اتحادخبر: در سالروز شهادت یکی از اهل بیت پیامبر گرامی اسلام (ص) قرار داریم . شخصیت بزرگواری که در مدت 34 سال امامت ، با تدبیر و درایت و هوشمندی ، آموزه های وحی را در دورانی پر از فتنه و آشوب به جامعه اسلامی عرضه کرد تا گرد و غبار تحریف و بدعت را از سیمای پاک اسلام بزداید . او امام علی بن حسین (ع) ملقب به امام " سجاد " است .

امام سجاد (ع) ، فرزند امام حسین (ع) است که در سال 36 هجری قمری ، جهان را به نور وجود خود روشن ساخت . زندگی پربرکت ایشان 57 سال به طول انجامید . فراز مهم زندگی امام سجاد (ع) ، دوران امامت ایشان است که پس از حادثه کربلا و شهادت امام حسین (ع) ، آغاز شد . امام سجاد (ع) در جریان واقعه کربلا ، به دلیل شدت بیماری ، نتوانست در صحنه نبرد حق و باطل حضور یابد . مشیت الهی چنین بود که ایشان زنده بماند و در روزگار سخت و پرحادثه پس از شهادت پدرش امام حسین (ع) ، امت اسلامی را رهبری کند . بخش مهمی از مسئولیتهای دوران امامت حضرت سجاد(ع) ، رساندن پیام روشنگرانه قیام کربلا به امت اسلام بود . اقدامات آن حضرت ، شاخه های مختلفی را در بر می گرفت . امام سجاد (ع) ، به نشر مبانی اعتقادی اسلام پرداخت و در این مسیر ، نیروهای صالح و کارآمدی را تربیت کرد . افشای چهره مزوّرانه و منافقانه امویان و مبارزه با سیاستهای جاه طلبانه آنان ، بخش دیگری از اقدامات امام سجاد (ع) بود . آن حضرت در دوران امامت خود ، به تغییر رفتارهای ناهنجار و ترویج مبانی اخلاقی اسلام در جامعه همت گماشت . زیرا بسیاری از مشکلات جامعه آن روز ، ناشی از انحطاط و فساد اخلاقی حاکمان و نیز بخشی از بدنه جامعه بود . آن حضرت با آموزه های خود ، تلاش وافر نمود تا منش و اخلاق مردم را متحول سازد . در همین راستا ، دعای زیبا و پرمحتوای مکارم اخلاق را تعلیم فرمود . این دعا ، بخشی از مجموعه ای به نام صحیفه سجادیه است که یادگار گرانبهایی از امام سجاد (ع) می باشد .

صحیفه سجادیه ، اثر گرانبهایی از اصول اخلاقی و اندیشه های معرفتی است . تامل در گستره تعالیم و معارف صحیفه ، به وضوح نشان می دهد که دعاهای آن ، فراتر از مناجاتهای فردی و راز و نیازهایی است که یک انسان در خلوت و تنهایی با خدای خویش دارد . مناجاتهای صحیفه ، چون منشوری است که ناب ترین اندیشه ها را ، با لطافت و عطر مناجات ، پیوند زده است ؛ تا هم عقل و اندیشه انسانها را بارور کند و هم رابطه آنها را با خدا استوارتر سازد .

امام سجاد (ع) درمیان مردم ، کانون عاطفه و محبت و خانه او ، مرجع مسکینان و یتیمان بود . هر جا که غریب ، بینوا و یا مستمندی رامی دید ، به او محبت می ورزید . روزی عده ای جذامی را مشاهده کرد که مردم از آنها دوری می گزیدند . امام سجاد (ع) آنها را به خانه خویش دعوت و از ایشان با تکریم و محبت فراوان پذیرایی کرد . تواضع آن حضرت در مقابل مردم بدان حد بود که روزی با قافله ای به عنوان خدمتگزار عازم سفر حج شد . آن قافله از نقطه ای دور دست می آمد و آنها امام سجاد را نمی شناختند . امام سجاد (ع) به این کاروان پیوست و راهی سفر حج شد . امام در طول سفر کاروان ، مدتی درخدمت زائران خانه خدا بود ، تا اینکه مردی در بین راه به این قافله رسید و امام را شناخت . او به کاروانیان گفت شما او را نمی شناسید ؟ چرا این شخص بزرگوار را به عنوان خدمتکار برگزیده اید ؟ آنها گفتند او را نمی شناسیم ، اما جوان بسیار خوب و با وقاری است . او امام را معرفی کرد و گفت او نواده رسول خدا ، علی بن حسین ( امام سجاد ) است . کاروانیان شرمنده شدند و از امام سجاد(ع) خواستند که آنان را به خاطر جسارتشان ببخشد . اما امام فرمود من خود این قافله را انتخاب کردم تا به صورت ناشناس توفیق خدمت به مسلمانان را در سفر حج داشته باشم .

