به گزارش روزنامه همشهری-عیسی محمدی؛ هر کس و هر چیزی باید اسمی داشته باشد، مگر نداشته باشد، چه می‌شود؟ برای صدا‌کردن، جدا‌کردن و منحصربه‌فرد‌کردن یک چیز و یک فرد دچار مشکل خواهیم شد. فکر کن که بروی به خیابان و بخواهی کسی را صدا کنی، یا باید قدرت پرتاب خوبی داشته باشی که سنگی، سنگ‌ریزه‌ای، چیزی به سمتش پرتاب کنی یا باید سوت‌بلبلی بلد باشی و... . اساسا منطقیون، برای درست دسته‌بندی و بسته‌بندی کردن مفاهیم‌، انواع ، اقسام و... اقدام به نامگذاری کرده‌اند چون از ابتدا دیدند که باید اقدام به جداسازی، تقسیم، ترکیب ، تجزیه و... کنند.

فلسفه اسم‌ها به همین دلیل بود که شکل گرفت. حالا بخشی از این اسم‌ها، قرار است که آدم‌ها را منحصر به فرد کرده و آنها را قابل شناسایی و تقسیم و پیگیری سازد؛ بگذریم. در این مطلب نیم‌نگاهی انداخته‌ایم به آمار و ارقام مرتبط با نامگذاری‌ها. بخوانید برایتان جالب خواهد بود.

بیشترین نام‌های استفاده‌شده

معمول‌ترین چیزی که دوست داریم درباره نامگذاری‌ها بدانیم، فراوانی نام‌هاست؛ اینکه ایرانیان کدام نام‌ها را بیشتر انتخاب کرده‌اند و بیشتر دوست داشته‌اند. در این مورد ثبت‌احوالی‌ها گفته‌اند که فاطمه، زهرا، محمد و علی جزو بیشترین نام‌های انتخاب‌شده توسط ایرانیان بوده‌اند که نشان از علاقه مذهبی ایرانیان دارد؛ نام‌هایی که در همه دوره‌ها جزو پرکاربردترین‌ها بوده‌اند. در حوزه نامگذاری دختران، بیشترین نام‌های استفاده‌شده را فاطمه، زهرا و مریم به‌خود اختصاص داده‌اند. در حوزه نامگذاری پسران نیز محمد، علی و امیرحسین بیشترین فراوانی انتخاب را داشته‌اند.

راز اسم‌های عجیب

در گذشته که بوروکراسی اداری چندان عریض و طویل و درست و حسابی نبود، مأموران ثبت‌احوال به منزل کدخدایان و افراد برگزیده در نقاط مختلف می‌رفتند و افراد هم مراجعه کرده و اسم‌هایی انتخاب می‌کردند. فلسفه وجود اسم‌های عجیب‌وغریب در تاریخ نامگذاری‌ها نیز به همین ترتیب بوده است؛ اسم‌هایی چون آفت، انگلیسی، ابله و... . البته این عادت و سنت غلط تا یکی، دو دهه پیش هم وجود داشت؛ طوری که والدین با اصرار، از مأموران می‌خواستند که اسم‌های عجیبی را که مدنظر داشتند، برای فرزندان‌شان ثبت کنند!

کمیته نام در ثبت‌احوال

هر چیزی حساب‌وکتابی دارد؛ ازجمله نامگذاری نوزادان پسر و دختر. در سازمان ثبت‌احوال نیز زعمای قوم جمع آمده‌اند و کمیته‌ای به نام کمیته نام تشکیل داده‌اند تا استادان زبان فارسی و عربی و استادان ادبیات قومیت‌ها، دور هم بنشینند و دراین‌باره تصمیم‌گیری کنند. ماحصل تلاش این کمیته، 250هزار اسم پسر و 252هزار اسم دختر است تا والدین پیش فرضی برای بهترین انتخاب‌ها داشته باشند. اسم‌های خاصی که استفاده از آنها بی‌سابقه بوده، به این کمیته ارجاع داده می‌شوند تا درباره‌شان تصمیم‌گیری شود.

