این لایحه در شرایطی تصویب شد که مخالفان آن معتقد بودند که این لایحه ابعاد امنیتی دارد اما موافقان تاکید کردند که این لایحه صدمه‌ای به امنیت و تمامیت ارزی کشور وارد نمی‌کند.

نادر قاضی پور در جلسه علنی دیروز (یکشنبه) مجلس به عنوان مخالف کلیات لایحه اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصله از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی گفت: تابعیت به خون و پدر و خاک است که در این لایحه محدودیت قائل نمی‌شود. مشخص نیست که شرایط ازدواج زن ایرانی با کدام مرد خارجی است که قرار است فرزندش تابعیت ایرانی گرفته شود. با این کار بنیان امنیتی کشور متزلزل شده و به افراد موهوم، ناشناس و جاسوس اعطای تابعیت و شهروندی ایران داده می‌شود. از کجا معلوم که آن فرد خارجی بت پرست نباشد؟ اینها همه باید مشخص شود.

عبدالرضا مصری نماینده کرمانشاه در موافقت با کلیات این لایحه اظهار کرد: ما گرفتار ماده 976 قانون مدنی شده ایم؛ قانون مدنی تابعیت ذاتی را صرفا از پدر نقل می کند، در صورتی که این قانون مغایر آیه شریفه قرآن است که می فرماید ما شما را از زن و مرد آفریدیم. ما تاکنون تابعیت را به حضور مرد تلقی کردیم در صورتی که تولد یک نوزاد به دست یک زن و مرد است، باید در این مورد تجدیدنظر کنیم.

کمیسیون زنان مجلس که تلاش زیادی برای تصویب این لایحه کردند با توییت‌های خود در فضای مجازی، رضایت خود را از تصویب این لایحه ابراز کردند. طیبه سیاوشی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در صفحه توییترش نوشت: «با اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از مادر ایرانی و پدر خارجی موافقت کردند و این تبعیض نژادی - جنسیتی را ملغا کردند. طبعا این مهم، بدون مطالبه‌گری نهادهای مدنی و دانشگاهی رخ نمی ‌داد.»

فاطمه حسینی، نماینده مردم تهران در مجلس نیز در صفحه رسمی توییتر خود ‌نوشت: «لایحه اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از مادر ایرانی و پدر خارجی اکنون در مجلس تصویب شد. در صورت تایید شورای نگهبان، فرزندان مادر ایرانی می‌توانند تقاضای تابعیت ایرانی دهند.این اقدامی است در راستای حمایت از حقوق انسان‌ها و به رسمیت شناختن یکی از حقوق حقه زنان ایرانی».

عدم اعطای تابعیت ایرانی به فرزندان مادران ایرانی که همسر خارجی دارند مشکلات زیادی هم برای آنان و خانواده‌هایشان و هم جامعه پیش آورده است. بی‌هویتی یکی از مشکلاتی است که هم جامعه و هم این کودکان از آن آسیب می‌بینند. بسیاری از این کودکان فاقد اوراق هویتی هستند، عدم صدور شناسنامه و سایر اوراق هویتی برای این کودکان، نه تنها آنها را از حقوق اولیه و رایگان خود در ایران محروم می‌کند، بلکه سبب می‌شود، این کودکان بیش از دیگران در دام آسیب های اجتماعی بیفتند. 

اکنون و با تصویب کلیات این طرح و در صورت تایید نهایی آن کودکانی که تاکنون به دلیل داشتن این شرایط بی هویت بودند، می توانند شناسنامه بگیرند و از بی‌هویتی خارج شوند. سیده‌ فاطمه ذوالقدر، نماینده مردم تهران در مجلس چند وقت پیش آماری از افراد بدون هویت به رسانه‌ها اعلام کرد. به گفته وی براساس آمار غیررسمی حدود 2میلیون نفر در کشورمان فاقد اوراق هویتی هستند.

معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری نیز پیشتر گفته بود که بر اساس آمار وزارت کار، حدود 50 هزار کودک بدون شناسنامه در کشور هستند که با تصویب لایحه دولت در مجلس شناسنامه می گیرند. البته آمار غیررسمی بیش از این است و بسیاری از کودکان بازمانده از تحصیل نیز این مشکل را دارند. مشکل کودکان بدون شناسنامه و بی‌هویت، با تصویب اعطای تابعیت به فرزندان دارای مادر ایرانی و پدر خارجی حل می شود. با این قانون، فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی تا 18 سالگی به درخواست مادر و پس از 18سالگی می توانند تقاضای تابعیت و دریافت شناسنامه ایرانی کنند.

موضوع تابعیت ایرانی به کودکانی که مادر ایرانی دارند بیش از یک دهه است در فضای سیاسی ایران مطرح می‌شد، اما هر بار به بهانه‌ای به فرجام نمی‌رسید. این موضوع از سال 1385 مطرح بوده، اما هر بار با بن بست مواجه شده است. مهرماه 1394در مجلس قبلی کلیات این طرح مطرح شد، اما اکثریت نمایندگان با آن مخالفت کردند. مخالفان طرح مذکور، تابعیت بخشیدن به فرزندان مادران ایرانی و پدران غیرایرانی را عاملی برای تشویق مهاجرت به ایران دانستند.

با وجود تلاش فعالان اجتماعی اما این لایحه پشت درهای بهارستان سال‌ها معطل ماند تا اوایل اردیبهشت امسال خبری بر خروجی رسانه‌ها قرار گرفت که حاکی از آن بود که لایحه تابعیت ایرانی فرزندان زنان دارای همسر خارجی از سوی دولت به مجلس فرستاده شده و در انتظار ورود به صحن مجلس برای تصویب نهایی قرار دارد.

این خبر که از سوی اسحاق جهانگیری ابلاغ شد، عزم دولت را برای پایان دادن به این موضوع نشان داد. گویا دولت عزم خود را جزم کرده بود که با تعیین تکلیف تابعیت این کودکان، پرونده این موضوع را یک بار برای همیشه ببندد. دیروز نیز بهارستانی‌ها با کلیات این طرح موافقت کردند تا این لایحه یک گام به قانون و اجرایی شدن نزدیکتر شود.

اگرچه پوشاندن جامه قانون بر تن این لایحه خواسته بسیاری از فعالان زنان، کودکان و همچنین زنان تکیه داده بر کرسی سیاست کشور بود، اما تصویب کلیات این لایحه نه تنها برخی از آنان را راضی نکرد بلکه به اعتقاد آنان نقص‌هایی در این لایحه وجود دارد که نادیده گرفته شده و نیازمند بازنگری است.

شهناز سجادی، دستیار حقوق شهروندی معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده ساعاتی بعد از تصویب کلیات این لایحه در گفت‌و گو با ایلنا با بیان اینکه این لایحه در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس هنوز بررسی نشده است، گفت : من خیلی به نتیجه‌بخش بخش بودن این لایحه در کمیسیون حقوقی خوشبین نیستم، چراکه تاکنون ثابت کرده است، خیلی نسبت به حقوق زنان و کودکان جدی برخورد نمی‌کند، وی با اشاره به ایراد این لایحه افزود: این لایحه دارای یک نقص است که امیدوارم بعدها این موضوع نیز اصلاح شود، در این لایحه متاسفانه این خلاء وجود دارد که اگر چنانچه مادر به هر دلیلی درخواست تابعیت برای فرزندش نداشته باشد یا مادر فوت کرده باشد، حقوق این فرزند باز هم ضایع می‌شود و باید این موارد نیز در قانون پیش‌بینی می‌شد که اگر مادر اقدامی در خصوص تابعیت فرزندش نکرد، دادستان یا یکی از اعضای نزدیک خانواده می‌تواند این اقدام را انجام دهد، بنابراین به نظرم این خلاء وجود دارد و امیدوارم بعدها اصلاح شود.

برخی از فعالان زن نیز در شبکه‌های اجتماعی به این موضوع واکنش نشان دادند و در صفحات اجتماعی خود نوشتند: «برای ایرانی بودن این کودکان باید حتما درخواست صورت بپذیرد و این کودکان مانند کودکانی که پدر و مادر ایرانی دارند به صورت خودکار دارای هویت ایرانی نمی‌شوند، همین نکته کافی است که باور کنیم که این تبعیض کماکان پابرجاست.»

منبع: روزنامه همدلی