در اوضاع نابسامان اجتماعی آن روز که ظلم و ستم ، در تار و پود جامعه ریشه دوانیده بود ، امام سجاد (ع) ، در هر فرصت ممکن ، وجدانهای خفته را متنبه و آگاه می ساخت . آن امام ، حامیان ظلم و نیز عناصر بی تفاوت دربرابر فساد و بی عدالتی را نکوهش می کرد . امام سجاد (ع) در جایی خطاب به یکی از عالمان نام آور زمان خود فرمود :

" می بینم خودت را ، محور آسیاب ستمگران قرار داده ای تا آنها با تکیه بر تو ، به مردم ظلم کنند . " ایشان خود با زبان دعا در صحیفه سجادیه در اهمیت دفاع از مظلومان ، به درگاه خداوند چنین عرضه می دارد :

" خداوندا من از اینکه مظلومی دربرابر چشمانم مورد ستم قرار گرفته باشد و او را یاری نکرده باشم ، از درگاه تو پوزش می خواهم و از هر حقی که از ناحیه مؤمنی بر عهده من بوده است و من آن را به جای نیاورده ام ، عذر می طلبم . "

امام سجاد (ع) احیاگر اخلاق عظیم و بی مانند پیامبر(ص) بود . کرامات اخلاقی، سیره نیکو و رفتار و کردار بزرگوارانه آن حضرت ، چنان بروز و نمود داشت که دشمنان نیز بدان اعتراف می کردند . روزی امام سجاد (ع) در مجلس عُمَر بن عبدالعزیز که سالها حاکم مدینه بود ، حاضر شد و چون برخاست و از مجلس بیرون رفت ، عمر بن عبدالعزیز از حاضران پرسید :

" می دانید شریف ترین مردم کیست ؟ "

همه در حضور حاکم ، لب به ستایش او گشودند و گفتند شما شریف ترین مردم هستید . حاکم مدینه گفت :

" چنین نیست . شریف ترین مردم کسی است که هم اکنون از این مجلس خارج شد . او چنان است که همه دوست دارند به او بپیوندند و در کنارش باشند . "

تلاشهای مستمر امام سجاد (ع) در ترویج و گسترش علوم دینی ازجمله تفسیر ، حدیث و فقه ، ثمرات علمی فراوانی را برای امت اسلامی به بار آورد و عالمان زیادی در محضر ایشان تربیت شدند . محل جلسات درس و مباحثات امام سجاد (ع) ، مسجد پیامبر(ص) بود . هنگامی که شاگردان آن حضرت برای طلب علم و دانش نزد ایشان می آمدند ، امام به منظور ترغیب آنان می فرمود : " محبوب ترین بندگان ، پرهیزگاری است که جویای دانش فراوان، همراه دانایان، پیرو بردباران و پذیرنده سخن حکیمان باشد . اگر مردم می دانستند که در آموختن دانش ، چه فوایدی نهفته است ، بی گمان در پی آن می رفتند . "

امام سجاد (ع) در وصف قرآن ، کتاب هدایت بشر می فرماید :

" قرآن نوری درخشان ، گواه بر کتابهای گذشته و برترین کلامهای آسمانی است . قرآن ، چراغ فروزانی برای راهنمایی بشر است که هرگز خاموش نمی شود و همواره روشن کننده حق با برهانی قاطع است . قرآن ، پرچم نجاتی است که هرکس در پی آن راه برود ، گمراه نمی شود . "

از امام سجاد (ع) توصیه های بسیاری به جای مانده است . این اندرزها همواره زنده اند و انسان ها را در هر عصری به اعتدال در رفتار ، تقویت ایمان ، افزایش معرفت و تهذیب نفس فرا می خوانند . امام سجاد (ع) به مردم یادآور می شد که قلب و روحشان را سالم و پاک نگه دارند و آن را با انواع گناهان و کارهای زشت آلوده نسازند . ایشان در سخنی فرمود :

" در شگفتم از کسی که از غذای کثیف به دلیل ضرر و آلودگی آن ، پرهیز می کند ، اما از گناه که گرفتاری و عقاب را نصیب او می گرداند ، خودداری نمی ورزد . "

امام سجاد (ع) در سخنی دیگر می فرماید :

" هر کس یک نیاز برادر مؤمن خود را برآورده سازد ، خداوند صد نیاز او را برطرف می کند . کسی که اندوهی از دل برادرش بزداید ، خداوند اندوه روز قیامت را از او برطرف می سازد . "

در کلام نورانی دیگری از امام سجاد (ع) می خوانیم :

" دین مسلمان آنگاه کمال می یابد که سخن بی فایده نگوید ، بحث و جدال را کم کند و بردباری و خوش خویی را پیشه خویش سازد . "