شود. پس از چند روز آن ها را از آب بيرون كشيده در جاي هموار و تختي
مي گذارند تا همان گونه خشك
شوند. سپس اندكي از سر و ته شاخه ها را بريده و مانند حصير در سه رج با ريسمان باريكي به هم مي بندند شاخه ها را يك در ميان و سر وته در كنار هم مي گذارند و به گونه اي مي چينند كه برگ ها در دو سوي سجم بيفتد. در گذشته از سجم براي ساختن تخت خواب تابستاني ( لوله/ تمپلي) بهره مي بردند.
سته SATTEH: روش ساخت سته نيز مانند سجم است. شاخه هاي نخل را پس از بيرون كشيدن از آب و خشك و راست شدن بخش پاياني و كلفت آن ها را بريده و سپس مانند حصير در سه رج با ريسمان باريكي به هم مي بندند. سر شاخه ها را در يك سمت و ته آن ها را در سمت ديگر گذاشته و كاري مي كنند كه همه برگ ها در يك روي سته بيفتد. سته براي ساختن پرچين و آغل و پوشاندن سقف هاي شيرواني و كومه ها به كار مي رفت.
بل BAL: ظرفي كيسه مانند كه از برگ و الياف درخت خرما ساخته مي شود و براي نگهداري و جابجايي خرما و تنباكو به كار مي رفت.
بونترنBUNTORAN: ابزاري استوانه اي كه از سنگ يا بتون ساخته مي شد و در ميان آن سوراخي است كه ميله اي آهني درون آن جا
مي گيرد. تكه اي سيم يا بند به دو سر ميله بسته و آن را روي گل هاي ريخته شده روي پشت بام ها
مي گرداندند تا گل ها كوبيده و هموار شود.
كركر: گونه اي قفس كشيده و دراز كه از شاخه هاي باريك و نرم و تاشونده برخي از درختان ساخته مي شود و كاربرد آن براي نگهداري و جابجايي مرغ خانگي و برخي پرندگان چون كبك و تيهو مي باشد.
توه ( تابه): وسيله اي گرد كه از ورق فلزي نازكي ساخته مي شود و كاربرد آن براي پختن نان است. يك سمت آن برآمده است كه نان روي آن گذاشته مي شود و سمت ديگر آن فرو رفته است كه روي آتش گذاشته مي شود.
تگين: پارچه كلفت و نقش و نگار داري است به اندازه 5/1*5/1 متر كه هنگام درست كردن نان زير وسايل پهن مي كردند تا از ريختن آرد روي زمين و برخورد آن ها با زمين جلوگيري شود.
دكو DEKU: ابزاري چوبين و استوانه اي به درازاي نزديك به 45 و كلفتي 12 سانتي متر كه بخش پاياني آن را براي دستگيره باريك تر
مي ساختند. دكو براي كوبيدن و
نرم كردن مواد گوناگون به كار
مي رفت.
برداله BARDALEH: وسيله اي خورجين مانند كه از چوب ساخته مي شد. آن را بر روي چارپايان
مي گذاشتند و براي برابر نمودن وزن دو سمت بار با يكديگر و آسان كردن جابجايي بار به كار مي رفت.
خيش: گاو آهن گذشته. چارچوب و استخوان بندي آن همه از چوب و تنها يك بيلچه نوك تيز فلزي به بخش پاياني و دنباله آن بسته شده بود. كشاورزان آن را پشت چارپايان بسته و زمين را با آن شخم مي زدند.
گبه GABBEH: گونه اي فرش بسيار نزديك و مانند قالي كه همه مواد سازنده آن به روش سنتي در روستاها فراهم و ساخته مي شود. گبه در اندازه هاي 5/1*5/2 متر بافته
مي شود و دار آن افقي و بر روي زمين گذاشته مي شود. بافندگان آن نيز زنان و دختران روستايي هستند. در طراحي گبه نگاره ها و رنگ هاي ساده اما زيبايي به كار مي رود.
نمد: گونه اي فرش و زير انداز نرم كه با پشم ساخته مي شد. اندازه آن بيشتر 5/1*5/2 متر بود و در طراحي آن رنگ ها و نگاره هاي بسيار ساده اي هم به كار مي رفت.
كردك KORDAK: گونه اي بالا پوش ساده و كلفت كه از پشم ساخته مي شد. اين پوشاك بدون آستين و دكمه بود و در زمستان ها و ماه هاي سرد كاربرد داشت و بيشتر چوپانان آن را مي پوشيدند.
پروند PARVAND: گونه اي كمربند ويژه بالا رفتن از درختان خرما كه با الياف درخت خرما يا الياف صنعتي ساخته مي شود كاربرد آن هنگام گرده افشاني، آرايش نخل و برداشت خرماست.
