کمبود و عدم کفایت ویتامین دی تقریبا در 30 تا 50 درصد جمعیت دنیا شایع است که البته میزان شیوع آن در مناطق جغرافیایی و شرایط مختلف تغذیه ای و آب و هوایی متفاوت است. با وجود پیشرفت‌های پزشکی، کمبود این ویتامین هنوز به صورت اپیدمی وجود دارد.50 تا 95 درصد ویتامین دی موجود در بدن با تابش نور خورشید به پوست و مابقی آن از طریق غذا و مکمل‌های دارویی تامین می‌شود.

پژوهشی که در خصوص "تعیین میزان شیوع کمبود ویتامین دی در بیماران مراجعه کننده به آزمایشگاه مرکزی فردیس کرج" توسط تیم پژوهشگران متشکل از ستاره نادعلی‌پورگویر(کارشناس ارشد بیوشیمی بالینی)، ابراهیم جوادی(دکترای بیوشیمی بالینی)، زهرا یزدان‌یار(کارشناس علوم آزمایشگاهی)، مسعود شریف(کارشناس ارشد بیو شیمی بالینی) و مریم سرورطاهرآبادی(کارشناس ارشد بیوشیمی بالینی) با جامعه آماری 100 نفر کودک دختر و پسر در سنین 1 تا 13سالگی، 400 نفر زن ومرد در سنین 14 تا 45 سالگی و تعداد 500 نفر زن و مرد در سنین بالای 45 سالگی صورت گرفته‌، مطرح می‌کند:« افراد هم‌سن ولی در جنس مخالف از لحاظ کمبود شدید در وضعیت‌های متفاوتی به سر می‌برند. به‌طوری که در دختران و زنان کمبود شدید ویتامین دی نسبت به پسران و مردان شایع‌تر است. در کودکان دختر کمبود شدید ویتامین دی به میزان 3.5 برابر و در زنان بالای 45 سال نسبت به مردان در این سن، کمبود شدید ویتامین دی 1.5 برابر شایع‌تر است.»

محققان می‌گویند:« منابع غذایی حاوی ویتامین دی در سراسر دنیا محدود بوده و مواد غذایی غنی شده با ویتامین دی نیزدارای مقادیر ناکافی از این ویتامین هستند. بنابراین اغلب افراد، ویتامین دی مورد نیاز خود را از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید تامین می‌کنند. از آنجا که عوامل زیادی از قبیل زمان قرارگیری در معرض نور خورشید، سن، رنگ، پوست، فصل و نوع پوشش در میزان دریافت تابش نور خورشید تاثیر می‌گذارند بنابر این افرادی که در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند نیز دارای مقادیر ناکافی از ویتامین دی هستند.

کمبود ویتامین دی باعث مشکلات استخوانی در کودکان و بزرگسالان شده و زمینه ‌ساز ایجاد راشیتیسم در کودکان و استئومالاسی و استئوپورز در بزرگسالان است. به‌طوری که وقتی کمبود آن مزمن و شدید می‌شود، مینرالیزه شدن ماتریکس استخوان تازه تشکیل شده به خوبی صورت نگرفته و منجر به ایجاد مشکلات استخوانی از جمله راشیتیسم در کودکان و استئومالاسی در بزرگسالان می‌شود.

کمبود متوسط تا شدید ویتامین دی یک ریسک فاکتور برای بیماری‌های قلبی عروقی محسوب می‌شود؛ علاوه بر این ویتامین دی در تنظیم حجم و فشارخون نقش داشته و کمبود آن با فعال کردن سیستم رنین_آنژیوتانسین_آلدوسترون باعث افزایش فشارخون و در نتیجه هیپرتروفی بطن چپ می‌شود.»

یافته‌ها نشان می‌دهند:« کمبود این ویتامین می‌تواند موجبات نارسایی احتقانی قلب و عروقی مزمن را فراهم آورد، همچنین عدم دریافت ویتامین دی و کلسیم اثرات منفی بر متابولیسم گلوکز داشته و باعث ایجاد قندخون بالا می‌شود. از دیگر عوارض کمبود ویتامین دی می‌توان به چاقی اشاره‌کرد. افسردگی، فیبرومیالژیا، بیماری‌های تحلیل دهنده اعصاب مانند آلزایمر از عوارض دیگر کمبود طولانی مدت ویتامین دی است.

تحقیقات جدید نشان داده است که کمبود ویتامین دی در هفده‌گونه مختلف سرطان از جمله سرطان پستان، سرطان پروستات و سرطان کولون، بیماری‌های خودایمنی، سکته مغزی،‌ نقص‌های مادرزادی و بیماری‌های پریودنتال نقش دارد.»

جوادی و همکارانش می‌گویند:« کمبود ویتامین دی در دختران در مقایسه با پسران همسن شیوع بیشتری دارد. چاقی یکی از عوامل موثر در کمبود این ویتامین است. کمبود ویتامین دی در افراد چاق دو برابر افراد نرمال است. افرادی که کمتر در معرض تابش نور خورشید قرار می‌گیرند و از رژیم غذایی متعادل نیز استفاده می‌کنند دارای مقادیر کافی از ویتامین دی هستند.

نور خورشید یکی از فاکتورهای اصلی سنتز ویتامین دی است و ویتامین دی موجود در مواد غذایی غنی شده و مکمل‌های ویتامین به تنهایی قادر به تامین مقدار کافی از ویتامین دی نیستند.»

در نتایج این پژوهش آمده است:« اگرچه کمبود شدید ویتامین دی در زنان بیشتر از مردان است ولی نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر نشان می‌دهد که کمبود این ویتامین در مردان هم شیوع نسبتا بالایی دارد و این امر بیانگر این است که داشتن پوشش علت اصلی کمبود ویتامین دی در زنان ایرانی نیست بلکه سبک زندگی و نوع رژیم غذایی نیز می‌تواند میزان این ویتامین را تحت تاثیر قرار دهد.»

این پژوهش در شماره سوم نشریه دانشگاه علوم پزشکی البرز منتشر شده است.

ایسنا