- دکتر یوسفی؛ مدیری در کنار همکاران
- برخورد توهین آمیز رئیس صمت دشتستان با نمایندگان برخی اصناف شهرستان
- یوسفی؛ مدیری با نگاه فرهنگی
- تاجگردون: ۱۴۰۳ سال خیلی سختی است / رأی ندادن خاتمی یک علامت است
- تصاویر دیدنی از تیپ و استایل نوروزی پریناز ایزدیار
- طارمی- آزمون و حالا قایدی: چه خط حملهای!
- مالیات ارزش افزوده ۱۰ درصدی ابلاغ شد
- جریمه تخلفات حادثه ساز ۵ برابر شد/ جزییات و زمان اعمال
- بیش از ۸.۵ میلیون تردد در جادههای بوشهر ثبت شد
- دکتر یوسفی؛ معتقد و عامل به تعامل صنعت نفت با محیط پیرامون
اتحاد خبر: به مناسبت سالروز شهادت حضرت سیدالشهداء (ع) و ماه محرم، جهت ترویج آیین تعزیه خوانی و آشنایی بیشتر با فعالان عرصه تعزیه دشتستان، با هیئت های تعزیه خوانی این شهرستان دشتستان گفتگوهایی انجام دادیم که در چهارمین گفتگو در خدمت شبیه خوانان و عوامل اجرایی تعزیه روستای زیارت از توابع شهرستان دشتستان هستیم...
اتحاد خبر- شاکر شکیبا_ مهشید شهنه مطلق: به مناسبت سالروز شهادت حضرت سیدالشهداء (ع) و ماه محرم، جهت ترویج آیین تعزیه خوانی و آشنایی بیشتر با فعالان عرصه تعزیه دشتستان، با هیئت های تعزیه خوانی این شهرستان دشتستان گفتگوهایی انجام دادیم که در چهارمین گفتگو در خدمت شبیه خوانان و عوامل اجرایی تعزیه روستای زیارت از توابع شهرستان دشتستان هستیم.
تعزیه روستای زیارت از چه تاریخی شروع به فعالیت کرد؟
سید محمد فاطمی: تاریخ تعزیه به گفته قدیمی ها که نسل به نسل نقل شده، 250 تا 300 سال سابقه دارد. از این نسخه های قدیمی که مانده و در دست داریم تاریخ 170 ساله پشت نسخه ها است و آثار باقی مانده قدمت نسخه ها را نشان می دهد.
در روستای زیارت یک علَم تاریخی وجود دارد که یک نمادی بالای عَلَم قرار دارد. چند روز قبل از ماه محرم عَلَم را می بستند و در روستاهای اطراف آن را می چرخاندند. طبق تحقیق های انجام شده طرح آن سمرقندی است. این عَلَم بالای گنبد شیخ محمد حسن نصب بوده و بعد که باد باعث تخریب آن شده؛ آن را بالای سر عَلَم زیارت نصب کردند. تاریخ شیخ منصور مربوط به 1000 سال پیش است. شکل نماد شبیه غنچه گل لاله است و جنس آن از فلز است.
نسخه های تعزیه زیارت را از کجا و چگونه تهیه کرده اید؟
سید عبدالرحیم فاطمی: طوری که من از قدیمی ها پرسیده ام گفتند که این نسخه ها از کربلا آورده شده و این نسخه ها از طریق اجدادمان به ما رسیده به خاطر اینکه ما سید هستیم و تعزیه در خانواده ما نسل به نسل منتقل شده است و مربوط به 300 سال پیش است.
