بهرام نکیسا :

 در کتاب شریف نهج البلاغه امام علی (ع) نامه ای به فرزندش امام حسن (ع) نوشته است  که همچون سایر نامه ها و خطبه ها و سخنان آن حضرت در این کتاب شریف ، بی نظیر و آموزنده می باشد  . گرچه مخاطب نامه امام فرزندش حضرت امام حسن مجتبی (ع) است اما در واقع این نامه به نوعی می تواند جامعه بشری را نیز مورد خطاب و توصیه  قرار داده باشد  .  در این ماه مبارک که ماه مهمانی خداوند است و ایامی که تعلق دارد به امام حسن (ع) و پدر بزرگوارش امام علی (ع)  جا دارد که با باز خوانی نامه ارزشمند سی و یکم نهج البلاغه بهره لازم را در جهت اصلاح امور خود و جامعه کسب نمائیم .

امام علی (ع) در فرازهای اول این نامه با پرداختن و بیان و طرح موضوع با اهمیت تقوا که اساس و بنیان تربیت انسان است سخن را آغاز می فرمایند .
شاید به جرات می توان گفت که تقوا  موضوع محوری در کتاب نهج البلاغه می باشد . چرا که موضوع تقوا به کررات در نهج البلاغه بیان  گردیده  و علاوه بر آن خطبه های فراوانی نیز در باب اهمیت تقوا در نهج البلاغه وجود دارد .

خطبه اوصاف متقیان یکی از این نمونه های با ارزش است .

در این نامه که نامه سی و یکم نهج البلاغه است  نیز امام نامه را با توجه به موضوع تقوا آغاز می نماید . و امام حسن (ع) را یاد آور به موضوع ارزشمند و با اهمیت تقوا می گرداند .

در تعریف تقوا می توان گفت که ، تقوا  نیروئی است برای اینکه انسان خود را نگهداری کند ، حفظ نماید تا  به گناه نیفتد . 

حفظ انسان دو گونه است حفظ از بیرون و حفظ از درون . حفظ از بیرون  توسط  پدر و مادر و یا مامور وبا رعایت قوانین و مقررات انجام می گیرد و یا بواسطه افراد متدین و مسلمان بوسیله امر به معروف و نهی از منکر که آن هم حتما باید با رعایت اصول و قواعدش انجام پذیرد که این مراقبت بیرونی است که البته اگر این مراقبت بیرونی با مراقبت درونی همراه و هماهنگ نباشد راه بجائی نخواهد برد .
تقوا صیانت از خویش است .

امام علی (ع) حقیقت تقوا را بخوبی در خطبه 189 بیان می فرمایند .تقوا کار سپر را برای آدمی انجام می دهد .

در خطبه 155 نهج البلاغه نیز امام تقوا را یک سنگر عزیز و خلل ناپذیر و نفوذ ناپذیر و محکم تعریف می نماید .

در مقابل تقوا فجور وجود دارد . فجور ابتدا باعث ذلیل شدن روح آدمی و سپس آسیب به جامعه می گردد . تقوا اساسی ترین و مهمترین مانع آسیب ها در آدمی است . مصائب و مشکلات آدمی و جامعه ناشی از بی توجه ای به این مهم است . انسانی که با تقوا نباشد را ه ورود و هجوم لشکریان شیطان به او هموار است . تقوا لازمه و اساس فکر ، رفتار و عمل آدمی است .

درخطبه 112  نهج البلاغه نیز امام علی (ع) ، تقوا ی الهی را حامی انسان در مقابل گناه و فساد می داند . انسان با تقوا بی محابا و باری به هرجهت و بی حساب و کتاب نظر نمی دهد ، عمل و قضاوت نمی کند .

اینکه امام علی (ع) در فراز های آغازین نامه اش به فرزند مکرمش امام حسن (ع) با طرح و بیان موضوع تقوا نامه خود را شروع می کند اتفاقی نیست به این دلیل است که تقوا جایگاه اصلی را در به انجام رسانیدن وظایف آدمی دارامی باشد و به نوعی پایه است . اگر در هر هدف ، مطلب ، موضوع ، کار و اقدامی تقوا نباشد دیگر هرچه مهیا و فراهم باشد، اما تنها تقوا  نباشد به همین یک دلیل تمام امور ناقص است .
 اینکه امام علی (ع) با توصیه به تقوا نامه به فرزندش را آغاز می نماید و به این مهم سفارش می نماید برای این است که تقوا اساس و بنیان و پایه می باشد .
 نمی توان به مردم دروغ گفت ، مردم را سر دوانید و آدرس غلط  به مردم داد و آنگاه بیان داشت که با تقوا هستیم و می خواهیم امور را اصلاح کنم ، جلوی مفاسد را بگیریم و توسعه را برای جامعه رقم زنیم . تقوا اساس و بنیان است بدون این مهم ، باد کاشتن و باد درو کردن است .
در اهمیت بیش از اندازه تقوا همین بس که خداوند سبحان در کتاب آسمانی قرآن ، کتاب دستور زندگی با کرامت انسان ، در سوره  توبه آیه 109 در خصوص موضوع تقوا متذکر می گردد  :

افمن اسس بنیانه علی تقوی من الله و رضوان خیر ام من اسس بنیانه علی شفا جرف هار فانهار به فی نار جهنم والله لا یهدی القوم الظالمین 
«آیا آن کس که شالوده کار خود را بر اساس پرهیزگاری و خشنودی خداوند گذارده است، بهتر است یا آن که آن را بر لب سیل گاهی که در حال ریختن است نهاده و با آن، در آتش جهنم سقوط می کند؟ و خداوند ستمکاران را هدایت نمی کند» .

