*غلامحسین رهنما

اتحاد خبر: برخی از جرائم جنبه عمومی دارند وجامعه به شدت تحت تاثیر آثار منفی آن قرار می گیرد. جرائمی چون، زنای به عنف، آدم‌ربایی ، محاربه و قتل نفس محترمه خدشه به عفت عمومی وارد می کند، خداوند قرآن کریم می‌فرماید اگر یک نفر کشته شود مثل قتل جمیع مردم است به همین دلیل گروهی معتقدند اعدام در ملاء‌عام می‌تواند اثر بازدارندگی داشته باشد و مانع وقوع برخی از جرائم در آینده شود.  در آیه ۲ سوره مبارکه نور در مورد نحوه اجرای مجازات مرد و زن زنا کار چنین می‌فرماید :«وَلْيَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» ، باید عذاب آن بدکاران را جمعی از مؤمنان مشاهده کنند. تعدادی از فقها با استناد به همین آیه شریفه حضور عده‌ای از مؤمنین را واجب می‌دانند.

برخی معتقدند که اعدام مجرم در ملاء عام، یک عمل اجتماعی و باعث همبستگی در جامعه می گردد و تحت تأثیر فضاسازی رسانه‌ها و فضای مجازی، نمی‌توان آن را مخفیانه اجرا کرد، بویژه جرائمی که امنیت جامعه را مورد هدف قرار می دهند، مانند قتل کودکان، تجاوز، ایجاد رعب وحشت عمومی.

این گروه بر این باورند این نوع مجازات کارکردهای مثبت و تاثیر گذار خود را دارد، چر ا که در گام نخسن این آرامش خاطر رابرای مردم بوجود می آورد که قانون به تکلیف خود عمل می کند و بعد  برای کسانی که افکار منفی در سر دارند، موجب عبرت می شود ومی دانند اگر کسی تخلف کند، مجازات شدیدی در پی خواهد داشت.

از سوی دیگر بسیاری از روانشناسان و جامعه‌شناسان با این رفتار مخالفند آنها معتقدند که این اقدام نه تنها اثر بازدارندگی ندارد، بلکه موجب ترویج خشونت در جامعه بویژه در کودکان می شود، در واقع بر این باورند که خشونت از خشونت زاده می شود.

 شما در حالت عادی، هنگامی که بصورت اتفاقی حیوانی را می کشید تا چند روز ناراحت خواهید بود . بسیاری از رزمندگان که هم سنگریهایشان شهید شده اند، هنوز هم صحنه شهادت دوستانشان را به یاد می آورند متاثر می شوند . بارها دیده شده است که اولیا دم در آخرین لحظات از قصاص می گذرند تا شاهد جان دادن انسانی نباشند . آن وقت چطور ممکن است ما ببینیم کسی را دار زده اند و او آن بالا دارد دست و پا می زند و می میرد، افرادی این پایین او را تماشا می کنند و بر آنان اثری نداشته باشد؟

 علی القاعده فردی که فشار  روحی و روانی در جامعه حس می کند و یا فردی که شغلی ندارد و جامعه را مسئول این شرایط میداند وبه تماشای مجازات اعدام می‌آید شخصیت آسیب دیده و سرخورده خود را در آن شخصی می‌بیند که روی چوبه دار است اثرات دیدن صحنه اعدام در روح و روان فرد باقی می‌ماند. دیدن چنین صحنه هایی باعث کم رنگ شدن و یا از بین رفتن حس عاطفی فرد  نسبت به جامعه و حتی باعث حس انتقام از جامعه می شود.

در این بین گاها داستان سرایی های هم رخ می دهد، از قبیل اینکه شخص مجرم برای تهیه دارو برای فرزند خود دست به چنین کاری زده است و که همگی ساخته و پرداخته ی ذهن مردم است. سوال اینجاست شخص نوجوانی که برای دیدن مجازات اعدام آمده است او را بعنوان مجرم را میبیند یا قهرمان؟

در یکی از این اعدام ها مجرم از ضابطین می خواهد مادر خود را ببیند که به دلایلی خواسته مجرم برآورده نمی شود و با آنان گلاویز می شود و مورد تشویق مردمی که برای تماشا آمده اند قرار می گیرد . این همان عقده های سربسته است که در درون فرد بیدار می گردد و مجرم را به چشم یک قهرمان می بیند.
بارها در اعترافات قاتلان حرفه ای شنیده ایم که کشتن اولین فرد برای آنان دشواربوده است اما ولی به مرور زمان  به راحتی افراد بعدی را به قتل رسانده اند.

بطبع، دیدن صحنه جان دادن افراد شاید برای اولین بار آزاردهنده باشد اما در دفعات بعدی به دلیل حاکم شدن روحیه خشونت، دیدن این صحنه ها حتی جنبه سرگرمی نیز خواهد داشت. به طور قطع باعث تربیت و زایش قاتلان و تبه کاران در آینده خواهد شد.

نکته بسیار حساس، در واقع اینست که در زمان وقوع جرم توسط مجرم هیچکس قساوت او را ندیده و فقط نقلی از آن عارضه را  شنیده است ، ودر زمان اجرای حکم، مجرم و بی تابی خانواده اش را پیش از مرگ می بینند، ناخودآگاه با مجرم همدلی می کنند. چون افراد، وقوع جرم را ندیده اند و فقط مجازات را می بینید.
یک سوال اینجا بوجود می آید اگر این نوع مجازات بازدارنده است پس چرا مجریان اجرای مجازات صورت خود را می پوشانند؟

دستگاه قضایی حتی نمی تواند این یقین به اعضای خود دهد چه رسد به اینکه جامعه یا خانواده قربانی را مطمئن کندکه دیگر این جرم تکرار نخواهد شد.

محل اجرای حکم معمولا مناطق آسیب خیز هستند . کودکان این مناطق در محیط ملتهب پرورش می یابند و با انواع ناهنجاری ها آشنایی دارند و از نزدیک آن ها را لمس می کنندو تا حدودی این ناهنجاری ها برای این کودکان به دلیل روزمرگی عادی شده است. به عبارت دیگر تعریف ناهنجاریها در این مناطق متفاوت است از این رو، اقدام مجرم را شجاعانه می دانند.

در مجموع اثرات دیدن چنین صحنه های هیچ گاه از ذهن کودک پاک نمیشود و باعث لطمات جبران ناپذیری بر روح آنان می گردد. که این خود نوعی از کودک آزاری است (قرار دادن کودک در شرایط ترسناک). بدبختانه مراجعی که خود می بایست مانع از بروز کودک آزاری گردند بستری را برای وقوع چنین جرائمی فراهم می کنند و جامعه  با کمال بی اعتنای از این مهم چشم پوشی می کند.

بارها کارشناسان از تاثیر بازی های خشن رایانه ای بر روح و روان کودکان هشدار داده اند . حتی بازی های رایانه ای بسته به نوع و درجه خشونت مکلف به گروه بندی سنی شده اند که آسیب کمتری بر کودکان و نوجوانان داشته باشند. حال چطور می توان انتظار داشت اعدام در ملاء عام بر کودکان و نوجونان و حتی جوانان تاثیری مخرب نداشته باشد؟

امید است که قوه مقننه با نگاهی علمی و کارشناسی به بررسی اثرات مخرب آن بر جامعه پرداخته و امر اعدام در ملاء عام را مورد تجدید نظر قرار دهد.