علمی که در زیارت بسته می شده و قبل از ماه محرم حرکت داده می شده در درودگاه، بنار، کلل، جتوط و حتی سعد آباد هم می رفته است. یک مسئلهای که در علمداری وجود داشته، موضوع این بوده که هنگامی که علم نزدیک به روستای جتوط می شده اهالی روستا، از روستا بیرون می آمدند به استقبال علم می رفتند و علم را دسته جمعی به خانه یکی می بردند و از مردم پذیرایی می کردند. حتی تعزیه خوان های زیارت، 10 روز از اول دهه تا عاشورا 10 مجلس می خواندند و ما هم همینطور هستیم. موقعی که تعزیه زیارت تمام می شده، خان ده کهنه (شبانکاره فعلی) تعزیه خوان ها را دعوت می کرد و به آنجا می رفتند و 10 روز تعزیه می خواندند. حتی تنگ ارم و جاهای دیگر می رفتند و می خواندند. مادرم می گوید سالی که تو دنیا آمدی پدرت به ده کهنه رفت که تعزیه بخواند سال 1334.
ما الان چیزی که مکتوب در دست داریم نسخه های قدیمی است و نسخه ی شبیه امام است. این نسخه ها چون از جنس کاغذ بوده بسیار شکننده هستند و حتی میراث فرهنگی استان بوشهر هم که نسخه را دیدند، گفتند این نسخه را به ما بدهید تا نگهداری کنیم اما ما قبول نکردیم. کاغذهایی که قبلا برای نسخه استفاده میشد حالت کاغذهای سیمانی قبل را داشت و زود از بین می رفت مث کاغذهای امروزه خوب نبوده. ما نسخه هایی را داریم که ریز ریز شده اند و ما از همه ی کاغذها کپی داریم.
قدیم بیشتر از جوهر و قلم نی استفاده می کرده اند که خط به یادگار مانده است. جوهر هم مثل جوهر امروزی نبوده. پدرم زمانی که من کلاس چهارم بودم طرز ساختن جوهری که با آن نسخه تعزیه و قرآن را می نوشتند به من یاد داد.
جوهر از دوده ی چراغ، قهوه سوخته، شکر و یک حشره بود که ترکیب آنها را روی آتش گرفت و آنها را پخت. از صبح تا غروب این روی آتش می پخت. تنها عیبش این بود که تا زمانی که خشک نمی شد نمیتوانستیم دفتر را ببندیم و به هم می چسبید. پدرم این جوهر را درست می کرد و با آن می نوشت.
پدرم مسئول تعزیه و کارگردان بود ولی همه نواهای تعزیه را بلد بود سال 1368 پدرم فوت کرد و بعد از آن معین البکا شدیم. از بچگی ما کنار پدرمان بودیم.
تعزیه روستای زیارت 56 مجلس دارد که هیچ جا به این اندازه مجلس ندارند. ما اول محرم مجلس پسر فروش میخوانیم، روز دوم محرم مجلس حضرت مسلم، روز سوم شهادت دو طفلان مسلم، روز چهارم مجلس حجت الوداع، روز پنجم مجلس شهادت حر، روز ششم مجلس دو طفلان حضرت زینب، روز هفتم شهادت حضرت علی اکبر، روز هشتم شهادت حضرت قاسم، تاسوعا شهادت حضرت ابوالفضل العباس و روز عاشورا شهادت حضرت امام.
در طول سال شهادت های متفاوت ائمه را داریم. ایام دهه اربعین شهادت های مخصوص را داریم مثل شهادت حضرت زینب، حضرت فاطمه، پشیمان شدن یزید، وفات حضرت رقیه، وفات حضرت زهرا و تخت هنده داریم. الان ۱۴ مجلس ماه محرم را اجرا میکنیم. از اول محرم تا روز تاسوعا عصر میخوانیم اما عاشورا، صبح میخوانیم.
دوران کودکی شما در تعزیه چگونه شروع شد؟
سید محمد فاطمی: من و برادرم هردو با هم طفل خوان بودیم.
سید عبدالرحیم فاطمی: من سکینه، رقیه، کنیز دختر یزید را خوانده ام و همانطور که سنم بالا می رفت در جوانی نسخه حضرت زینب، پیغمبر غیبی در مجلس شهادت حضرت علی، حضرت علی و حتی اشقیا هم خوانده ام.