بدون  تقوا خطر ریزش ، و سقوط بسیار و شدید است . بجز تقوا چیزی با اهمیتی نداریم که زیرساخت و اساس رفتار و عمل آدمی باشد .
اگر امام به فرزندش تقوا را متذکر می گردد به دلیل اهمیت آن است و اگر تقوا نباشد مثل این است که ما دیواری بی ریشه ، بی پایه وبی اساس و موریانه ای داشته باشیم و بیائیم این دیوار را به شکل زیبائی رنگ آمیزی نمائیم تا وقتی این دیوار پایه و اساس محکمی نداشته باشد و عوامل و عناصر تخریب گر و یرانگر درآن نهفته و نفوذ دارند اعتمادی و ضمانتی به استقامت آن نیست . وقتی ریشه و پایه واستحکام وجود نداشته باشد تزئین و نمایش ها تاثیری نمی تواند داشته باشد .

نشانه های سلامت ، راستی و درستی اعمال بر مبنای تقوا مشخص می گردد . اگر امروز شاهد نابسامانی امور هستیم بدلیل بی توجهی به موضوع مورد تاکید خدا و پیغمبر و امام معصوم است . بدلیل این است که دنبال مرید نه مدیر و انسان با قوای دست پاک و قبله شناس  هستیم !

 نمی توان  دروغ گفت و آدرس اشتباه به مردم داد و حرام خورد آنگاه گفت در پی خدمتیم ! در این زمینه هیچ حزب، گروه ، صنف، هیات ، باند و فرقه ای نیز فرقی ندارد و استثناء نگردیده است دروغ ، دروغ است . شیطان برای همه دام دارد هیچ احدی مصون از این آفت نیست . اصل و اساس ، داشتن تقوا است و بس ، نه وابستگی به این و آن . و چه زیبا خداوند در قرآن فرموده است : «آیا آن کس که شالوده کار خود را بر اساس پرهیزگاری و خشنودی خداوند گذارده است، بهتر است یا آن که آن را بر لب سیل گاهی که در حال ریختن است نهاده و با آن، در آتش جهنم سقوط می کند؟ و خداوند ستمکاران را هدایت نمی کند» .

زیر ساخت های معنویت با تقوا شدنی است نه با شعار .

شروع و اصلاح با تقوا میسر است و این پایه و اساس است در نبود آن دیگر شروع و اصلاح معنا ای ندارد . نمی شود هم شعار قشنگ داد و هم بی تقوائی نمود .
تقوا را نباید صرفا در ظاهر افراد دید . تقوا در نتیجه عمل و رفتار و گفتار فرد نمایان می گردد . بدون ارتباط با خداوند نمی شود مجهز به تقواگردید .

امام علی (ع) به امام حسن (ع) در این نامه می فرمایند :

" پسرم همانا تو را به ترس از خدا سفارش مى ‏كنم كه پيوسته در فرمان او باشى، و دلت را با ياد خدا زنده كنى، و به ريسمان او چنگ زنى، چه وسيله‏ اى مطمئن‏تر از رابطه تو با خداست اگر سر رشته آن را در دست گيرى. دلت را با اندرز نيكو زنده كن، هواى نفس را با بى اعتنايى به حرام بميران، جان را با يقين نيرومند كن، و با نور حكمت روشنائى بخش، و با ياد مرگ آرام كن، به نابودى از او اعتراف گير، و با بررسى تحولات ناگوار دنيا به او آگاهى بخش، و از دگرگونى روزگار، و زشتى‏هاى گردش شب و روز او را بترسان، تاريخ گذشتگان را بر او بنما، و آنچه كه بر سر پيشينيان آمده است به يادش آور. در ديار و آثار ويران رفتگان گردش كن، و بينديش كه آنها چه كردند از كجا كوچ كرده، و در كجا فرود آمدند از جمع دوستان جدا شده و به ديار غربت سفر كردند، گويا زمانى نمى‏گذرد كه تو هم يكى از آنانى پس جايگاه آينده را آباد كن، آخرت را به دنيا مفروش، و آنچه نمى‏دانى مگو، و آنچه بر تو لازم نيست بر زبان نياور، و در جادّه‏اى كه از گمراهى آن مى‏ترسى قدم مگذار، زيرا خوددارى به هنگام سرگردانى و گمراهى، بهتر از سقوط در تباهى‏هاست. "

انشاالله که خداوند در این روز ها و شب ها  به همه ما کمک نماید تا به تقوای الهی مجهز و برخوردار گردیم  . و به واسطه اعمال و رفتار و گفتار ما آسیبی به دین و دنیای خود و مردم وارد نسازیم .آمین یا رب العالمین .