اوسه OWSEH: چهار شاخه اي چوبين و چنگال مانند كه دسته اي به اندازه دسته بيل دارد. چهار چوب باريك و نوك تيز نزديك به سي سانتي متر كه به وسيله تكه چوب نازك و پهني كه چهار سوراخ دارد پايدار گرديده اند در سر آن بسته شده اند. اوسه را هنگام باد دادن خرمن به كار مي گرفتند.
خون KHON0: وسيله اي كه از گچ ساخته مي شد و هنگام پهن كردن خمير نان آن را به كار
مي گرفتند. داراي رويه اي تخت و هموار و گرد به كلفتي نزديك به 5 سانتي متر است و سه تا پايه كلفت و كوتاه در زير دارد.
براBORRA: دستگاهي مانند ديسك هاي كشاورزي امروزي اما كوچك تر و ساده تر كه چهارچوب و استخوان بندي آن چوبي بود و دو رديف صفحه هاي فلزي نوك تيز و برنده داشت. آن را به پشت چارپايان بسته و خرمن غلات را با آن خورد مي كردند.
تويزه: گونه اي سيني كه از شاخ و برگ درخت خرما در اندازه هاي گوناگون ساخته مي شود براي زيبايي رنگ هاي ويژه اي در ساخت آن به كار مي رود.
تك TAK: گونه اي فرش حصيري كه از برگ درخت خرما در اندازه نزديك به 3*2 متر ساخته مي شد.
ترك TARK: گونه اي حصير بزرگ است كه شيوه ساخت و مواد به كار رفته در آن همچون تك است. ترك بيشتر با پهناي 2 و درازاي گوناگون از 5 تا 10 متر ساخته مي شود و كاربرد آن بيشتر براي هوا و آفتاب دادن و دانه بندي كردن خرماهاي تازه برداشت شده مي باشد.
كرو KOROW: تكه اي چوب كلفت و سنگين به درازاي نزديك به 120 و كلفتي 30 سانتي متر كه در دو سر آن سوراخ ها و شيارهايي براي بستن بند درست شده است. كرو را پشت چارپايان بسته و زمين هاي كشاورزي شخم شده را با آن هموار و تخت مي كردند.
كراخه KERAKHE: ظرفي بزرگ كه از برگ و الياف درخت خرما به شكل استوانه ساخته مي شده قطر آن نزديك به يك متر وداراي 120 سانتي متر بلندي بود. كراخه براي نگهداري غلات و برخي مواد ديگر كاربرد داشت.
گليله GELILEH: وسيله اي زنبيل مانند اما تخت پي لبه كه از برگ و الياف درخت خرما ساخته مي شد. دو دسته بلند در دو سمت آن ساخته مي شد كه بند به آن بسته مي شد. كاربرد گليله براي بالا كشيدن گل به پشت بام ها بود.
اوكش OWKASH: وسيله اي خورجين مانند كه با توري هاي سوراخ درشتي كه از بند كلفتي بافته شده بود ساخته مي شد. كاربرد اوكش هنگام جابجايي بار با چارپايان بوده گونه هاي ديگر اوكش ساخته مي شد.
داس جيلمي (داس درو): اين داس ويژه درو كردن گندم و جو بوده و از فلزي هلالي شكل كه لبه دروني آن تيز و برنده است و يك دسته چوبي كوتاه ساخته مي شد.
دولچه : وسيله اي كه از پوست دباغي شده گوسفند و بز ساخته مي شد. داراي سه تا پايه چوبي بلند است و دهانه اي در بالا دارد كه درپوش چوبي رنگين و تراشيده شده اي درون آن جاي مي گرفت. از دولچه براي نگهداري و خنك كردن آب بهره مي گرفتند.
مجمعه: سيني بزرگ و گرد مسي كه داراي لبه بلند و كنگره داري است. از مجمعه هنگام خوردن خوراك و يا پذيرايي از مهمانان بهره مي گرفتند.
گلپر: وسيله اي براي بازي و سرگرمي كودكان و آن تكه اي آهن نوك تيز به درازاي نزديك به 12 سانتي متر كه سوراخي در ته آن بود مي باشد.
چند تا پر بلند از دم خروس در سوراخ گلپر فرو مي كردند كه كودكان پرها را گرفته و آن را به
هوا پرتاب مي كردند. در برگشت چرخ زنان بدور خود به سمت پايين آمده نوك تيز آن در زمين فرو
مي رفت.
مافه: وسيله اي مانند برانكارد كه از كنار هم چيدن و به هم بستن دو تا چوب كلفت و بلند و چندين چوب باريك و كوتاه تر ساخته مي شد. از مافه هنگام كار ساختمان براي جابجايي مصالح بهره مي گرفتند.
بكرك BAKRAK0: گونه اي قرقره ساده و چوبي كه از آن براي آب كشيدن از چاه و بالا كشيدن مصالح پشت بام بهره مي گرفتند.