اتحاد خبر-ساناز دانشگر: بهزیستی عمده‌ترین نهاد دولتی در جهت سامان‌دهی طیف آسیب‌پذیر جامعه است. این سازمان از چندین جهت وظایف و مسئولیت‌های سنگینی را عهده‌دار است. مسئولیت تامین رفاه خیل عظیمی از معلولان جامعه و سر و سامان دادن به وضعیت بسیاری از زنان و کودکان محروم نگه داشته شده جامعه از آن جمله است.

به مناسبت گرامیداشت هفته بهزیستی، حمید انصاری مهمان دفتر هفته نامه اتحاد جنوب شد؛ تا با وی  در خصوص مسئولیت ها و اهداف این سازمان و همچنین خدمات سازمان بهزیستی و البته چالش ها و مسایل و مشکلات آن هم صحبت شویم. اتحاد جنوب شما را به ملاحظه این گفتگو دعوت می کند:

جناب انصاری مهمترین رسالت و فعالیت های سازمان بهزیستی چیست؟

- عمده فعالیت های بهزیستی در چهارحوزه خلاصه می شود:اجتماعی، پیشگیری، توانبخشی و مشارکت های مردمی   

همه این ها بالغ بر صد و پنجاه نوع فعالیت های بهزیستی است که در شهرستان دشتستان صد و بیست فعالیت انجام می گیرد. سازمان بهزیستی که بر خلاف تصور اذهان عمومی که فکر می کنند یک نهاد خیریه است، سازمانی تخصصی است. خیلی از جاها بهزیستی را با کمیته امداد همتراز میدانند در حالی که بخشی از کار ما مثل کمیته امداد است. کمیته امداد خدمات حمایتی میدهد، مثلا کمک درمانی، مستمری میدهد، مسکن می سازد، ایجاد اشتغال می کند.

یکی از وظایف بهزیستی کاستن  و پیشگیری از آسیب های اجتماعی است،در دشتستان چه اقدامات مثبتی در این مورد انجام داده اید؟

 
- ما وقتی بحث تخصصی می کنیم و می گوییم سازمان بهزیستی یک  ارگان تخصصی است دقیقا در رابطه با سوالی که پرسیدید در حوزه پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی است، ما در شهرستان دشتستان جهت پیشگیری از آسیب های اجتماعی کارهای متعددی را انجام داده ایم؛ هم پیشگیری از آسیب های اجتماعی و هم پیشگیری از معلولیت ها. به طور مثال در دشتستان برای درمان اعتیاد، سه کمپ ترک اعتیاد میان مدت داریم که تحث نظارت سازمان بهزیستی می باشد. گاها افرادی که نیاز به ترک اعتیاد دارند ولی توان مالی ورود به کمپ برای ترک را ندارند. اعتباراتی به سازمان اختصاص پیدا می کند که ما به افراد کم توان می دهیم. افراد کارتن خوابی که در سطح شهر دیده می شوند و توسط نیروی انتظامی دستگیر می شوند. این افراد به مدت سه ماه وارد کمپ می شوند.

ما مراکزی تحت عنوان شلتر*، دی آی سی، موبایل سنتر داریم. مرکز شلتر که واقع در خیابان بهداشت است؛ آن افراد معتاد کارتن خواب که در خیابان، دخمه ها، زیر پل ها می خوابند و بی خانمان هستند را ما شناسایی می کنیم و به کمپ هدایتشان میکنیم. این   افراد میتوانند در آسایشگاه به صورت کاملا رایگان از ساعت هفت شب تا هفت صبح استراحت کنند، ما خدماتی چون شام و وسایل بهداشتی و ... را به صورت رایگان در اختیارشان قرار می دهیم. بالاخره این افراد نیز انسان هستند و در جامعه مریض شده اند، این افراد دچار سوء مصرف مواد مخدر شده اند و بیمار تلقی می شوند.

