اتحادخبر: ویژه‌برنامه «شب سپید» (شعرخوانی و تحلیل شعر) از سری برنامه‌های سومین دوسالانه ملی جایزه ادبی بوشهر با حضور شمس آقاجانی، آتفه چهارمحالیان، علی قنبری و جمعی از شاعران هم‌استانی چهارشنبه‌شب (۲۲ خردادماه) در کافه آوان بوشهر برگزار شد.

مدیریت این برنامه را عبدالله رئیسی، شاعر، پژوهشگر و منتقد هم‌استانی برعهده داشت. در این نشست شاعرانی چون شهریار بزرگمهر، محمد طاهرنسب،  مجتبی مظفری‌فرد، میثم متاجی، مهدی علیمرادی، محمد عسکری‌ساج، پوریا پلیکان، فرینوش عسکری، آناهیتا رضایی و حسین باقری به شعرخوانی پرداختند.

شمس آقاجانی در این ویژه‌برنامه پس از خوانش شعر شاعران مذکور گفت: بسیاری از اتفاقاتی که در دهه‌ هفتاد در حوزه‌ شعر رخ داد، ناشی از تغییرات بنیادی‌تری‌ بود که در حوزه‌ اندیشه و قواعد گفتمانی حاکم بر جامعه‌ ایرانی در یک مقطع زمانی خاص روی داد. این تغییرات در مجموع باعث شدند که این مقطع زمانی واجد خصوصیات قابل تشخیص و تفکیکی، نسبت به قبل از خود گردد. به عبارتی شرایطی در آن مقطع زمانی وجود داشت که بر حوزه‌های وسیع و متنوعی اثر گذاشت و شعر هم یکی از این حوزه‌ها بود؛ اگرچه شاید بتوان گفت که شعر به نوعی در خط مقدم قرار گرفت و حتی انگار پیش از عیان شدن تحولات، بر افق تغییرات اشراف داشت و حتی آن را پیش‌بینی کرد و این از موهبت‌های هنر است.

خالق مجموعه‌شعر «گزارش ناگزیری» در ادامه با تاکید بر اینکه امیدوارم محققان و اندیشمندان آگاه بیایند و با انجام کارهای علمی و پژوهش‌های میدانی بتوانند در شناسایی و توضیح خصوصیات این دوره‌ زمانی به ما کمک کنند که بسیار ضروری است و هنوز کار زیادی روی آن نشده است، افزود: همیشه در شعر افراط و تفریط وجود دارد که گاه هم بسیار مخرب و گمراه کننده است. البته خیلی وقت‌ها هم لازم است، برای برقراری تعادل و خود اصلاحی! با یک بررسی تاریخی می‌توان شواهد مثال زیادی را پیدا کرد. بعضی از این افراط‌ها به خاطر شعر و درد شعر نیست، آن آدم‌ها به دنبال رفع مشکلات خود هستند و عرصه‌ ادبیات را محملی برای ارضای نیازهای دیگر خود می‌کنند. بعضی آدم‌ها به دلیل ناآشنایی، برداشت‌های غلط و... به این شیوه‌ها روی می‌آورند و توانایی و ابزارهای لازم را در اختیار ندارند. بعضی‌ها هم تحت تاثیر هیجان‌های کشف و نوآوری به این وضعیت کشیده می‌شوند. بعضی‌ها هم در حال سعی و خطا هستند و طبیعتا زیاد اشتباه می‌کنند؛ چون قدم به یک وادی ناشناخته گذاشته‌اند.

وی در بخش پایانی گفته‌های خود در تحلیل شعر شاعران جوان با بیان اینکه شعر باید شعر باشد. بقیه‌اش واژه‌پردازی‌های تاریخ‌نگارانه است، در حقیقت شعر دهه هفتاد و هشتاد و نود ندارد، تصریح کرد: من قبلا بین «زبانیت» و یک جریان دیگر در شعر آن دوره تفکیک قائل شدم. عنوان شعر زبان را خود براهنی ابداع کرد تا بتواند با آن، شعری که سودایش را در سر داشت معرفی و تبیین کند؛ یعنی او درنهایت به چیزی آن‌ طرف شعر زبان نظر داشت و در همین راستا آثاری را در هر دو بخش نظری و خلاقه، تالیف کرد که متاسفانه بخش اعظم آن -به‌رغم گذشت زمانی نسبتا طولانی هنوز به چاپ نرسیده‌اند. نحوگریزی و معناگریزی، آن‌گونه که دیگران، درست یا نادرست مطرح کرده‌اند، بیشتر در این دسته از شعرهای او اتفاق می‌افتد که بعضی از اعضای کارگاه نیز در این مسیر تجربه‌هایی را ارائه دادند؛ اما مثلا در کار خود من و دوستان دیگر این اتفاق به این صورت نیفتاده است یا اینکه خیلی به‌ندرت می‌توان مواردی را مشاهده کرد.