سید محمد فاطمی: من از کودکی قبل از آنکه به مدرسه بروم، اولین نقشی که اجرا کردم شبیه سکینه شدم ۶ سالم بود. و بعد آنقدر این نسخه را خواندم که از حفظ شدم و اگر نقشی کسر و کمبود داشت آن را بازی می کردم.
آواها و نواهای تعزیه زیارت چگونه است؟
سید عبدالرحیم فاطمی: تعزیه زیارت ۲۷ آهنگ دارد، که در طول تعزیه این آهنگ ها تغییر می کند و هیچ جای ایران این ۲۷ آهنگی را که ما داریم، ندارند. شبیه خوان های ما هنگامی که می خواهند از روی نسخه بخوانند باید با توجه به آن آهنگی که آن نسخه دارد بخوانند و آهنگ تغییر نمی کند. مثلاً کسی که تعزیه خوان نظرآقا است نمیتواند برای ما بخواند به دلیل این که نوا و آهنگ های هر تعزیه متفاوت است.
چگونه به هیئت تعزیه خوانی زیارت وارد شدید و از چه سالی شبیه خوان شدید؟
جابر گرگین: من آزاده هستم و تعزیه را رها کردم و به اسارت رفتم، ۲ سال ایران نبودم. قبل از اینکه به اسارت بروم به تعزیه هم می رفتم اما به صورت تماشاگر اما بعد که از عراق برگشتم و به ایران آمدم با راهنمایی های آقای فاطمی سال 1370 دقیقا یک سال بعد از اینکه برگشتم وارد تعزیه شدم. 25 سالم بود که تعزیه را شروع کردم و اولین نسخه ام مسلم زندان بان بود. الان برایم فرقی ندارد نسخه کوتاه باشد یا بلند، هر نسخه ای که به من بدهند آن را می خوانم و الان بیشتر نقش امام را در بیشتر مجالس میخوانم و دو سالی است که عاشورا هم امام میخوانم.
در اینجا لازم می دانم چند نکته را در تکمیل صحبت های اساتید فاطمی عرض کنم، علم گردانی آیینی دارد که قبل از اینکه تعزیه شروع شود علم را در روستاها می چرخاندند و تمامی روستاها اکثراً این آیین را داشتند و اگر روستایی این آیین را نداشته، از روستای خودشان به روستای دیگر می رفتند و این آیین را تماشا می کردند.
در آن زمان به این صورت تعزیه نبوده که لباس بپوشند و نوا بخوانند فقط همین آیین علمداری بیشتر بوده است و بالای هر علم نماد مخصوص همان روستا بوده است. اهالی خود روستا به کمک هم این علم را در روستا می گرداندند. الان هم بعضی از روستاهای نزدیک به دالکی این آیین را دارند و اجرا میکنند.
زیارت و چند روستای اطراف بر اساس مسافر هایی که از کربلا می آمدند و نسخه هایی را برایشان می آوردند می بینند که اینها شبیه خوانی می کنند از آنجا نسخه هایی را می آورند و در کنار آیین علم داری کم کم شروع به خواندن می کنند. شاعران زیارت شروع میکنند به نوشتن به دلیل این که زیارت باب فرهنگ و هنر است و شاعران زیادی دارد، این نسخه ها را بصورت اشعار در می آورند و منسجمش می کنند که مجلس مجلس خوانده میشود و به صورت تعزیه در می آید و این چیزی که الان ما می بینیم ثمره و نتایج شاعران زیارت است. مربوط به این نسخه ها سند مکتوبی نداریم فقط طبق گفته قدیمی ها که می گویند این سندها نسل به نسل منتقل شده اند.
مثلاً زیر یکی از نسخههای ما که نوشته شده و امضا شده نوشته آیت الله بهبهانی ولی ما نمی دانیم که آیت الله بهبهانی کیست و از کجا آمده است.