مرکزی به نام دی آی سی* داریم که مرکز آسیب گذری است. آقا یا خانم معتاد تزریقی به دی آ سی مراجعه می کند؛ ما دراختیارشان سرنگ، پد، بتادین و وسایل بهداشتی می گذاریم. در واقع با خرید وسایل بهداشتی فرد معتاد از سرنگ یکبارمصرف استفاده می کند که اگر خدای نکرده فرد بیماری خاص مثل اچ ای وی و هپاتیت سی یا بیماری های واگیردار داشته باشد که از طریق خون انتقال میشود دیگر به افراد جامعه انتقال ندهد. بخشی که اخیرا آن را افتتاح کرده ایم مرکز کاهش آسیب سیار یا موبایل سنتر است. ما در جامعه به دنبال پاتوق هایشان میگردیم و پیدایشان می کنیم. هر فرد معتادی که دسترسی یا اطلاعی از ما ندارد را ما به سمت آن ها میرویم. این افراد را شناسایی می کنیم و به آن ها خدماتی را ارئه می دهیم. این ها به جهت پیشگیری از خیلی آسیب های اجتماعی انجام می گیرد. در سازمان واحد سیاری داریم که ماشینی مثل آمبولانس است که پر از تجهیرات است و همچنین تست اچ آی وی در آن انجام می دهیم. فرد معتادی که هر بیماری دارد را به شبکه بهداشت ارجاع داده و به آنها آموزش می دهیم که شیوه رفتاریشان در جامعه چطوری باشد که درمان و کنترل شوند. همینطور بیماری را به سطح جامعه انتقال ندهند.

در حوزه پیشگیری ما طرح های دیگری را اجرا می کنیم. تفاهم نامه ای  با اداره آموزش و پرورش، اداره زندان و محیط های کارگری داریم؛ مثل کارخانه سیمان. کارشناسان ما به بیش از شصت مدرسه ورود کرده اند و در خصوص ازدواج، پیشگیری از اعتیاد، فضای مجازی و مصرف مواد مخدر را به دانش آموزان و خانواده هایشان اطلاع رسانی کرده ایم. اطلاع رسانی برای زندانی و خانواده های زندانیان و همچنین در بخش های کارگری که متاسفانه هر چه سطح سواد کمتر باشد درگیری ها بیشتر  است. در این زمینه ها سازمان بهزیستی حضور گسترده ای دارد.

بهزیستی شهرستان دشتستان در این ایام زحمات زیادی کشیده است. اگر چه که پیشگیری از آسیب های اجتماعی از عهده یک دستگاه بر نمی آید. در توان سازمان بهزیستی به تنهایی نیست. به این دلیل که حجم بسیار گسترده است. یک تعامل و همکاری بین بخشی عمیق دستگاه های اجرایی شهرستان باید انجام بگیرد تا ما بتوانیم آسیب ها را کنترل و کاهش بدهیم. به خصوص در زمان بازگشایی مدارس فعالیت هایمان در مدارس گسترده تر می شود. بهزیستی نوک پیکان پیشگیری از آسیب های اجتماعی است. آسیب های اجتماعی معضل بسیار بزرگی است؛ مقام معظم رهبری بسیار در این مورد نگران و حساس هستند.

همه مسئولان نگران این مساله هستند. ما که از نزدیک می بینیم و لمس می کنیم؛ هیچکس نمی تواند خودش را مبرا بداند که آسیب اجتماعی به سراغش نمی آید. بحث اعتیاد، فضای مجازی، روابط فراخانواده، طلاق بسیار زیاد است.