تقاطع عقاید ملی و مذهبی

ثبت‌احوالی‌ها می‌گویند که از یک سو دیدگاه مذهبی و از سوی دیگر نگاه ملی ایرانیان، باعث ایجاد نام‌هایی چون محمدداریوش و محمدکورش و... شده است. این اسم‌ها به کمیته نامگذاری هم رفته‌اند و ظاهرا که مشکلی ندارند و والدین می‌توانند از این ‌دست نام‌ها هم استفاده کنند. اما این اسم‌های خاص وارد سامانه نام‌های ثبت‌احوال نمی‌شوند. در این مورد بد نیست بدانید که نخستین شناسنامه صادر‌شده ایرانی، در سوم دی‌ماه 1297شمسی بوده که به نام فاطمه ایرانی صادر شده که خود ترکیبی از دو نام و عنوان ملی و مذهبی بوده است!

تأثیر مناسبت‌ها بر اسم‌گذاری‌ها

از نکات جالب، تأثیر مناسبت‌ها بر ضعف و قوت نامگذاری‌هاست؛ یعنی چطور؟ یعنی مثلا در ایام محرم، نام‌هایی چون حسین ، امیرحسین ، ابوالفضل و... بیشتر می‌شود یا مثلاً سریالی باب می‌شود که مردم به آن علاقه‌مند می‌شوند و این علاقه در نامگذاری آنها هم تأثیر می‌گذارد؛ مانند یوسف، ستایش و... .

از بوشفر تا کفتر

هر از چندی گزارش‌های اجتماعی از نام‌های عجیبی که برای فرزندان انتخاب شده یا می‌خواستند انتخاب بشوند، چاپ می‌شود. تازگی‌ها سخنگوی ثبت‌احوال هم سیاهه‌ای از این نام‌های عجیب را رو کرده است. البته این نام‌ها، پیش از سال 1370انتخاب شده‌اند؛ آن‌هم با اصرار والدین به مأموران ثبت‌احوال!

او، نام‌هایی چون «آرشیو»، «آسیب»، «اجباری»، «اخی»، «اردوخان»، «اشتر»، «اهریمن»، «باباقلی»، «بیابانی»، «ملخ»، «فضا»، «فراری»، «شفتالو»، «شربت»، «قطار»، «قطاری»، «قسمت»، «قربانی»، «کابوس»، «گشنه»، «گرگ آقا»، «بره»، «بشم»، «بهداشت»، «بوشفر»، «چاه»، «چراغ»، «چیتر»، «زنگی»، «سرباز»، «شوجر»، «علاقه»، «غم»، «غارت»، «فرار»، «فراموش»، «گوپال»، «گمان»، «لذت»، «لشکر»، «للو»، «ورندل» و «یتیم» جزو موارد نادر استفاده برای پسرها ذکر کرده است. در مورد دخترها نیز نام‌هایی چون «آشفته»، «آفت»، «اجبار»، «افسرده»، «باجی»، «بیزار»، «پنبه»، «تعارف»، «حلوا»، «خرما»، «خیار»، «شربتی»، «شقیقه»، «کفتر»، «نیمکت»، «قیمتی»، «همیشه»، «ییلاق»، «لوله»، «لیاقت»، «لبو»، «لباء»، «مشکی»، «مشکی‌جان»، «مغلوبه»، «مفتول»، «حاضر»، «حالتاج»، «حسرت»، «حضرت»، «حبصه»، «خارا»، «خابس»، «پارچه»، «پاکت»، «پنیر»، «پوپول»، «پولی»، «انقلاب»، «اوجق»، «آمریکا»، «آلمان»، «انگلیس»، «انه»، «آقابگم»، «ادامه» و «اذان» به ثبت احوال ارجاع شده است. البته هر نامی توسط کمیته نام ثبت‌احوال مورد پذیرش واقع نمی‌شود.