اگر کسی در تعزیه نواهای مخصوص هر نسخه را بلد نباشد ما به آن نقش نمی دهیم زیرا تمامی این نواها باید رعایت شود و سنت باید حفظ گردد. نسخه های شهادت حضرت رقیه آنقدر کوچک است که بچه کوچک هم میتواند آن را بخواند اما نسخه های زیارت به دلیل اینکه طولانی است و نواهای متفاوت دارد، بچه های کوچک نمی توانند آن را اجرا کنند.
ما چند مجلس داریم که حضرت رقیه در آن نقش دارد مثل پشیمان شدن یزید که این ها اصلا خوانده نمی شوند و فقط یکی دو بار به یاد دارم خوانده شده، یکی هم شهادت حضرت رقیه و دیگری هم تخت هنده است.روز مجلس حجت الوداع بیشتر شبیه خوان ها باید نوای طلا طلا را بخوانند.
از بین 27 نوای فعلی تعزیه زیارت، چند نوا را نام ببرید؟
جابر گرگین : طلا طلا، زنگ شتری، شکوه، رجز خوانی، چاوشی، سرور و مویه. در مجلس بار زنگ شتری می خوانند. هر نوا جای مخصوص دارد. زنگ شتری هنگامی می خوانند که سوار شتر است و ناقوس حرکت میکند و صدا می دهد.
شما چگونه وارد تعزیه شده اید و از اول تا کنون چه نقش هایی را بازی کرده اید؟
علی پرنیان زیارتی: من 45 سال سن دارم و حدود 25 سال است که تعزیه کار میکنم. من با تعزیه بزرگ شده ام و از همان کوچکی در محل تعزیه بودهایم و زمانی که اجداد ما تعزیه اجرا میکردند ما آنها را تماشا می کردیم.
روزی که وارد تعزیه شدم آنقدر که تعزیه را دیده بودم دیگر نواها را بلد بودم. اولین نسخه ای که خواندم زینب بود و با این نسخه شروع کردم و 21 سال سن داشتم. در حال حاضر معین البکا هر چه را که تشخیص بدهد و بگوید بخوان باید آن را بخوانم. به صورت جدی بیشتر شبیه خوان حضرت زینب هستم. کسی که می خواهد شبیه خوانی زینب کند باید بتواند مویه خوانی هم کند. ما این نواها و سبک ها را نگه داشتیم و آنها را حفظ کرده ایم، همانطور که نسل های پیش از ما این نواها را برای ما نگه داشتند و تغییری در آن ایجاد نمی کنیم.
شما چگونه وارد تعزیه شده اید و از اول تا کنون چه نقش هایی را بازی کرده اید؟
رضا خزایی: حدود 11 سال است که کار تعزیه را شروع کردم، سال های اول که آمدم تعزیه خوان در زیارت بسیار زیاد بود و تعزیه خوان خوب در زیارت آنقدر زیاد است که کسی که تازه وارد می شود باید آن قدر تحمل کند تا بتواند استعدادهای خود را نشان دهد و آن هنری که دارد به نمایش بگذارد. در روزهای اول که وارد تعزیه شده بودم ممکن بود در ده روز من فقط دو روز آن هم نسخه های کوتاه را می خواندم، اما رفته رفته توانستم هنرهای خودم را نشان دهم. برای بار اول مجلس شهادت امام حسن را خواندم.
عصر 28 صفر نسخه ها تقسیم شده بود و یک نفر کم بود، حاجی به من گفت میتوانی این نسخه را بخوانی و من هم قبول کردم و از آنجا بود که کار من شروع شد. از اول که شروع کردم تا پنج سال بعد زنانه میخواندم مثل کلثوم، تا این که رفته رفته اولیا خوانی را شروع کردم و الان مسئول آموزش اطفال هستم.