در مبحث پیشگیری از معلولیت ها طرحی داریم به نام کنترل مشکلات بینایی سنجی که تقریبا در شهرستان طی سال گذشته ده هزار کودک سه تا پنج سال را مورد سنجش و آزمایش بینایی قرار داده ایم. بهترین زمانی که ساختار بینایی و شنوایی شکل می گیرد بین سه تا پنج سال است. اگر کودکی را در دوسالگی مورد سنچش قرار دهید یک مشکل است و در سن هفت سالکی نیز یک مشکل؛ بهترین رنج سنی که کودک مورد تست شنوایی یا بینایی قرار گیرد برای تشخیص درمان سه تا پنج سالگی است. در این سن اگر متوجه مشکلات شنوایی کودکان شویم آن ها را برای کشت حلزون ارجاع می دهیم. ناشنوای مطلق مادرزاد وقتی حلزون می کارد که بخشی از هزینه مالی آن را سازمان بهزیستی انجام میدهد. شنوایی مطلق به دست می آورد. در زمینه بینایی کودک که مورد غربالگری قرار میگیرد مشکلات آن ها را به خانواده اشان میگوییم و آن ها را به سمت چشم پزشک ارجاع می دهیم. اختلالات اضطرابی بین بچه های سه تا شش سال را نیز انجام می دهیم که درمان شود.

در حوزه پیشگیری طرحی به نام مشاوره ژنتیک قبل از ازدواج داریم. هر زوجی که می خواهد ازدواج کند در سازمان ما مشاوره می گیرد. اگر تشخیص دادیم که دچار اختلالات ژنتیک است که برای باردار شدنشان ممکن است فرزندی معلول متولد می شود. به جهت پیشگیری از متولد شدن فرزندی معلول توصیه می شود این ازدواج صورت نگیرد یا اگر خواست این ازدواج صورت بگیرد که ارجاعشان میدهیم به مشاوره ژنتیک و آزمایشات ژنتیکی که بابت هر زوجی که مراجعه می کند بهزیستی پنج میلیون تومان کمک بلاعوض می کند. فرقی نمی کند خانواده تحت پوشش بهزیستی باشد یا نه.

جناب انصاری از کودکان کار هم حمایتی می کنید؟

 
- بحث کودکان کار است که ما به آن ها و خانواد هایشان مشاوره می دهیم. حمایت مادی و معنوی می دهیم. حمایت آموزشی می کنیم. بسته های بهداشتی تقدیم می کنیم.

بزرگ ترین چالشی که با آن درگیر هستید از لحاظ ارتباطی، سازمانی، اداری، اجتماعی، مردمی  چیست؟

- یکی از دلایل عمده ای که به دنبال خودش آسیب اجتماعی می آورد مسئله بیکاری است؛ بیکاری معضلی است که خیلی از آسیب های اجتماعی به دنبال آن می آیند. اعتیاد، بزه کاری، دزدی و طلاق که همه این ها دلیلش بیکاری است. اگر فرد بتواند اشتغال پایداری داشته باشد. جلوی خیلی از آسیب های اجتماعی گرفته می شود. ریشه تمام معضلات جامعه ما بیکاری است. فردی که در خانه نشسته و کاری نمیکند و شغلی ندارد و شرایط مفرحی برای جوان ایجاد نمی شود، جوان افسرده شده و  فریب دوست ناباب  را میخورد. معضل بیکاری و اعتیاد باعث از هم پاشیده شدن کانون خانواده شده است. به دنبال این معضلات آسیب های دیگری به وجود می آید که کودک طلاق  و کودک کار را دارد. در این بین زن خانواده به شدت آسیب می بیند. کودک طلاق دچار افسردگی میشود که خلا پدر یا مادر را در زندگیش حس می کند، با کمبود بزرگ میشود و مستعد برای آسیب های اجتماعی است که ریشه آن بیکاری است.

آیا تاکنون به فضای مجازی به عنوان یک آسیب نگاه تخصصی داشته اید؟

- بله. در فضای مجازی متاسفانه خیلی از افراد بالغ و تحصیلکرده ما آسیب دیده اند. خصوصا در روابط فراخانواده و طلاق افراد. بچه نوجوانی که فضای مجازی در اختیارش است پدر و مادر آگاهی ندارد که این فضایی که در اختیارش است فرزند چه میکند. یکی از مباحث عمده ما پیشگیری از آسیب های اجتماعی ناشی از فضای مجازی است. والدین و بچه ها باید آگاهی داشته باشند. همه این ها را در مدارس، زندان می بریم و آموزش می دهیم.

