عبدالرسول عمادی

و لنبلونکم بشی من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و بشر الصابرین

بیان فوق از آیات قرآن کتاب آسمانی ماست که می فرماید ما شما را در مواردی که ترس یا گرسنگی یا خسارت های مالی و جانی به شما وارد می شود می ازماییم تا میزان صبر و مقاومت شما را بسنجیم و بشارت ویژه کسانی است که مقاوم باشند.

فرضی که در این بیان گران سنگ وجود دارد این است که زندگی آدمی باید بر مبنای عقل و درایت او تنظیم بشود و در حالت عادی به زندگی خود که در آن خوف و گرسنگی و نقصانی نیست ادامه می دهد اما با توجه به محدودیت هایی که در ذات و ماهیت بشری ما وجود دارد گاهی بر خلاف همه تدابیری که می اندیشیم و در شرایطی که ما از همه امکان های عقلی و تدابیر خود بهره برده ایم طبیعت محرومیت هایی را بر ما تحمیل می کند و در معرض مشکلات و محرومیت هایی قرار می گیریم در این شرایط قرآن کریم ما را به مبدا و معاد خویش توجه می دهد و از می خواهد که مقاومت کنیم و خود را به خداوندی سپاریم که مبدا و منتهای همه چیز است

الذین اذا اصابتهم مصیبه قالوا انا لله و انا الیه راجعون

 مصیبت که در ایه به ان اشاره شده است موضوعی است که بر خلاف همه پیش بینی های عقلانی بر انسان عارض می شود و و وقتی بررسی دقیق صورت می گیرد معلوم‌می شود که منطقا راه گریزی از آن نبوده است و قدرت های مافوق توان بشری ما در طبیعت آن وضع را پیش آورده است در این شرایط که ما کاری نمی توانیم بکنیم دست به دامن خدای بزرگ که مبدا و معاد ماست می زنیم و خود را به لطف بیکران و رحمت بی منتهای الهی می سپاریم.

حال به موضوع سیل توجه می کنیم تا ببینیم این مساله چگونه می تواند مصداق امتحان الهی باشد؟

سیلاب ها که در اثر بارندگی شدید حاصل می شوند مسیرهایی را در گذر زمان ایجاد کرده اند که بستر عبور آنهاست که هر چیزی در این مسیر قرار گیرد توسط سیل برده می شود. هر جسمی که در سیال قرار می گیرد بر مبنای قانون ارشمیدس به اندازه وزنی از مایع که جابجا می کند از وزن خودش کاسته می شود و لذا این‌جسم که حالا کاهش وزن پیدا کرده است به راحتی با آب حرکت کرده و برده می شود.

سیلاب ها بستر رودخانه ها را توسعه می دهند و این بستر باید باندازه ای بزرگ در نظر گرفته شود که حداکثر آبی را که ممکن است در اثر سیلاب جاری شود از خود عبور دهد.

حالا اگر این بستر سیلاب تنگ شود و یا خانه های مردم در بستر رودخانه و درمسیل ساخته شود و سیل آنها را ببرد این امتحان الهی است؟ باید گفت این امتحان الهی نیست بلکه این عذاب الهی است زیرا عذاب الهی چیزی جز جاری شدن احکام جهان در مقابل عملکرد نادرست ما نیست.

از گذشته های هزاران سال پیش بشر برای کنترل طغیان رودخانه ها و جلو گیری از خسارت های سیلاب ها در اندیشه بوده است.

الحاکم بامرالله خلیفه فاطمی مصر در هزار سال پیش از این هیثم بصری مهندس و دانشمند بزرگ دعوت می کند تا به مصر برود و برنامه ای برای کنترل طغیان های رود نیل که به نابودی مزارع منجر می شده است تدارک کند.

بنابراینکنترل سیلاب یک عمر عقلانی فنی و تجربی و امری ممکن است و چون با عقل و تدبیر بشری قابل حل است مصداق آزمون و یا مصیبت ذکر شده در آیات کریمه الهی نیست.

 آیا سیلابی که اخیرا در استان های ایران به مزارع و خانه های مردم خسارت وارد کرد قابل پیش بینی و قابل کنترل نبود؟

قابل پیش بینی بود چون در گذر زمان بارها این باران های سیل آسا باریده و این سیل ها جاری شده است.
قابل کنترل بود چون در غالب موارد سیلاب های اخیر به یکی از علل زیر اتفاق افتاده است:

پر شدن بستر رودخانه و مسیر عبور سیلاب

توسعه شهرها و روستاها در حریم رودخانه ها و مسیل ها

لایروبی نشدن رودخانه ها و بالا آمدن گل و لای بستر رودخانه که لاجرم به توسعه سطحی بستر رودخانه منجر می شود.

لایروبی نشدن نهرهایی که آب ها را به مزارع هدایت می کنند

نبود سیل بند و یا تخریب سیل بندها

توسعه راههای شوسه و یا راه آهن در مسیر سیلاب ها بدون پیش بینی راهی برای عبور سیل

عدم تخلیه به موقع آب های پشت سدها و لایروبی نشدن دریاچه سد به نحوی که قادر به کنترل سیلاب باشد.

خوب این ها همه تدابیر و پیش بینی ها و اقداماتی است که ما موظف بوده ایم به فرمان عقل سلیم آن ها را به انجام برسانیم و در عمل کوتاهی کرده ایم حال اگر بدون رعایت این استانداردها سیلاب به ما آسیب برساند می توانیم آن را مصداق آیات فوق بدانیم و خیال خود را راحت کنیم و بگوئیم که ما مردم خیلی خوبی بودیم و خداوند ما را مورد امتحان قرار داده و در معرض بلا و ابتلا گذاشته است؟  و شعر هم بخوانیم که

هر که در این بزم‌مقرب تر است
جام بلا بیشترش می دهند

این‌گونه نگاه کردن به مسائلی که بر مبنای عقل و تدبیر و دانش و فناوری قابل حل و رفع است راحت طلبی و پاک کردن صورت مساله و یا انحراف از موضوع است واقعیت

این است که وقتی ما کاری را که باید بر مبنای عقل خود انجام بدهیم  به تاخیر می اندازیم و انجام نمی دهیم و با پیامدهای محتوم و قطعی قواعد جهان مواجه می شویم و به ما خساراتی وارد می شود باید آن را مصداق عذاب الهی تلقی کنیم عذابی که در اثر فساد عملکرد مان مستحق آن بوده ایم. و در این گونه موارد باید به این کریمه الهی تمسک‌کرد که
ظهر الفساد فی البر و البحر بما کسبت ایدی الناس.