بچه‌ها در سال اول تولد به خاطر شکل نگرفتن کامل حس لامسه به غیر از دست‌ها از دهان‌شان به عنوان راهی برای شناخت دنیا و اشیا دور و برشان استفاده می‌کنند و به همین دلیل اصلا عجیب نیست که این اجسام وارد دهان و مجاری تنفسی آن‌ها شود که دراغلب مواقع این مشکل آن‌قدر ترسناک است که والدین دستپاچه می‌شوند و به اصطلاح دست و پای‌شان را گم می‌کنند و بیشتر از آنکه به بچه کمک کنند باعث مشکلات دیگری هم می‌شوند که شاید اگر دست به کاری نمی‌زدند بهتر بود.

با دکتر بیژن غفوریان، متخصص کودکان و نوزادان در این باره گفت‌وگویی کردیم و از ایشان پرسیدیم اگر خدای ناکرده چنین اتفاقی افتاد بهترین کاری که در خانه می‌توانیم انجام دهیم چیست؟

از تنقلات تا اسباب‌بازی

بچه‌های کوچک که به تازگی خزیدن را شروع کرده‌اند یا بچه‌های نوپایی که به تازگی چند قدمی برمی‌دارند بیشترین بچه‌هایی هستند که در معرض چنین خطری هستند چون آن‌ها کنجکاو‌تر و در عین حال نا‌آگاه‌ترند و ممکن است به خودشان صدمه بیشتری بزنند آجیل و به خصوص بادام زمینی، دانه‌های برشته غلات، تکه‌های میوه و هسته آن‌ها، آبنبات، ذرت، تخمه آفتابگردان و هندوانه، اسباب‌بازی‌های کوچک، اجسام گرد و براق از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین اجسام هستند که باید مراقب بود همیشه دور از دسترس بچه‌ها باشد.

علائم و نشانه‌ها

علائم ورود جسم خارجی به مجاری تنفسی در 3 مرحله دیده می‌شود. مرحله اول سرفه‌های شدید، گریه و ضعف کودک، کبود شدن و حالت تهوع است اما شاید بعد از چند دقیقه بهبود موقتی ناشی از توقف سرفه‌ها به علت خستگی بیمار دیده شود که بسیار گول زننده و خطرناک است و  ممکن است اطرافیان تصور کنند خطر رفع شده است و در آخر به وجود آمدن عوارض تنگی نفس، عفونت و سایر عوارض.

اولین قدم

در اولین برخورد با چنین مشکلی شناخت سریع نوع انسداد و اقدامات فوری در نجات کودک بسیار موثر است. انسداد ناشی از جسم خارجی در اکثر موارد ناقص است و مقداری راه برای گذر هوا وجود دارد و خیلی کم پیش می‌آید که انسداد کامل در مجاری تنفس اتفاق بیفتد ولی باید بدانید که هرکدام از این دو نوع، علائم و نشانه‌های خود را دارند و نوع برخورد با هرکدام از آن‌ها متفاوت است پس قبل از هر نوع اقدامی باید خوب بررسی کنید که با چه انسدادی طرف هستید.

اگر بچه بالای یک سال بود

اگر بچه هوشیار بود به او بگویید که بایستد ۵ فشار محکم به ناحیه پایین جناغ سینه وارد کنید. ممکن است این کار تا 10 بار تکرار شود. اگر هوشیار نبود و روی زمین دراز کشیده بود باید با قرار دادن 2 دست روی ناحیه زیر جناغ ۵ فشار محکم به سمت داخل و بالا وارد کرد و سپس دهان را بررسی کنید و جسم خارجی را نگاه کنید.

 چه کار باید بکنیم؟

 قبل از هر کاری با مراکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید چون ممکن است خودتان وارد عمل شوید و موفق نشوید و زمان را هم از دست بدهید.  اگر بچه این قدر کوچک نیست که می‌فهمد سرفه کردن چیست و توانایی سرفه کردن دارد ضمن مراقبت دقیق، او را تشویق به سرفه کنید ولی اگر بچه کوچک‌تر از آن است که بشود چنین درخواستی از او کرد یا در صورت تشدید اختلال تنفس، گرفتگی صدا و کاهش هوشیاری باید چند کار مهم انجام دهید. اول به داخل دهان کودک نگاه کنید و با پایین کشیدن لب و زبان جسمی که در گلویش گیر کرده را خیلی سریع بیرون بیاورید البته قبل از این‌که چنین کاری را انجام دهید باید به خوبی بر خودتان مسلط شوید و این کار را در عین سرعت و دقت انجام دهید.

هرگز نباید بدون دیدن جسم خارجی انگشت را وارد دهان بچه کرد چون ممکن است با پایین رفتن جسم خارجی انسداد ناقص را به انسداد کامل تبدیل کنید و اوضاع را وخیم‌تر از آنچه هست کنید.خارج کردن جسم خارجی از گلوی بچه زیر یک سال سخت‌تر و نفس‌گیر است و اگر اطمینان به نفس کافی را ندارید دست به هیچ اقدام عملی نزنید اما اگر دست به کار شدید طبق اشکال زیر اقدام کنید.

مرحله اول

در صورت مشاهده جسم خارجی باید آن رابا رد کردن انگشت نشانه از کنار جسم و سپس خم کردن انگشت بااحتیاط خارج کرد.

مرحله دوم

در صورت عدم مشاهده جسم خارجی برای کودک زیر یک سال مطابق اشکال زیر کودک را نگه داشته ابتدا با قسمت نرم پایین شست ۵ ضربه به پشت (شکل ۲) و سپس ۵ بار فشار ناحیه پایین جناغ سینه با دو انگشت۴و۳ (شکل ۳) انجام می‌شود و سپس داخل دهان کودک را مطابق شکل ۱ بررسی کرده و جسم را خارج کنید.

مرحله سوم

در صورت عدم برقراری تنفس باید تهویه تنفسی برای کودک با تنفس دهان به دهان انجام شود و در صورت لزوم مراحل فوق تکرار شود. این مراحل تا خارج شدن جسم خارجی یا رسیدن نیروی امداد ادامه پیدا می‌کند./ب

منبع:شفاف