جایگاه رسانه در پیشگیری از آسیب های اجتماعی را چگونه می بینید؟

- همیشه معتقدم نقش رسانه بسیار مهم است. مخصوصا رسانه شنیداری و تصویری مثل تلویزیون. متاسفانه سریالی که هدفش کاهش آسیب های اجتماعی باشد را کم می بینیم. خلا چنین سریال هایی به شدت حس می شود.

از ظرفیت آموزش و پرورش و مدارس برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی چه استفاده ای می شود کرد؟

 
- در مدارس باید متون علمی داشته باشیم؛ در متوسطه اول، متوسطه دوم و حتی دانشگاه باید کتاب پیشگیری از آسیب های اجتماعی داشته باشیم. مثل معارف اسلامی که در تمامی مقاطع تدریس می شود. نیاز است آسیب های اجتماعی نیز تدریس شود.

برای خدمات بهتر بهزیستی چه انتظاری از مردم و مسئولین دارید؟

 
- یکی از دغدغه هایمان مناسب سازی محیط برای حضور فعال و بی دردسر افراد معلول است که شامل افراد نابینا، ویلچری یا سالمند  در جامعه می شود. انتظار داریم فضای شهری ما مناسب حضور تمام آحاد جامعه خصوصا معلولین و سالمندان شود؛ در این چند سالی که من هستم در اینجا جا دارد از شهردار محترم جناب آقای محمدی که زحمات زیادی کشیده اند تقدیر و تشکر کنم. هنوز جا برای کار بسیار زیاد است. دستگاه ها، ادارات سطح شهرستان، اماکن عمومی باید فضای آن مناسب حضور همه باشد. در این سال ها اگر در خیابان بیمارستان دقت کنید، موزاییک هایی به رنگ زرد همراه با شیار برای عبور افراد نابینا ساخته شده است. این موزاییک ها به کمک افراد نابینا امده است. سطح های شیب دار برای ویلچر فراهم شده است. روند خوبی شروع شده که امیدواریم به صورت گسترده تر و همه جانبه تر ادامه داشته باشد. متاسفانه آگاهی مردم کم است. فرد نابینایی که در پیاده رو میخواهد راه برود بارها دیده شده گل فروشی ها ماشینی را در پیاده رو پارک کرده اند که حتی افراد سالم نمیتوانند از آن عبور کنند چه رسد به افرادی که ویلچری یا نابینا هستند. از جمله دست فروشی ها متاسفانه پیاده رو ها را اشغال می کنند و مسیر را برای معلولین سخت می کنند.

به عنوان مسئول بهزیستی به خودتان و همکارانتان از یک تا بیست چند می دهید؟

 
- به خودم نمره نمی دهم اما به همکارانم نمره بیست می دهم؛ واقعا اگر شما تشریف بیاورید در اداره بهزیستی می بینید که همکاران ما با جدیت کار می کنند. همکار ما استفاده مطلوب از امکانات برای حل مشکلات مردم می کند.میبینید که چه اعصابی از همکاران ما در بهزیستی داغون می شود. نمره خود من را البته باید رسانه، مسئولین و مردم بدهند.

از فعالیت حوزه توانبخشی بهزیستی شهرستان هم گزارش ارایه بفرمایید.

 
- در حوزه توانبخشی مراکزی در سطح شهرستان داریم که خدمات ارایه می دهند و اگر نبودند جامعه با مشکلاتی روبرو میشد، دو مرکز شبانه روزی داریم که تنها در استان یکی است، مرکز نگهداری بیماران روانی را داریم که صد بیمار در آن نگهداری می شوند. در مرکز سالمندان حدود چهل سالمند داریم که خانواده قادر به نگهداری از آنها نیست یا کسی نیست از آن ها مراقبت کند.

مراکزحرفه آموزی برای معلول کم توان ذهنی داریم. معلولی که در خانه نمیتوانسته لباسش را بپوشد؛ با حضور در مرکز سطح عملکرد ذهنی و فیزیکی اش ارتقا پیدا کرده است. کاردستی درست میکند یا حرفه کیف دوزی، مونجق دوزی را یاد گرفته است که برای خانواده هایشان غیر قابل باور بود.