دوستان گفتند باید آنقدر بمانیم تا یک نقش گیرمان بیاید؛ چرا از این تعزیه اینقدر استقبال می شود؟ آیا همه از زیارت هستند یا از اطراف هم شرکت می کنند؟
سید عبدالرحیم فاطمی: از اطراف خیلی کم هست به دلیل اینکه کسی که از روستای دیگر میخواهد با تعزیه زیارت کار کند، کار برایش سخت است به دلیل اینکه نوحهها و نواها را بلد نیست.
جابر گرگین: مثلا دختر یزید وقتی که می آید برای تحقیر اسرا، حضرت سکینه و رقیه که هستند وقتی می خوانند با حالت رقص می آیند و ما همه ی اینها را اجرا میکنیم.
چه تعداد بازیگر و تعزیه خوان دارید؟
سید عبدالرحیم فاطمی: ما 21 تعزیه خوان داریم و 24 نفر شبیه خوان داریم. معین البکا تشخیص می دهد که چه کسی چه نسخه ای را بخواند.
ده مجلسی که در دهه اول محرم اجرا می کنید، چه مدت نیاز به تمرین دارد؟
سید عبدالرحیم فاطمی: سه ماه قبل از محرم هفتهای دو الی سه شب مینشینیم و تمرین می کنیم. حرکات و گرده ها (نواها) را به نوجوانان و نونهالان که آموزش ندیده اند، آموزش می دهیم و نقش ها را در صحن حسینیه تمرین می کنیم.
کوتاه ترین و بلندترین تعزیه تان چقدر است؟
سید محمد فاطمی: روز عاشورا ما از 8 صبح شروع میکنیم و تا یازده و نیم تمام میشود. سنگین ترین مجلسمان سه ساعت و نیم است و کمترینش یک ساعت و ربع است.
سید عبدالرحیم فاطمی: ما در زیارت ذکر گرفتن داشتیم حتی در مجلس پسر فروش، یک نوای به خصوصی دارد که در زیارت کسی خیلی کم می تواند اجرایش کند، مثلا در حسینیه ها و مسجدها که اول محرم می خواهند ذکر بگیرند.
ذکر گرفتن به صورتی بوده که چون در زمان قدیم بلندگو نبوده که مردم از برگزاری روضه یا مراسم اطلاع پیدا کنند قبل از آن مراسم ذکر می گرفتند. الان در روستا ذکر گرفتن را زیاد اجرا نمیکنند.
وضعیت تعزیه های دیگر روستاها چگونه است؟
سید عبدالرحیم فاطمی: در بعضی از مراسم های تعزیه من از بعضی اشعار ناراحت می شوم و اعتراض هم کرده ام و مکالماتشان جالب نیست. بعضی از اشعار کم وزن و سبک است.
کدام تعزیه را در منطقه خودمان از لحاظ فنی می پسندید؟
سید عبدالرحیم فاطمی: تعزیه نظر آقا و تعزیه آقای فخار
از تعزیه خوان های قدیم تا به حال چند تعزیه خوان برتر را نام ببرید؟
سید محمد فاطمی: حاجی رحمانی زینب خوان، مرحوم شیخ حسن خزایی امام خوان، حاجی امانی اولیا خوان و الله کرم خزایی اشقیا خوان. در نسل جدید هم، حاج ابراهیم خزایی امام خوان، غلامرضا حیدری عباس خوان و اکبر خوان تعزیه خوان خوبی بوده اند.
تازه ترین خبرها
- برخورد توهین آمیز رئیس صمت دشتستان با نمایندگان برخی اصناف شهرستان
- یوسفی؛ مدیری با نگاه فرهنگی
- تاجگردون: ۱۴۰۳ سال خیلی سختی است / رأی ندادن خاتمی یک علامت است
- تصاویر دیدنی از تیپ و استایل نوروزی پریناز ایزدیار
- طارمی- آزمون و حالا قایدی: چه خط حملهای!