آتفه چهارمحالیان، شاعر بانو و نام‌آشنای کشور نیز در ویژه‌برنامه در تحلیل برخی از اشعار خوانش شده و مدرن گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شعر مدرن دستیابی به فردیت و هویت فردی است که در سایه‌ آن شاعر بتواند مضامین و درونمایه‌های اجتماعی- انسانی را پس از گذر از تفکرات جمعی و عمومی در پردازشی دیگر به کار بگیرد. سراینده مجموعه شعر «معشوق کاغذی» ادامه داد: برجسته‌نمایی نوسان‌های اجتماعی از طریق بهره‌گرفتن هوشمندانه از خرد وآگاهی انسانی و پررنگ‌نمایب عناصر بنیادین فکری –اجتماعی و تثبیت آن در معناهای متنی با توجه به جزئی‌نگری‌های شاعرانه این امکان را برای مخاطب فراهم می‌آورد تا با درنگی هوش‌ورزانه بر اتفاقات جهان پیرامون و ارزیابی دقیق و آگاهانه از آن‌ها مسیر نوشتار را طی کرده، معناهای متکثر گزاره‌ها را دریابد.

وی در ادامه با بیان اینکه تمهیدات و هنجارگریزی‌های متنی شعر امروز در سایه‌ بیانی صریح و صمیمی است که سرانجام با توزیع ظرفیت‌های متنوع بیانی در نوشتار و تلفیق همان ظرفیت‌ها با مونولوگ‌های متنی به انعکاس اندیشه‌های اجتماعی‌ بدل می‌شوند، افزود: شاعر بار تفکرات خود را در این مجموعه به نمود آن‌ها اختصاص داده است. اندیشه‌ای که با تصویرهای سرکش و ناآرام گره خورده است تا مسیر اتفاقات را نشانمان دهند. تصاویری که هر یک با عصیانی‌ توفنده بازنمایی و انعکاس حوادث این جهانی را به عهده گرفته‌اند.

چهارمحالیان با تاکید بر اینکه همه چیز در متن بر عهده‌ مولف است، تصریح کرد: این توالی مونولوگ‌هایی‌ است که در برخی از متن‌ها اتفاق می‌افتند، مونولوگ‌هایی که سلسله‌ای از رخدادها را در جهان پیرامون با بهم ریختن هنجار کلام، گسست در تصاویر و تخریب مسیر روایی نوشتار، به نمایش می‌گذارند تا تضادها و تناقضاتی را ترسیم کنند که بشر معاصر در زندگی تراژیک خود با آن روبه‌روست. امتدادی از مونولوگ‌ها که پس از تخریب مسیر روایی نوشتار آمده‌اند تا تفکر برخاسته از همان معناها را در متن برجسته کرده و موقعیت ذهنی- معرفتی متمایزی را برای شعرها به‌وجود آورند.

سراینده «کتابی که نمی‌خواستم» در پایان یادآور شد: اگرچه به نظر می‌رسد خرده روایت‌ها تن به معناهای قطعی و نهایی نمی‌دهند؛ اما آن‌چه که مهم به‌نظر می‌رسد مناسبات درونی و مستحکم همین خرده روایت‌هاست که در نهایت پس از تخریب روایت اساس منطقی نوشتار را به عهده گرفته‌اند.

یادآوری می‌شود، ویژه‌برنامه «شب سپید» با استقبال چشمگیر شاعران ملی و استانی ساعت ۲۰ بیست و دوم خردادماه جاری به همت سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری بندری بوشهر با همکاری کافه آوان برگزار شد.