اگر ممکن است آماری از خانواده های تحت پوشش و کمک های مالی که به خانواده های تحت پوشش می دهید ارایه بفرمایید؟

 
- ما به قریب 4500 خانوار مستمری می دهیم که شامل مبالغ زیادی می شود.
در حوزه اجتماعی تقریبا چهارده میلیارد ریال کمک داشتیم.
یازده میلیارد ریال در حوزه توانبخشی هزینه کرده ایم.
هشت میلیارد ریال در حوزه پیشگیری اعتبار داشته ایم.
هفت میلیارد ریال در مشارکت های مردمی داشته ایم.

مردم چگونه می توانند آسیب های اجتماعی را به بهزیسی اطلاع بدهند؟

- مردم می توانند در صورتی که از اقدام به خودکشی، همسرآزاری؛ خودآزاری، فرار از منزل، اختلافات فردی و خانوادگی، بحث کودک آزاری و امثالهم را مشاهده کردند با خط 123 تماس بگیرند. اورژانس به همراه روانشناس و مددکار اجتماعی مراجعه می کنند. مثلا در زمینه کودک آزاری اگر نیاز باشد کودک را به مرکز نگهداری می فرستیم تا زمانی که شرایط خانواده برای حضور کودک آماده شود. ضمن اینکه با خانواده کودک وارد تعامل می شویم. همین حالت برای زنان و دختران آسیب دیده است. ما ورود کرده و شخص را به خانه ای می بریم به نام خانه امن که تمام امکانات در اختیارشان است. از مددکار اجتماعی تا روانشناس آنجا حضور دارند.

بهزیستی مرکز مشاوره هم دارد؟

- بله. مرکز مشاور رایگان 1480 از هشت صبح تا هشت شب پاسخگوی همه افراد جامعه برای مشاوره تحصیلی، تربیت فرزند، اختلافات خانوادگی، مشاوره ازدواج ، مشاوره طلاق می باشد. این خدمات را سازمان بهزیستی به صورت رایگان در اختیار مردم قرار داده است.

قشربانوان ما وضعیت اعتیادشان در سطح شهرستان به چه صورت است؟
- متاسفانه بحث اعتیاد بانوان در شهرستان ما رو به رشد است. ده درصد از افرادی که اعتیاد در جامعه دارند را بانوان تشکیل می دهند. این موضوع باعث شده است که ما ناگزیر به گرفتن مجوز کمپ ترک اعتیاد در سطح شهرستان شده ایم که در آینده ای بسیار نزدیک این کمپ را راه اندازی می کنیم. این نوید را می دهیم که به زودی این کمپ راه اندازی شود برای نگه داری و درمان بانوانی که دچار آسیب شده اند.

شماره حسابی هم برای مشارکت و کمک مردم دارید؟

- شماره حساب مشارکت های مردمی که مردم،خیرین و مسئولین از نظر مالی و امکاناتی می توانند به بهزیستی کمک کنند عبارتند از :2173451106000 بنام مشارکت های مردمی بهزیستی دشتستان نزد بانک ملی

اگر صحبت پایانی هست بفرمایید؟

- از شما و همکاران نشریه اتحاد جنوب و اتحاد خبر که زحمت این مصاحبه را کشیدید متشکرم.

از همکاری همه مردم عزیز به خصوص خیرین عزیز هم تشکر می کنم.

کلام آخر هم اینکه بنده به عنوان مسئول بهزیستی دشتستان هر انتقاد سازنده ای را روی سر و چشم می گذارم.تا انتقاد نباشد کار ما بهتر نمی شود.

---------------------

*شلتر پناهگاهی است برای معتادان متجاهر؛ افرادی که شب‌ها پناهگاهی ندارند. 

* مفهومDIC  مخفف Drop in Center  و به معنای مرکز گذری کاهش آسیب است.