- مالیات ارزش افزوده ۱۰ درصدی ابلاغ شد
- جریمه تخلفات حادثه ساز ۵ برابر شد/ جزییات و زمان اعمال
- بیش از ۸.۵ میلیون تردد در جادههای بوشهر ثبت شد
- دکتر یوسفی؛ معتقد و عامل به تعامل صنعت نفت با محیط پیرامون
- مدیری با اشراف کامل
- قلب جوان 23 ساله دشتستانی اهدا شد/ تصاویر
- یک فروند شناور گردشگری بدلیل هنجار شکنی در بوشهر توقیف شد
- اگر رسایی به هیئت رئیسه برود باید برای مجلس تاسف خورد!
- اولین واریزی بزرگ برای معلمان در 1403
- مبالغ جرایم رانندگی بهروزرسانی شد
- توئیت معنادار حسن روحانی
- در آینده یکی از خبر ساز ترین باشگاههای فوتبال پایه ایران خواهیم بود
- هدایای باقیمانده پیاده روی برازجان قرعه کشی شد
- دبیر ستاد بزرگداشت هفته دولت در استان بوشهر منصوب شد
- استان بوشهر در اغلب شاخصهای اقتصادی رتبه اول تا پنجم را دارد
- توجه ویژه به کالای تهلنجی و تعاونی مرزنشینان در استان بوشهر
- ۹۶۵ بازرسی از مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی دشتستان انجام شد
- ۵۰ کلاس درس در شبانکاره برای اسکان مسافران نوروزی آماده شد
- همه دستگاهها برای کاهش وقوع جرایم همکاری کنند
- موارد تغییر کاربری غیر مجاز اراضی استان بوشهر بررسی شد
- ۵۷ هزار مسافر نوروزی در مدارس شهرستان گناوه اسکان داده شدند
- شهروندان و مسافران از اسکلههای مجاز در بوشهر استفاده کنند
- ۹۰ هزار مسافر وارد شهرستان عسلویه شد
- ۱۸۰۰ سما کارت بین توانخواهان بهزیستی استان بوشهر توزیع شد
- ۱۶۷ هزار مسافر توسط ناوگان حمل و نقل عمومی استان بوشهر جابجا شد
- ۲ ورزشکار بوشهری به اردوی تیم ملی بسکتبال جوانان دعوت شدند
- ترسم ای فَصاد گر فصدم کنی/ تیغ را ناگه تو برلیلی زنی
- جلسه ستاد ساماندهی سواحل استان بوشهر در استانداری
- لیگ برتری شدن تیم پارس جنوبی هیچگاه از ذهن مردم جم و جنوب استان پاک نخواهد شد
- غیبت آزمون به تیم ملی لطمه نمی زند/ جوان گرایی اتفاقی مثبت بود
- سپاهان از فردا تمریناتش را آغاز میکند
- معاون رئیسی: گفتهایم در پایان ۱۴۰۷ تورم باید تک رقمی شود / توانستهایم در سیاست خارجی گامهای بلندی برداریم / ما عضو شانگهای، بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا شدیم
- ارسال پُستی شیرخشک در ایام نوروز/ نگران کمبود شیرخشک نباشید
- وضعیت دارو در سالی که گذشت/ از صادرات تا مطالبات داروخانهها
- بازگشت احتمالی ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟
- ۷۰ درصد از اعتبارات سرمایهای استان بوشهر تخصیص یافت
- شناورهای تفریحی که هنجارهای اجتماعی را رعایت نکنند توقیف می شوند
- نجات ۳ نفر در ساحل گناوه/ امدادرسانی به یک فروند جت اسکی انجام شد
- ۴۵ کمپ اسکان گردشگران در استان بوشهر ایجاد شد
- آب های استان بوشهر متلاطم و مواج است/شنا و دریاگردی ممنوع
- مدیری پیشرو در مسئولیت های اجتماعی
- برای دوستم مهدی یوسفی/ در ستایش خرد
- ایران حملات تروریستی در مسکو را محکوم کرد
- میوه خشک جایگزین آجیل شور و شیرینی شود
- برنامه فشرده سپاهان در سال جدید/ هر ۳/۵ روز یک بازی در لیگ!