فراوانی نام‌ها در سال‌های 96 و 80

بیشترین فراوانی نام‌های انتخاب‌شده در سال 1396ثبت‌احوال، فاطمه، زهرا، حلما، زینب، یسنا، نازنین‌زهرا و آوا بوده است؛ با فراوانی 36539، 22165، 14995، 13492، 12302، 11931 و8954 مورد. در مورد پسرها نیز این فراوانی شامل نام‌های امیرعلی، محمد، علی، امیرحسین، ابوالفضل، حسین و امیرعباس بوده است؛ با فراوانی 26065، 20845، 19530، 19383، 17946، 16950 و 14807 مورد. درحالی‌ که 17سال پیش، یعنی در سال 1380که آخرین سالی است که آمار آن روی سایت ثبت‌احوال وجود دارد، فراوانی 7‌نام دختران فاطمه، زهرا، مریم، زینب، معصومه، محدثه و سارا بودند؛ با فراوانی 32923، 20949، 9220، 6380، 4117، 3525و 3212 مورد. در مورد پسران نیز فراوانی نام‌ها در سال 1380متعلق به علی، محمد، امیرحسین، مهدی، علیرضا، حسین و رضا بوده است؛ با فراوانی 16286، 14452، 12701، 12028، 11266، 9155 و 7882 مورد.

محبوب‌ترین نام‌های تهرانی‌ها

شاید برای این عده جالب باشد که از وضعیت بیشترین اسم‌های انتخاب‌شده در پایتخت هم بدانند. طبق اعلام ثبت‌احوال در سال 1396، فاطمه، حلما، زهرا، آوا، باران، نازنین‌زهرا و یسنا بیشترین اسم‌های انتخاب شده تهرانی‌ها برای نورسیده‌هایشان بوده است؛ با فراوانی 3426، 2943، 2086، 1713، 1611، 1489و 1422 مورد. در مورد پسرها نیز تهرانی‌ها بیش از هر نامی، اسامی امیرعلی، امیرحسین، امیرعباس، علی، کیان، محمدحسین و محمدطاها را برای نورسیده‌هایشان انتخاب کرده‌اند؛ با فراوانی 4099، 2831، 2801، 2289، 2007، 2007و 1865 مورد.

محبوب‌ترین نام‌های دهه گذشته

در انتهای سال گذشته آماری منتشر شد دال بر اینکه طی 10سال اخیر، محبوب‌ترین نام‌های دختر و پسر نزد ایرانیان کدام موارد بوده است. فاطمه و امیرعلی در این فهرست، محبوب‌ترین اسامی بود‌ه‌اند. پرکاربردترین اسامی دختران فاطمه، زهرا، نازنین زهرا، یسنا، زینب، ریحانه، فاطمه‌زهرا، باران، رها، ثنا، مریم، سارینا، اسرا، رقیه، نرگس، آوا، النا، بهار، ستایش، عسل، سارا، الینا، مهدیس، آیدا، سوگند، ملیکا، نازنین، معصومه، آتنا و اسما بودند که بیشتر از نام‌های دیگر به‌کار رفته بودند. امیرحسین، امیرعلی، ابوالفضل، علیرضا، مهدی، علی، محمدرضا، حسین، رضا، محمدمهدی، امیررضا، امیرمحمد، محمدامین، عرفان، سجاد، محمدجواد، نیما، حمیدرضا، سینا، امید، دانیال، امیرمهدی، متین، امیر، مصطفی، هادی، احسان، امین، مبین، پارسا، علی‌اصغر، ایلیا، شایان، آرمین، آرش، امیرعباس و یوسف هم بیشترین کاربرد و محبوبیت را در حوزه پسران داشتند. البته طبق این گزارش، از ابتدای دهه90 به بعد، نام‌هایی چون آرین، آریا، آرتین، آراد، سامیار، پرهام، سهیل و کیان هم باب شده است.