مختار فیاض:


چند سالی است که خاطرات زنان و مردانِ حاضر در صحنه ی جنگِ هشت ساله، با نام های مختلف، چاپ و منتشر می شود. هرچند تعداد این کتاب ها قابلِ اعتناست اما به جز تعداد اندکی، همچون"دا، کوچه ی نقاش ها، نورالدین پسرِ ایران، پایی که جا ماند"، مابقی، کمتر به شهرت رسیده اند.

اخیرا یکی دیگر از این نوع خاطرات، با عنوانِ "روزهای بی آینه"، که خاطراتِ "منیژه لشکری"، همسر آزاده ی خلبان"حسین لشکری "است، به قلمِ خانم "گلستانِ جعفریان" در انتشارات  سوره ی مهر چاپ و منتشر شده است.

این کتاب۱۵۹صفحه ای از چند بُعد قابل توجه است:

اول این که بر خلاف خیلی از کتاب های چاپ شده ی در این ژانر، خوشبختانه حجم کمی دارد و حتی خواننده ی مبتدی نیز که حوصله ی زیادی برای مطالعه ی کتاب های حجیم ندارد با علاقه، مطلب را دنبال می کند.

ویژگی دیگر این کتاب، روایت شدنِ مطلب از زبانِ زنی است که در صحنه ی جنگ حضور نداشته است اما همچون یک مجاهد،  برای مدیریت زندگیِ خود که بواسطه ی جنگ، آسیب جدی دیده است، تلاش می‌کند.

سویم: بر خلاف بسیاری از کتاب هایی از این دست، در این کتاب،از جنگ به عنوانِ یک پدیده ی شوم یاد می شود و خانم لشکری بارها با لحن های مختلف، به جنگ، بد و بیراه نثار می کند.

چهارم: برخلاف دیگر کتاب های خاطرات جبهه و جنگ، آموزه های انقلابی و حتی مذهبی در این کتاب، آنچنان چشمگیر نیست. خانم لشکری بدون ذره ای ریا و تصنع، شرایط زندگی و پوششِ قبل از انقلاب خود را بیان می کند و با صراحت و افتخار،ایستادگی خود در برابر اصرار شوهرِ آزاده اش، خلبان لشکری، مبنی بر نپوشیدن چادر را روایت  می کند و حتی در بخشی از کتاب، از رهبر فقیدِ انقلاب، به حای"امام" با عنوان"آیت الله خمینی " نام می برد.

از دیگر خصوصیاتِ "روزهای ِبی آینه" انتقاد زیرکانه ی راوی از مسولان مربوطه است که نخست در نبودِ شوهر، آنچنانکه بایسته است به او و فرزندش توجه نمی کنند و پس از حضور شوهر نیز با بی توجهی و عدم معاینه ی مداومِ پزشکیِ این خلبان آزاده، به نوعی باعثِ مرگِ زودهنگامِ او می شوند.(مقایسه ی مجروح جنگیِ ویتنامی با خلبان لشکری )

البته مثل همه ی کتاب های دیگر، ایرادهایی هم بر راوی و نویسنده ی"روزهای بی آینه" وارد است: اول این که شخصیت های تاثیرگذار در این روایت که عموما خانواده ی "خانم لشکری" باشند از جمله مادر و عروسِ او(مریم)، از اواسط داستان محو می شوند و تا پایان کار، حرفی از آنها شنیده نمی شود.

دویم این که متاسفانه در پایانِ صفحه ی۹۸ کتاب، یک  جمله، افتادگی دیده می شود که بعد از چندین بار چاپ،  همچنان اصلاح نشده باقی مانده است.

سویم: با وجودِ توصیفاتی که راوی و نویسنده، از اندام و چهره ی خلبان لشکری، قبل و بعد از ازدواج، داشته اند، انتظار می رفت که تعداد قابل توجهی تصویر از سنین مختلف ایشان ضمیمه ی کتاب شود؛ متاسفانه از زمان پیش از ازدواج.که مطلقا تصویری از خلبان، در پایانِ کتاب دیده نمی شود، از بعدِ ازدواج نیز تنها دو- سه مورد تصویر وجود دارد، که هم واضح نیستند و هم صرفا مربوط به بعد از اسارت ایشان است.

چهارم: در "روزهایِ بی آینه" تاریخ دقیق برخی از اتفاقات، از جمله ازدواج "منیژه" با خلبان لشکری یا تاریخ ورودِ خلبان به ایران، ذکر شده است اما بعضی رویدادها همچون درگذشت خلبان فاقدِ تاریخ اند.

دو نکته ی دیگر هم راجع به پایان کتاب گفتنی است: نخست این که با وارد کردن عواطف "محمدرضا " یعنی نوه ی خلبان و منیژه، کتاب تبدیل به مرثیه می شود و نویسنده به قول بیهقی قلم را در سوگِ خلبان، می گریاند که در نوعِ خود زیباست و  دیگر این که کتاب با توصیف زیبای وفاداریِ بانوان وطن خاتمه پیدا می کند که بسیار بجا و با متن و هدف کُلِ نوشته،  همخوانی و هماهنگی دارد.