*وحید عبد علی پور:

منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس همواره در طول تاریخ دارای اهمیت فراوانی بوده است، در گذشته و تا قبل از کشف نفت اهمیتش به خاطر مسائل بازرگانی، ماهی گیری و سید مروارید بوده است و در عصر حاضر اهمیت سیاسی ، اقتصادی و نظامی یافته است. خلیج فارس که وسعتی معادل 240000 کیلومتر مربع دارد سومین خلیج بزرگ جهان بعد از خلیج مکزیکو و خلیج هودسن است. و از هشت کشور ساحلی شامل ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی، بحرین، قطر، امارات متحده عربی و عمان تشکیل یافته است. امروزه نزدیک به یک سوم از تولیدات نفتی جهان از طریق خلیج فارس و تنگه هرمز به اقصی نقاط دنیا صادر می شود و از این رو به لحاظ انرژی جایگاه مهمی در معادلات جهانی یافته است.

در این میان منطقه خلیج فارس از دیرباز برای ایرانیان از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. از وجود کاخ هخامنشی بردک سیاه متعلق به دوران فرمانروایی کوروش بزرگ و برج دیده بانی که امروزه آثار برجای مانده از آن با نام تل و مر در منطقه برازجان در استان بوشهر قرار دارد و یاد آور اهمیت خلیج فارس برای حکومت هخامنشی در روزگاری بوده است که برازجان به دریا راه داشته است. همچنین وجود کتیبه های متعلق به داریوش اول هخامنشی در جزیره خارگ موید اهمیتی است که این آبراه ارزشمند برای حکومت های ایرانی تا اواخر دوره ساسانیان داشته است. پس از تهاجم اعراب بیابانگرد به ایران خلیج فارس به مدت بیش از 2 قرن تحت سلطه تازیان قرار گرفت، اما با روی کار آمدن حکومت های نیمه خودمختار ایرانی بار دیگر ایرانیان به اهمیت دریا و دریا نوردی پی برده ودر این دوران شاهد بنادری همچون سیراف هستیم که نگینی ایرانی در دنیای تجارت با ممالک شرقی و غربی بوده است.

در این راستا          در اوایل قرن شانزدهم و قبل از کشف نفت، زمانی که ارزش این آبراه شگفت انگیز در امر تجارت و دریانوردی برای اروپاییان روشن گردید ما شاهد هجوم و سلطه استعمارگران اروپایی به خلیج فارس هستیم. رویه ای که تا پایان قرن بیستم ادامه داشت، اما در تاریخ 21 آوریل 1622 مصادف با 10 اردیبهشت، شاه عباس توانست به کمک سردار رشید ایران زمین امام قلی خان پرتقالی ها را از جزیره هرمز بیرون براند. روزی که به نام روز ملی خلیج فارس در تقویم ایرانیان به ثبت رسیده است. نامگذاری روز خلیج فارس به خاطر جلوگیری از تحریف نام تاریخی این آبراه بین المللی توسط اعراب صورت پذیرفت و یک جنبه روانی برای ایرانیان داشته است. نامگذاری روز ملی خلیج فارس نمایانگر اتحاد ایرانیان و مجاهدت ها و فداکاری های فعالان مدنی و اجتماعی است و نشان داد که جریان میهن پرستی در میان ایرانیان زنده است و هر گز نمی میرد. ایرانیان نشان دادند که با اتحاد می توان کار های بزرگ و سخت را به سرانجام رساند.

در همین ارتباط همه ساله برای پاسداشت روز ملی خلیج فارس جشن ها و گردهمایی هایی در داخل و خارج از کشور برگزار می شود که با استقبال پرشور ایرانیان و حمایت های همه جانبه دولت همراه است. در این گردهمایی ها تأکید دولت و دست اندرکاران روز ملی خلیج فارس بر حقانیت ایران در استفاده از این نام تاریخی است. لذا کمتر بر روی مسائل دیگر نظیر بحث توسعه جزایر و سواحل خلیج فارس ورود نموده و به بحث، ارائه راهکار و تبادل نظر می پردازند. در این میان گرچه تولد روز ملی خلیج فارس به خاطر دفاع تمام قد ایرانیان از این نام تاریخی است ولی باید گفت که جنبه های دیگر نباید مغفول مانده و باید مورد مطالبه قرار گیرند.

به عنوان مثال در برهه فعلی توسعه سواحل و جزایر خلیج فارس با آهنگی بسیار کند و رشدی رو به پایین در حال حرکت است، به نحوی که در بحث توسعه سواحل از کشور های حاشیه جنوبی خلیج فارس بسیار عقب افتاده ایم. در قبل از انقلاب 57 آهنگ توسعه و رشد اقتصادی سواحل شمالی خلیج فارس بسیار بیشتر از سواحل جنوبی بود و در بحث توسعه و پیشرفت بسیار جلوتر از کشورهای عرب حاشیه جنوبی خلیج فارس بودیم. اما با وقوع انقلاب 57 و در پی آن تحریم های ناشی از اشغال سفارت آمریکا، جنگ تحمیلی، تحریم های هسته ای و سوء مدیریت این روند معکوس گردید و ایران جایگاه برتر خود را در منطقه از دست داد. اینک هیچ یک از بنادر و جزایر ایرانی نظیر بندر عباس ، بوشهر، کیش و ... توانایی رقابت با بنادر عربی خلیج فارس نظیر دبی، کویت، دوحه و ... را ندارند و از نظر مبلمان شهری و امکانات و تجهیزات بندری بسیار فقیرتر و در سطح بسیار پایین تری قرار دارند.

بنابر این می طلبد دولت تدبیر و امید در روز ملی خلیج فارس اهتمام ویژه ای به طرح های توسعه بنادر و جزایر ایرانی داشته باشد. در شرایط فعلی به دلیل تحریم های ناعادلانه آمریکا بسیاری از پروژه های بندری در جنوب با مشکل کمبود بودجه روبرو بوده و به حالت تعطیل و نیمه تعطیل در آمده اند. به عنوان مثال پروژه بندر انرژی بر پارسیان که قرار است به بزرگترین بندر خدماتی و صادراتی – وارداتی ایران و منطقه خلیج فارس تبدیل گردد، به علت عدم تزریق مالی به حالت نیمه تعطیل در آمده و شرکت پیمانکار مجبور گردیده است دست به تعدیل گسترده نیروهایش بزند.

لذا لازم است دولت تدبیر و امید به این مسئله توجه ویژه نموده و از بودجه سالیانه کشوری، صندوق ذخیره ارزی یا منابع دیگر به تأمین مالی این پروژه های ملی اقدام ورزد. بنابراین اولویت دولت تدبیر و امید در روز ملی خلیج فارس باید در کنار دفاع از حقانیت نام خلیج فارس روی بحث توسعه سواحل و جزایر خلیج فارس متمرکز باشد. تا بتواند گوشه ای از عقب ماندگی ایران عزیز در بحث سواحل و جزایر جنوبی را نسبت به همسایگان عربی جبران سازد و نوید بخش امید به آینده ای بهتر برای ایرانیان باشد.