*حیدر عرفان:

نیکویاد و نیکو خوی، کِرَم کوهستانی به دست آویز اینکه به کربلا زایر شده است در گفتار دشتستانی «کَل» که کوتاه شده کربلایی است نامیده می شد. پسانامی یا لقب وی در سرایندگی و شاعری، «کوهی» بوده است.

گرمابه یا حمام سالم خانی در کناره جنوبی (رودخانه میانگذر جنوبی) برازجان بنیاد شده بود کرایه دار آن کربلایی کرم کوهستانی بود. خانوار ابولی از تیره سلمانی ها، از کسان و خویشان کوهستانی، زیر دیده و نظارت و سرپرستی او حمام دار بودند. کوهستانی بزرگ تیره ی سلمانی ها (ابولی – تمیزی – محمدزاده – سلیمانی – معرفت – ناظمی) بود. کوهستانی پیش از فصل برداشت تنباکو، چون در پیشه بازرسی اداره دخانیات بود، اسب زیبا پیکر خویش را سوار می شد و به چهاو یا مزرعه هایی که در آنجا تنباکو کشت می شد سرکشی می کرد. در نشست ها با خانوارهای سرشناس به ویژه در ماه محرم و رمضان دمخور بود. ایشان هم پایه دانشی بالا، هم آوای رسا و زیبا و زنگ آسا داشت هم اینکه اشعار مجلس های تعزیه را خود جداگانه سروده و گردآوری کرده بود. من برای بهره گیری مجلس های تعزیه ، چند بار ایشان را دیدار کردم. سرانجام نتوانستم آنها را بدست آورم چون کوهستانی گفت این مجلس های تعزیه نزد عباس کرم سلمانی نوحه خوانِ پا منبری است. شنیده بودم که آقا هاشم ابطحی مجلس هایی را خودش سروده است آنها را  نیز نتوانستم به دست آورم تا اینکه از مجلس های تعزیه آبادی زیارت دشتستان بهره گرفتم که از بیست و سه مجلس، ده مجلس را در کتاب «تعزیه در استان بوشهر« چاپ کرده ام. کوهستانی دعاهای ماه رمضان را یک تنه می خواند، در ماه های محرم و صفر هم تعزیه گردانی می کرد. در برگزاری تعزیه طفلان مسلم در زمینی قبله (غرب) محله خواجه  خضر برازجان، من یکی از دو طفلان بودم که کوهستانی از آغاز تا انجام تعزیه ما را راهنمایی می کرد. به یاد دارم دو طفلان مسلم زیر چوب ستم حارث شامی با آوازی غمانه می خواندند:

مسلم ای باب من در کجایی
غافل از حال زارم چرایی
ای پدر جان، مکُن بی وفایی

کوهستانی شاعر، بیشترین آمار سرایش خویش (دوبیتی/ چهارپاره) را به دوستداران ارمغان می کرد.

وقتی در سال 1348 به خوزستان فرستاده شدم چند بار با ایشان برای نوشتن زندگینامه و به دست آوردن سروده هایش تماس داشتم و نامه نگاری می کردم تا اینکه سرانجام شماری از ترانه ها را خودم به دست آوردم.

فرزند بزرگترش غلامرضا نیز شماری از سروده های پدر را به من واسپارد. کوهستانی شاعر مجلس آرا در نشست ها با آوای غمانه (شروه) شعرهایش یعنی ترانه و دوبیتی را به زیبایی می خواند. او نوای حاجیانی یا حاجیونی یکی از چند روش یا گَرده را نواخوان بود. پایه گذار یا آغازگر این نوا، نخست آقا ابوالحسن ریاضی روضه خوان بود. دومین نفر کوهستانی، سومین نفر محمد زمانی، چهارمین فرزند شاعر یعنی غلامرضا کوهستانی و پنجمین نفر نیز من هستم. با گذشت مدتی سی ساله از گردآوری ترانه ها، هژده تن شاعر از ترانه سرایان بوشهر یا دشتستان بزرگ را در دفتر یکم چاپ سال 1371  نام برده ام.

کوهستانی مردی شکیبا، خوش رفتار، مردم گرا، نیک خلق و نیک اندام و بلند بالا و اجتماعی بود او عاقبت در 11 آذرماه 1367 درگذشت.

تعدادی از 37 سروده هایی کوهستانی در زیر آورده می شود:
*  
تو در خوابی و من بیدارم ای یار
تو در آسایشی من اندر آزار
تو جانی و جهان در چشم «کوهی»
ز هجرانت بود همچون شب تار
* 
دگر ره آن بت سیمین بر من
به راه لطف آمد در بر من
دلی که برده بود پیش تو «کوهی»
به همره داشت آن دل، دلبر من
*
نگار نو رس و هشیار و دلجو
رخ سیمین و مشکین چشم و ابرو
به این حسن و لطافت حیف کوهی
که در گفتار باشد تند و بدخو